Του Τάσου Δαφνομήλη-Συνθετική Συμβουλευτική
Εκτός από τα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά, ατομικά και ομαδικά παιχνίδια παίζουν και οι βιολογικά ενήλικες άνθρωποι. Είναι διαφορετικού τύπου, είναι ομαδικά και ως στόχο έχουν να αποκομίσουν κάτι που τους ωφελεί. Τα παιχνίδια αυτά είναι γνωστά ως χειρισμοί ή χειριστικές συμπεριφορές.
Η κάθε χειριστική συμπεριφορά κρύβει έναν μη αρθρωμένο λόγο ο οποίος εκφράζεται μέσω της ανάγκης που βρίσκεται πίσω από τη συμπεριφορά. Οι βιολογικά ενήλικες που έχουν την τάση να επιλέγουν αυτού του είδους την συνδιαλλαγή, συνήθως διακυβεύονται από ντροπή, ενοχή, θυμό, ζήλεια και συναισθήματα μειονεξίας. Αντίθετα αποφεύγουν την ευθύτητα, την ειλικρίνεια, την αυθεντικότητα και την βλεμματική επαφή.
Τα παιχνίδια αυτά μπορούμε να τα συναντήσουμε σε όλους τους χώρους και σε πολλά πλαίσια, εννοώντας ότι οι άνθρωποι που τα ξεδιπλώνουν έχουν μια ιδιαίτερη οικειότητα σε αυτόν τον τρόπο έκφρασης. Κάλλιστα μπορούμε να τα παρατηρήσουμε σε επαγγελματικούς χώρους, σε ερωτικές σχέσεις, στην οικογένεια και γενικά στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Ένα παράδειγμα θα φωτίσει περισσότερο την έννοια της χειριστικής συμπεριφοράς.
Ας φανταστούμε ότι μία γυναίκα θέλει από τον σύντροφό της περισσότερη προσοχή ή φροντίδα και φοβάται ή αισθάνεται αμηχανία και δεν παίρνει την πρωτοβουλία να πάει η ίδια να του μιλήσει. Ας πούμε επίσης ότι η γυναίκα αυτή είναι 33 χρονών και ο άντρας 37. Οπότε η γυναίκα αρχίζει και σκαρφίζεται έναν τρόπο που δίχως λόγια και δίχως να εκτεθεί να μεταφέρει την ανάγκη της με έναν μη λεκτικό τρόπο. Η γυναίκα αρχίζει και προκαλεί τον άντρα φλερτάροντας με κοινούς γνωστούς με την προσδοκία ότι ο άντρας θα ζηλέψει και θα κινητοποιηθεί είτε ρωτώντας την «τι τρέχει» είτε έχοντας περισσότερο τα μάτια του πάνω της. Η γυναίκα στην προκειμένη περίπτωση έχει μεταδώσει στον άντρα (αν κινητοποιηθεί) τα δικά της συναισθήματα και έχει την ανάγκη για προσκόλληση και προσοχή, γιατί νοιώθει ανασφάλεια.
Αν γλιστρήσει ο άντρας από την ενήλικη θέση η γυναίκα αισθάνεται ότι έχει καταφέρει δίχως «κόπο» να πάρει αυτό που θέλει. Αν δεν δώσει σημασία ο άντρας στην πρόκληση αυτή πολύ πιθανόν η γυναίκα να θυμώσει και να κάνει το παιχνίδι εντονότερο. Αν πάλι ο άντρας παραπλανηθεί από τη χειριστική συμπεριφορά της συντρόφου του τότε η σύντροφος θα εκλάβει την κινητοποίηση αυτή ως επίτευγμα της και θα συνεχίσει να εκφράζει τις ανάγκες της με αντίστοιχες συμπεριφορές. Μία τέτοια σχέση προάγει τον έλεγχο και την επιβεβαίωση και όχι την ειλικρινή επικοινωνία μεταξύ του ζευγαριού και πολύ πιθανόν να ναυαγήσει σύντομα καθώς κάποια στιγμή ο άντρας θα αντιληφθεί το παιχνίδι που παίζει η σύντροφός του. Αν ο άντρας επιλέξει να συζητήσει αυτό που νοιώθει ότι γίνεται στη σχέση τους η γυναίκα το πιθανότερο είναι να το αρνηθεί επειδή ντρέπεται να παραδεχτεί το δόλο της και επειδή παράλληλα κρίνει τον εαυτό της για αυτό που κάνει, αισθάνεται ένοχη δηλαδή και θυμωμένη με τον εαυτό της.
Δείτε το Νέο Ομαδικό Σεμινάριο Διαχείρισης του Psychopedia.gr με θέμα: “Συναισθηματική Υπερφαγία”. Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να ενημερωθείτε:
Σε αυτό το σημείο είναι αναγκαίο να φωτίσουμε ακόμη περισσότερο το παραπάνω παράδειγμα. Ο κάθε άνθρωπος εμπεριέχει στην προσωπικότητά του τρεις θέσεις, τη θέση του παιδιού, του ενήλικα και του γονέα. Το παιδί είναι αυτό που έχει την τάση να προκαλεί, να μην εκφράζεται ευθέως και να έχει την ανάγκη της διαρκούς «προσοχής» να αποποιείται την ευθύνη και να φοβάται να πάρει κάποια πρωτοβουλία. Ο ενήλικας είναι αυτός που είναι υπεύθυνος, σέβεται τον εαυτό του όπως και τους ανθρώπους που επιλέγει να συσχετιστεί και εστιάζει στην απόλαυση της ζωής δίχως να βλάπτει τρίτους. Ο γονέας είναι αυτός που επιτηρεί, φροντίζει το παιδί ξέροντας ότι το παιδί δεν θα φροντίσει αυτόν, συνήθως η θέση του γονέα έχει στοιχεία από τους δικούς μας γονείς.
Στο παραπάνω παράδειγμα η γυναίκα παλινδρομεί στην παιδική της ηλικία έχοντας την ανάγκη να νοιώσει ασφάλεια και προσοχή από τον σύντροφό της όπου μηχανικά εντελώς εναποθέτει σε αυτόν τις ελλείψεις που είχε και έχει από τον πατέρα της. Αν ο σύντροφος παραπλανηθεί γλιστράει από τη θέση του ενήλικα και αναλαμβάνει μηχανικά και αυτός τη θέση του γονέα. Η σχέση από ενήλικη μετουσιώνεται σε γονεική και σύντομα λήγει ή γίνεται εξαρτητική. Αν ο άντρας παραμείνει στη θέση του ενήλικα και η γυναίκα συνεχίσει να απαιτεί την «προσοχή του» με αυτόν τον τρόπο σύντομα θα απομακρυνθεί επειδή πολύ πιθανόν να βαρεθεί το επαναλαμβανόμενο και ανούσιο μοτίβο. Έτσι η σχέση χάνει τη γοητεία της.
Λίγο ή πολύ οι χειριστικές συμπεριφορές είναι οικείες και γνώριμες σε ανθρώπους που δυσκολεύονται να λεκτικοποιήσουν τις ανάγκες τους όπως και τα πραγματικά τους συναισθήματα, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και ως μάσκα χρησιμοποιούν την ταυτότητα ενός παραμελημένου εκκεντρικού παιδιού. Αναμφισβήτητα ο τρόπος που επιλέγουν να σχετιστούν είναι το μοτίβο που έχουν υιοθετήσει ως στάση συνδιαλλαγής στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Οι χειριστικοί άνθρωποι αισθάνονται ντροπή για τον εαυτό τους και είναι επώδυνο για αυτούς κάθε φορά που εκτίθενται, σπάνια παραδέχονται το παιχνίδι που οργανώσανε. Αποφεύγουν να αποκτήσουν επίγνωση για τη σκηνοθεσία τους έτσι ώστε να έχουν το δικαίωμα να το ξανακάνουν.
Θεωρώ ότι λίγο ή πολύ όλοι μας στις σχέσεις μας αναλαμβάνουμε να πάρουμε το ρόλο του γονέα ή του παιδιού γλιστρώντας από τη θέση του ενήλικα. Όταν καθηλωνόμαστε όμως σε μία από τις δύο θέσεις η σχέση γίνεται δυσλειτουργική. Η επίγνωση και η διάθεση να σχετιστούμε ως ενήλικες είναι το κλειδί για τον επαναπροσδιορισμό της πραγματικής μας θέσης.
Σύντομο Βιογραφικό Τάσου Δαφνομήλη
Η ανάγκη μου να κατανοήσω την ανθρώπινη φύση σε συνδυασμό με την εμπειρία μου ως συμβουλευόμενος με ώθησε να σπουδάσω Συνθετική Συμβουλευτική όπως και να συνεχίσω τις σπουδές μου στη Συνθετική Ψυχοθεραπεία.Ωστόσο, καθώς η ψυχολογία είναι μια συνεχώς εξελισσόμενη επιστήμη, φροντίζω διαρκώς για την επαγγελματική μου μετεκπαίδευση, παρακολουθώ τις σύγχρονες εξελίξεις και αναπτύσσω τους τρόπους αυτούς.
Έχω συνεργαστεί με το δήμο Παλλήνης ως συντονιστής ομάδας ηλικιωμένων,είμαι εθελοντής ως Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας στο δίκτυο “ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ” καθώς επίσης είμαι και τακτικό μέλος στην ελληνική εταιρεία ανθρωπιστικής συνθετικής θεραπευτικής συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας.
Βλαχάκη 62 Ψυχικό, 6985089194, http://psyxologia.net/
