Tης Νικολέτας Κότσυφα Ψυχολόγος του τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (BSc)

Από την αρχαιότητα ακόμη, η σχέση σώματος – ψυχισμού αποτελούσε συχνό αντικείμενο μελέτης. Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός διατύπωσαν την «χημική» θεωρία για την γένεση των ασθενειών, σύμφωνα με την οποία μια διαταραχή στην ισορροπία των σωματικών υγρών ή χυμών (φλέγμα, αίμα, κίτρινη χολή και μαύρη χολή) ήταν υπεύθυνη για την εκδήλωση των σωματικών συμπτωμάτων της νόσου. Περίπου στα 1600, ο Rene Descartes, Γάλλος φιλόσοφος και μαθηματικός υποστήριξε ότι η ψυχή και το σώμα είναι δύο ξεχωριστές οντότητες και η προσέγγιση αυτή ονομάστηκε δυϊσμός.

Σήμερα, οι επιστήμονες και οι ειδικοί ψυχικής υγείας δεν υποστηρίζουν ότι η ψυχή και το σώμα είναι το ίδιο πράγμα, αλλά μάλλον ότι αλληλεπιδρούν με περίπλοκους τρόπους. Έτσι λοιπόν, προτάθηκε το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο από τον ψυχίατρο George Engel (1977), το οποίο αναγνωρίζει ότι οι ψυχολογικοί και οι κοινωνικοί παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη νόσο, στην ασθένεια και στην υγεία.

Ο αντίκτυπος του Άγχους στην Υγεία

Οι ψυχολογικοί παράγοντες όπως το άγχος και άλλα συναισθηματικά βιώματα καθώς και οι τρόποι διαχείρισης αγχογόνων καταστάσεων επηρεάζουν την υγεία μέσω 2 οδών:

• Έμμεσα, μέσω της υιοθέτησης συγκεκριμένων συμπεριφορών υγείας π.χ. κατανάλωση βλαπτικών ουσιών, αλόγιστη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων, κλπ.
• Άμεσα, μέσω ειδικών νευροφυσιολογικών και ανοσολογικών οδών π.χ. αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα, αύξηση της αρτηριακής πίεσης, κ.α.

Συγκεκριμένα, όταν αυξάνεται το στρες, καθώς και άλλα ψυχοπιεστικά συναισθήματα που μπορεί να το συνοδεύουν (π.χ. θλίψη, θυμός), αυξάνεται η έκκριση κορτιζόλης. Η κορτιζόλη θεωρείται η κατεξοχήν ορμόνη του στρες. Όταν το στρες αυξάνει πάνω από το μέσο όρο, για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα επίπεδα της κορτιζόλης στον οργανισμό είναι υψηλά και προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, φθείροντας τον οργανισμό και καταστέλλοντας το ανοσοποιητικό σύστημα.

Το περιορισμένης διάρκειας άγχος ή οξύ άγχος συνδέεται με την δραστηριοποίηση του ατόμου για να υπερνικήσει ή να προσαρμοστεί στο στρες. Το χρόνιο άγχοςαπό την άλλη, σχετίζεται με καταστολή της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος και την εξάντληση των σωματικών αποθεμάτων ενόσω το άτομο προσπαθεί να υπερνικήσει ή να προσαρμοστεί στο στρες.

Καρδιαγγειακές Παθήσεις

Πρόκειται για ένα μεγάλο εύρος διαταραχών του καρδιακού μυός και της λειτουργίας του και μπορούν να προκληθούν από

• Βιολογικούς παράγοντες π.χ κληρονομική προδιάθεση, μεταβολικό σύνδρομο -δισλιπιδαιμία, υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτης, κ.α
• Τρόπος ζωής και συμπεριφορές υγείας π.χ κάπνισμα, παχυσαρκία, καθιστική ζωή, κ.α.
• Κοινωνικο-δημογραφικούς παράγοντες π.χ άνδρες μέσης ή μεγαλύτερης ηλικίας, χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, κ.α.
• Προσωπικότητα τύπου Α: Αφορά την προδιάθεση του ατόμου να σκέφτεται, να αισθάνεται και να ενεργεί με μια αίσθηση κατεπείγοντος και υψηλά επίπεδα οργής, εχθρότητας και ανυπομονησίας.
• Χρόνια συναισθήματα θυμού και εχθρότητας, καθώς και αίσθηση καχυποψίας και δυσπιστίας απέναντι στους άλλους σχετίζονται σταθερά με την εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου και με αυξημένη θνητότητα λόγω της πάθησης αυτής.
• Προσωπικότητα τύπου Δ, Δυσφορική Προσωπικότητα: Αφορά την τάση του ατόμου να βιώνει υψηλά επίπεδα αρνητικών συναισθημάτων και παράλληλα να αναστέλλει την έκφρασή τους στο πλαίσιο των διαπροσωπικών σχέσεων.

Νεοπλασματικές νόσοι

Πρόκειται για ένα μεγάλο εύρος κακοηθειών (περισσότεροι από 100 τύποι καρκίνου), οι οποίες αφορούν μεταλλάξεις στο γενετικό υλικό των κυττάρων, με αποτέλεσμα την τροποποίηση του κύκλου ζωής τους και τη δυνατότητα μη φυσιολογικής ανάπτυξης και αύξησης στους παρακείμενους ιστούς και μετάστασης σε άλλες σωματικές περιοχές.

Οι νεοπλασματικές νόσοι μπορούν να προκληθούν από

• Βιολογικούς παράγοντες π.χ κληρονομική προδιάθεση.
• Τρόπο ζωής, συμπεριφορές υγείας και περιβαλλοντικούς παράγοντες π.χ χρήση καπνού, διατροφή φτωχή σε φρούτα και λαχανικά, έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες.
• Παρατεταμένη έκθεση σε αγχογόνα γεγονότα ζωής, στρες, εμφάνιση κατάθλιψης.
• Θυμό, εχθρότητα και αλεξιθυμία: Η δυσκολία στην αναγνώριση και έκφραση εχθρικών συναισθημάτων, καθώς και η χρόνια ενδοστρεφή επιθετικότητα έχει συσχετιστεί με την έναρξη της καρκινικής διεργασίας.

Για να ενημερώνεστε καθημερινά με άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/

Σύντομο Βιογραφικό Νικολέτας Κότσυφα: Ονομάζομαι Νικολέτα Κότσυφα και είμαι απόφοιτη Ψυχολόγος του τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (BSc). Συνεχίζω τις σπουδές μου με Μεταπτυχιακό (MSc) στην Κλινική Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Derby της Αγγλίας. Μου αρέσει πολύ ο εθελοντισμός, η δημιουργική απασχόληση παιδιών & η λογοτεχνία.

Πηγή:

Daryl B. O’Connor et al., (2021). Stress and Health: A Review of Psychological Processes. Annual Reviews: Volume 72, pp 663-688.

Keller, A. Et al., (2012). Does the perception affects health matter? The association with health and mortality. American Psychological Association.