Της Πηνελόπης Ξηνταροπούλου Ψυχολόγου, Ειδικευόμενη στην Συστημική-Οικογενειακή Θεραπεία
Το ψυχολογικό τραύμα αποτελεί μία από τις πιο βαθιές εμπειρίες που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος. Αν και συχνά συνδέεται με πόνο και αποδιοργάνωση, η σύγχρονη ψυχολογία αναγνωρίζει ότι το τραύμα μπορεί να γίνει και αφετηρία προσωπικής ανάπτυξης και αλλαγής, μέσα από τη διαδικασία που αποκαλείται μετατραυματική ανάπτυξη (Posttraumatic Growth, PTG).
Τι είναι το Ψυχολογικό Τραύμα;
Το τραύμα προκύπτει όταν ένα άτομο βιώνει γεγονότα τόσο έντονα ώστε να υπερβαίνουν τους μηχανισμούς προσαρμογής του. Συχνά σχετίζεται με:
- Ατυχήματα
- Κακοποίηση
- Φυσικές καταστροφές
- Απώλειες
- Βία ή πολέμους
Ωστόσο, η υποκειμενική εμπειρία είναι κρίσιμη: δύο άτομα μπορεί να αντιδράσουν πολύ διαφορετικά στο ίδιο γεγονός (American Psychiatric Association, 2022).
Το Τραύμα και η Εσωτερική Ρήξη
Το τραυματικό βίωμα μπορεί να διαταράξει:
- Την αίσθηση ασφάλειας
- Την εικόνα για τον εαυτό
- Την εμπιστοσύνη προς τους άλλους
- Την ελπίδα για το μέλλον
Συχνά συνοδεύεται από άγχος, κατάθλιψη ή συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD).
Μετατραυματική Ανάπτυξη: Ένα Παράδοξο
Ο Tedeschi και ο Calhoun (1996) εισήγαγαν την έννοια της μετατραυματικής ανάπτυξης, υποστηρίζοντας ότι:
«Ορισμένα άτομα όχι μόνο ανακάμπτουν από τραυματικές εμπειρίες, αλλά αναπτύσσουν νέα επίπεδα ψυχολογικής δύναμης, εκτίμησης της ζωής και σχέσεων.»
Κύριες διαστάσεις της μετατραυματικής ανάπτυξης:
- Βαθύτερη εκτίμηση της ζωής
- Ενίσχυση διαπροσωπικών σχέσεων
- Νέες δυνατότητες και δεξιότητες
- Πνευματική ανάπτυξη
- Επανεκτίμηση προσωπικών αξιών
Παράγοντες που Ενισχύουν τη Μετατραυματική Ανάπτυξη
- Ενσυνειδητότητα και αυτοπαρατήρηση
- Υποστηρικτικά δίκτυα (οικογένεια, φίλοι, θεραπευτές)
- Αφηγηματική επεξεργασία του τραύματος (καταγραφή, συζήτηση, ψυχοθεραπεία)
- Αναζήτηση νοήματος μέσα από την εμπειρία
- Ανθεκτικότητα: όχι ως έλλειψη πληγής, αλλά ως ικανότητα ανάρρωσης και αναδημιουργίας.
Μύθοι και Πραγματικότητες
- Μύθος: Το τραύμα οδηγεί πάντα σε μόνιμη ζημιά.
- Πραγματικότητα: Πολλοί άνθρωποι ανακαλύπτουν νέα δύναμη και νόημα μέσα από το τραύμα.
- Μύθος: Όσοι επιδεικνύουν μετατραυματική ανάπτυξη δεν υποφέρουν.
- Πραγματικότητα: Η ανάπτυξη συχνά συμβαδίζει με πόνο και εσωτερικούς αγώνες.
Το ψυχολογικό τραύμα δεν αποτελεί μόνο πληγή αλλά και πιθανό εφαλτήριο προσωπικής μεταμόρφωσης. Κατανοώντας τις διεργασίες που οδηγούν στη μετατραυματική ανάπτυξη, μπορούμε να δούμε το τραύμα όχι ως τέλος αλλά ως αρχή μιας βαθύτερης και ουσιαστικότερης επαφής με τον εαυτό και τη ζωή.
Βιογραφικό Πηνελόπης Ξηνταροπούλου
Ονομάζομαι Πηνελόπη-Νικολαΐς Ξηνταροπούλου και είμαι κάτοχος πτυχίου Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Ανατολικού Λονδίνου. Ειδικεύομαι στην Οικογενειακή / Συστημική Ψυχοθεραπεία στο Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων. Με σεβασμό στους ανθρώπους που με εμπιστεύονται φροντίζω να επικαιροποιώ διαρκώς τις ήδη αποκτηθείσες ακαδημαϊκές μου γνώσεις με τη συμμετοχή μου σε πληθώρα σεμιναρίων, συνεδρίων και ημερίδων. Πέραν των τομέων πρακτικής μου άσκησης έχω επιστημονικό ενδιαφέρον για την εγκληματολογική έρευνα και την Δικαστική – Ψυχιατροδικαστική Ψυχολογία συμμετέχοντας σε σχετικές έρευνες και σεμινάρια.
Για περισσότερα Επιστημονικά άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/
Για να ενημερώνεστε για όλα τα Επιμορφωτικά Σεμινάρια που αφορούν την Ψυχοπαθολογία και την Παιδοψυχολογία μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/
Πηγές:
American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5-TR).
Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (1996). The posttraumatic growth inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9(3), 455–471.
Joseph, S. (2011). What Doesn’t Kill Us: The New Psychology of Posttraumatic Growth. Basic Books.
Calhoun, L. G., & Tedeschi, R. G. (2014). Handbook of Posttraumatic Growth: Research and Practice. Routledge.
Park, C. L. (2010). Making sense of the meaning literature: An integrative review of meaning making and its effects on adjustment to stressful life events. Psychological Bulletin, 136(2), 257–301.
