Της Ιωάννας Μπάτζου, Ψυχολόγου Α.Π.Θ. – Νηπιαγωγού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Η δημιουργική σκέψη είναι η ικανότητα του ανθρώπινου νου να αναζητεί και να βρίσκει πολλές πρωτότυπες – καινοτόμες εναλλακτικές, για την επίλυση των διαφόρων προβλημάτων, ιδέες – λύσεις. Η ικανότητα αυτή, μαζί με την κριτική σκέψη, αποτελούν τις βασικές παραγωγικές πνευματικές λειτουργίες του ανθρώπου. Αποτελείται από επιμέρους δημιουργικές ικανότητες, όπως η πνευματική ευχέρεια, η πνευματική ευλυγισία, η πρωτοτυπία, η επεξεργασία ιδεών, η ευαισθησία προς τις προβληματικές καταστάσεις, ο ορισμός του προβλήματος, η αναλογική σκέψη, η οπτικοποίηση, η φαντασία, η ενόραση, η ανάλυση, η σύνθεση και η αξιολόγηση.

Η συγκλίνουσα – κριτική σκέψη στηρίζεται στην κριτική ανάλυση – αξιολόγηση και αντιπροσωπεύει την λογικότητα του ανθρώπου, ενώ  η αποκλίνουσα – δημιουργική σκέψη στηρίζεται στην φαντασία και αντιπροσωπεύει την ευρηματικότητα, την εφευρετικότητα και την δημιουργικότητα του ανθρώπου. Χωρίς την ικανότητα αυτή δεν μπορεί να υπάρξει αλλαγή και πρόοδος στους διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Τα χαρακτηριστικά των δημιουργικών ατόμων είναι η ευαισθησία για όσα συμβαίνουν γύρω τους, η εποικοδομητική δυσαρέσκεια, η σχετική αδιαφορία για το κοινώς παραδεγμένο, ο «επιπόλαιος» ενθουσιασμός, το πηγαίο χιούμορ, καθώς και η έντονη περιέργεια, η αισιόδοξη διάθεση, η επιθυμία να μένουν μόνοι, τα πολλά καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα κ.α.

Δείτε το Νέο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο του Psychopedia.gr με θέμα: Μαθησιακές Δυσκολίες – Συνεκπαίδευση Μαθητών και Διαχείριση τάξης. Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να ενημερωθείτε:

11/11/2017 NEO Σεμινάριο: Μαθησιακές Δυσκολίες – Συνεκπαίδευση Μαθητών και Διαχείριση τάξης

Οι παράγοντες που δρουν ανασταλτικά στο  να χρησιμοποιήσουμε την δημιουργικότητά μας είναι η απόλυτη κυριαρχία της λογικής, η έλλειψη εμπιστοσύνης στις δημιουργικές μας ικανότητες, ο φόβος των σφαλμάτων και της γελοιοποίησης, οι κοινωνικές πιέσεις για συμμόρφωση, η τελειομανία, η τυφλή παραδοχή του αλάθητου της αυθεντίας, η έλλειψη εσωτερικής ασφάλειας κ.α.

Τα χαρακτηριστικά του δημιουργικού παιδιού είναι η έντονη περιέργεια, η ευαισθησία για ότι συμβαίνει γύρω του, το γεγονός ότι ζει έντονα ό,τι γίνεται γύρω του, δείχνει ενδιαφέρον για τις εικαστικές τέχνες, απεχθάνεται τις ρουτίνες, έχει πηγαίο χιούμορ, προσαρμόζεται εύκολα σε  νέες καταστάσεις και τις απολαμβάνει, συχνά έρχεται σε σύγκρουση με την παραδεγμένη τάξη πραγμάτων και την αμφισβητεί κ.α.

Οι τεχνικές που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την δημιουργική παραγωγή ιδεών στο σχολείο και την οικογένεια είναι η τεχνική κατιδεασμού (brainstorming) –πχ. να σκεφτεί διαφορετικές χρήσεις ενός αντικειμένου, οι ερωτήσεις Scamper – πχ. με τι άλλο μοιάζει αυτό το αντικείμενο, το πρότυπο «δημιουργική επίλυση προβλημάτων» (ΔΕΠ), η τεχνική «κατάλογος χαρακτηριστικών» – πχ. να προτείνουν νέους τύπους γομολάστιχας, καταγράφοντας στην αρχή όλα τα κύρια χαρακτηριστικά μιας κοινής γομολάστιχας και στη συνέχεια να προτείνουν όσο περισσότερες μορφές μπορεί να πάρει το κάθε ένα χαρακτηριστικό, η τεχνική «προκρούστειοι συνδυασμοί», που είναι παρόμοια τεχνική με την τεχνική «κατάλογος χαρακτηριστικών», η τεχνική «πλάγια σκέψη» και η συνεκτική μέθοδος.

Επίσης, η δημιουργικότητα μπορεί να ενισχυθεί με απλούς τρόπους, όπως, με το να δίνεται η ευκαιρία στο παιδί να διαλέξει τι θα φάει για βραδινό ή που θα πάει το σαββατοκύριακο, με το να ωθείται  στην ανεξαρτησία, με το να υπάρχουν τα κατάλληλα ερεθίσματα, πχ. βιβλία, μπλοκ ζωγραφικής, μπογιές κ.α. Το παιχνίδι (πχ. παιχνίδια ρόλων) ακόμα και το να διαβάσετε μαζί του μια ιστορία ή να φτιάξετε μια ιστορία μαζί του, μπορούν να ενισχύσουν την δημιουργική του σκέψη.

Για παράδειγμα, μπορείτε να φτιάξετε το δικό σας παραμύθι. Θα χρειαστείτε ένα τετράδιο, μολύβια και μπογιές, για να το γράψετε και να το εικονογραφήσετε. Έτσι, θα περάσετε ποιοτικό χρόνο μαζί, ενώ παράλληλα, το παιδί  θα έχει φτιάξει την δική του ιστορία, ακονίζοντας την φαντασία του και την δημιουργικότητά του.

Πηγές : Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (2004). Δημιουργική Σκέψη στο Σχολείο και στην Οικογένεια. Αθήνα.

http://www.wikihow.com,  http://www.creativityinstitute.com

Σύντομο βιογραφικό Iωάννας Μπάτζου

H Ιωάννα Μπάτζου είναι Ψυχολόγος και Νηπιαγωγός, φοιτήτρια του Μεταπτυχιακού προγράμματος της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. «Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία της Βρεφικής και Νηπιακής Ηλικίας».  Αποφοίτησε το 2005 από το τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. και κατά την διάρκεια των σπουδών της εργάστηκε εθελοντικά στο ίδρυμα «Άγιος Δημήτριος» της Θεσσαλονίκης, ενώ ολοκλήρωσε την πρακτική της άσκηση στο κέντρο απεξάρτησης εφήβων του ΚΕΘΕΑ «Ανάδυση». Το 2010 αποφοίτησε από το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων. Το 2011 συμμετείχε ως νηπιαγωγός με υποτροφία στο πρόγραμμα Leonardo da Vinci που οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Εργάστηκε ως ψυχολόγος στον Παιδικό Σταθμό δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη και ως παιδαγωγός στο Κ.Ε.Κ. Eurotraining. Από τον Δεκέμβριο του 2015 φοιτά στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ «Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία της Βρεφικής και Νηπιακής Ηλικίας». Έχει παρακολουθήσει ημερίδες και συνέδρια σε ποικίλα θέματα ψυχολογίας. Εργάζεται στη Μέριμνα του παιδιού στο πρόγραμμα «Ζεστή Αγκαλιά» συμμετέχει σε εθελοντική δράση του Α.Π.Θ. για τους πρόσφυγες.