Της Ισμήνης Αραμπατζή, τελειόφοιτη Ψυχολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Η σεξουαλικότητα ορίζεται ως ένα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου. Αποτελεί μια βασική επιθυμία που ο καθένας έχει και συνεπάγεται με την ανάγκη του ανθρώπου να συνδεθεί με άλλους.
Όταν το άτομο βρίσκεται σε μανιακό επεισόδιο είναι σαν μια ΄΄μηχανή που παίρνει μπρος΄΄ και οι πρωτογενείς του ανάγκες και επιθυμίες αυξάνονται. Είναι σαν να έχει αυξημένη όρεξη για πολλά διαφορετικά πράγματα, όχι μόνο για σεξουαλική επαφή. Αν συνδυάσουμε αυτήν την αυξημένη όρεξη με την γρήγορη σκέψη, την έλλειψη ελέγχου παρορμήσεων, την κακή διορατικότητα και την φτωχή κριτική ικανότητα το αποτέλεσμα που παίρνουμε είναι η ασυγκράτητη αναζήτηση ικανοποίησης η οποία μπορεί να έχει πολλές μορφές. Μπορεί να μοιάζει με κάποιον ο οποίος ξαφνικά αποφασίζει να επενδύσει όλες του τις οικονομίες σε ένα ριψοκίνδυνο εγχείρημα ή με κάποιον ο οποίος θέλει ‘‘εδώ και τώρα’’ να μιλήσει με έναν δικό του άνθρωπο ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να το διακόψει από μια σημαντική επαγγελματική συνάντηση.
Η υπερσεξουαλικότητα ορίζεται ως μια αυξημένη ανάγκη ή πίεση για σεξουαλική ικανοποίηση. Συχνά μπορεί να είναι σύμπτωμα μανίας και μπορεί επίσης να περιλαμβάνει μειωμένες αναστολές ή ανάγκη για «απαγορευμένο» σεξ.
Μια διαχρονική μελέτη (Carlson και Goodwin, 1973) παρατήρησε 20 διπολικούς εσωτερικούς ασθενείς και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένα μανιακό επεισόδιο έχει τρία στάδια και εξελίσσεται από αυξημένες σεξουαλικές σκέψεις και δραστηριότητα στο αρχικό στάδιο, σε σεξουαλική ενασχόληση, «προκλητικότητα» και σεξουαλικές αυταπάτες στα δύο τελευταία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η υπερσεξουαλικότητα δεν είναι απλώς ένα σημάδι ασωτίας ή ανηθικότητας, αλλά μάλλον σύμπτωμα ενός μεγαλύτερου ζητήματος ψυχικής υγείας. Τα άτομα με διπολική διαταραχή μπορεί να βιώσουν έντονες και συντριπτικές ορμές που είναι δύσκολο να ελεγχθούν κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε αρνητικές συνέπειες για τους ίδιους και τους άλλους.
Η υπερσεξουαλικότητα της μανίας είναι παρούσα μόνο κατά τη διάρκεια του μανιακού επεισοδίου. Όταν λοιπόν αυτό περάσει το άτομο επιστρέφει στη συνηθισμένη του συμπεριφορά. Συνήθως μάλιστα μετά τη διπολική διαταραχή είναι πιθανό να ακολουθεί η αντίθετη διάθεση. Έτσι η μανία θα ακολουθηθεί από την κατάθλιψη είτε αμέσως είτε λίγο καιρό μετά. Αν ένα άτομο με διπολική υπερσεξουαλικότητα, περάσει σε κατάθλιψη η σεξουαλική του ορμή, όπως είναι φυσικό, πέφτει πολύ χαμηλά. Στην πραγματικότητα είναι πιθανό αυτή η φάση να είναι μια ‘‘φάση πένθους’’ για όσα έχασαν ή ‘‘κατέστρεψαν’’ κατά τη διάρκεια του μανιακού επεισοδίου.
Αν και δεν θα εμφανίσουν υπερσεξουαλικότητα όλοι, εκτιμάται ότι έως και το 60% των ατόμων με διπολική διαταραχή έχουν βιώσει κάποια μορφή υπερσεξουαλικότητας κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Η υπερσεξουαλικότητα είναι κάτι περισσότερο από μια υψηλή σεξουαλική ορμή. Επιπλέον, η υπερσεξουαλικότητα που σχετίζεται με τη διπολική διαταραχή είναι διαφορετική από την υπερσεξουαλικότητα μεταξύ των ατόμων που δεν έχουν διπολική διαταραχή. Δείτε πώς μπορείτε να διακρίνετε τη διαφορά από κάποιες συγκεκριμένες συμπεριφορές:
- Επικίνδυνα παράτολμοι
Τα άτομα που παλεύουν με την υπερσεξουαλικότητα έχουν συχνά ένα μοτίβο στο να παίρνουν ρίσκα που σχετίζονται με τις σεξουαλικές τους συμπεριφορές. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει σεξ χωρίς προστασία, με πολλούς συντρόφους, σεξουαλικές συμπεριφορές στη δουλειά ή σε δημόσιους χώρους, σύναψη παράλληλων σχέσεων και απιστία. Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τις συμπεριφορές συχνά δεν λαμβάνονται υπόψη ή μπορεί να φαίνονται ασήμαντοι και να ‘‘ταρακουνήσουν’’ το άτομο μόνο μετά το γεγονός.
- Αίσθημα λύπης ή ντροπής μετέπειτα
Στη διπολική υπερσεξουαλικότητα, υπάρχουν συχνά αισθήματα ντροπής ή λύπης μετά την εμπλοκή σε σεξουαλικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχει έντονη επιθυμία να εμπλακούν σε μια επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά, να αισθάνονται ανακούφιση αμέσως μετά τη συμμετοχή τους σε αυτή και στη συνέχεια έντονα συναισθήματα λύπης ή ντροπής καθώς επεξεργάζονται τις πράξεις τους.
- Συνεχιζόμενες Ανεπιθύμητες Συμπεριφορές
Παρά τις συνέπειες των σεξουαλικών συμπεριφορών, τα άτομα με υπερσεξουαλικότητα συχνά αγωνίζονται να σταματήσουν να επαναλαμβάνουν τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Οι αρνητικές επιπτώσεις των σεξουαλικών συμπεριφορών μπορεί να περιλαμβάνουν σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες (ΣΜΝ), απώλεια εργασίας ή διακυβευμένη επαγγελματική ή σχολική απόδοση, οικονομικά ζητήματα, νομικά ζητήματα και προκλήσεις σχέσεων, μεταξύ άλλων. Τα άτομα με διπολική υπερσεξουαλικότητα συχνά αισθάνονται εκτός ελέγχου και αγωνίζονται να αντισταθούν στις ακραίες σεξουαλικές τους ορμές.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η πιο αποτελεσματική λύση είναι να θεραπεύσουμε το μανιακό επεισόδιο. Καταστέλλοντας τη μανία καταστέλλουμε και την υπερσεξουαλικότητα. Είναι σημαντικό το άτομο να αντιλαμβάνεται τα πρώιμα σημάδια ενός μανιακού επεισοδίου καθώς ακόμα και αν ακολουθεί τη φαρμακευτική του αγωγή είναι πιθανό να υπάρξουν υποτροπές. Τα πρώιμα συμπτώματα που εντοπίζει το κάθε άτομο ξεχωριστά μπορούν να βοηθήσουν να ρυθμιστεί από τον αρμόδιο γιατρό η φαρμακευτική αγωγή του έγκαιρα.
Αν το άτομο βρίσκεται σε σχέση και διατηρεί παράλληλο δεσμό ένας θεραπευτής ζεύγους μπορεί επίσης να βοηθήσει. Βέβαια χρειάζεται και απαιτείται δουλειά ώστε να εντοπίζονται τα πρώιμα συμπτώματα αλλά και το ίδιο το άτομο να φροντίζει τον ίδιο του τον εαυτό.Μπορεί να είναι μια σημαντική πρόκληση για τα άτομα με διπολική υπερσεξουαλικότητα να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους και τις επιπτώσεις αυτών των συμπτωμάτων στους γύρω τους. Με τη θεραπεία, όμως, είναι δυνατό να έχουν υγιείς σχέσεις.
Η θεραπεία για την υπερσεξουαλικότητα στη διπολική διαταραχή συνήθως περιλαμβάνει την αντιμετώπιση της υποκείμενης διαταραχής της διάθεσης με φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία. Επιπλέον, η άσκηση υγιών σεξουαλικών συμπεριφορών και η ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης για τη διαχείριση της παρορμητικότητας μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη στη διαχείριση των συμπτωμάτων υπερσεξουαλικότητας.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέρος ενός σχεδίου θεραπείας για τη διπολική διαταραχή και την υπερσεξουαλικότητα που σχετίζεται με τη διπολική διαταραχή. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει συγκεκριμένες τεχνικές, όπως γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία για το άτομο, θεραπεία ζευγαριών για την αντιμετώπιση προκλήσεων σχέσεων ή συνδυασμό επιλογών θεραπείας. Είναι σημαντικό το σχέδιο θεραπείας να προσαρμόζεται στις ανάγκες του ασθενούς.
Για να ενημερώνεστε καθημερινά με ΝΕΑ και Άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/
Bιογραφικό Ισμήνης Αραμπατζή
Ονομάζομαι Αραμπατζή Ισμήνη και είμαι φοιτήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Η μεγάλη μου αγάπη για την επιστήμη αυτή με παρακινεί διαρκώς να ενημερώνομαι και να εκπαιδεύομαι όσο το δυνατόν περισσότερο παρακολουθώντας σεμινάρια από διάφορους τομείς της ενώ οι κλάδοι που πάντα καταφέρνουν να με εμπνέουν αφορούν την Κλινική Ψυχολογία και τη Θεραπεία Ζεύγους.
Πηγές:
Kopeykina, I., Kim, H. J., Khatun, T., Boland, J., Haeri, S., Cohen, L. J., &Galynker, I. I. (2016). Hypersexuality and couple relationships in bipolar disorder: A review. Journal of Affective Disorders, 195, 1-14.
Olivine, A., (2021). Understanding and Managing Hypersexuality in Bipolar Disorder. Verywellhealth. Retrieved from: https://www.verywellhealth.com/symptoms-of-bipolar-disorder-hypersexuality-5208780
Dr. TraceyMarks., (2018, Οκτώβριος 24). Υπερσεξουαλικότητα στη διπολική διαταραχή – Γιατί συμβαίνει;. [Video]. YouTubehttps://www.youtube.com/watch?v=iYHTDn86hSo&t=245s