Της Δέσποινας Χατζηγρηγοριάδου, Ψυχολόγου Α.Π.Θ, ειδίκευση στη Σχολική Ψυχολογία
Η ανάπτυξη ενός παιδιού διαμορφώνεται μέσα από την επίδραση των γενετικών παραγόντων και του οικογενειακού περιβάλλοντος. Η προσωπικότητα είναι ένα μείγμα εγγενών χαρακτηριστικών και στοιχείων που αφομοιώνει το παιδί από το περιβάλλον στο οποίο ζει και μεγαλώνει. Τα άτομα με τα οποία συναναστρέφεται παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας. Η αυτοεκτίμηση είναι ένα στοιχείο της προσωπικότητας που αναπτύσσεται μέσα από τις διαπροσωπικές σχέσεις του παιδιού. Η πρώτη εικόνα που έχει ένα παιδί για τον εαυτό του είναι αυτή που έχουν οι γονείς του και τα πρόσωπα του περιβάλλοντός του, την οποία την εκφράζουν μέσα από τα συναισθήματά τους, τις προσδοκίες και τα θετικά ή τα αρνητικά σχόλια προς το παιδί.
Τα παιδιά που δεν έχουν καλή εικόνα για τον εαυτό τους δεν νιώθουν σίγουρα για τις δυνάμεις και τις ικανότητές τους. Συνήθως, η αστάθεια στη συμπεριφορά των γονέων απέναντι στα παιδιά δυσκολεύει τα παιδιά να διαμορφώσουν μια συγκεκριμένη εικόνα. Στη περίπτωση αυτή είναι πιθανό το ίδιο παιδί να κρίνει θετικά τον εαυτό του όταν ακούσει θετικά σχόλια από τους γονείς του και να κρίνει αρνητικά τον εαυτό του όταν τα σχόλια των γονέων είναι αρνητικά. Πως βλέπει, λοιπόν, ένα παιδί χωρίς αυτοεκτίμηση τους γονείς του;
Το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με γονείς που υιοθετούν ακραίες συμπεριφορές που είτε τείνουν στον αυταρχισμό και την αυστηρότητα είτε στην υπερβολική ανοχή. Όταν, δηλαδή, καλείται να διαχειριστεί την ασταθή συμπεριφορά των γονέων, είναι δύσκολο να δημιουργήσει μια σταθερή αυτοεικόνα. Για παράδειγμα όταν σε μια μέρα, το παιδί ακούει από τη μαμά του πόσο καλό παιδί είναι και μετέπειτα ακούει φωνές και επιπλήξεις, δεν είναι σε θέση να καταλήξει αν είναι «καλό ή κακό» παιδί. Τα παιδιά αναζητούν μια σταθερή συμπεριφορά που θα τα ενθαρρύνει να αναπτυχθούν αυτόνομα.
Ενημερωθείτε για το ΝΕΟ Aσύγχρονο Σεμινάριο από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Psychopedia με θέμα: “Κατάθλιψη στην παιδική ηλικία-Κριτήρια και κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις”. Τρόπος Παρακολούθησης: Αποστολή του βίντεοσκοπημένου υλικού της εισήγησης στο email σας, με επιπλέον ηλεκτρονικό υλικό σημειώσεων σε μορφή pdf. Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://psychopedia.gr/neo-asygchrono-seminario-katathlipsi-stin-pediki-ilikia-kritiria-ke-katalliles-therapeftikes-paremvasis/
Επιπλέον, παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση παρατηρούν ότι οι γονείς τους τα συγκρίνουν με τα αδέλφια τους ή άλλα παιδιά, γεγονός που δεν τα επιτρέπει να νιώσουν καλά με τον εαυτό τους. Συνήθως, καταλαβαίνουν ότι ο έπαινος και τα θετικά σχόλια δεν δίνονται για όλες τις επιθυμητές συμπεριφορές τους αλλά, εξαρτώνται από τη διάθεση και το χρόνο που έχει ο κάθε γονιός. Εάν για παράδειγμα, ο γονέας γυρίσει στο σπίτι νευριασμένος από τη δουλειά δεν έχει το χρόνο και τη διάθεση να επιβραβεύσει μια καλή πράξη του παιδιού.
Το συναίσθημα του θυμού είναι, επίσης, ένα έντονο χαρακτηριστικό που παρατηρούν τα παιδιά στους γονείς τους. Όταν οι γονείς ανησυχούν ή αγχώνονται για το παιδί, το συναίσθημα που απορρέει είναι ο θυμός, οι φωνές, τα νεύρα. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί στην εφηβεία αργήσει να γυρίσει το βράδυ σπίτι, οι γονείς θα θυμώσουν, θα φωνάξουν, θα τιμωρήσουν. Τα παιδιά κατανοούν όλα τα συναισθήματα και είναι προτιμότερο από τους γονείς να εξηγήσουν στο παιδί ότι οι έντονες αντιδράσεις οφείλονται στην ανησυχία και το φόβο και όχι επειδή δεν θέλουν να διασκεδάσει.
Επομένως, τα παιδιά δημιουργούν μια εικόνα με γονείς θυμωμένους, απασχολημένους, τη μια μέρα «καλοί», την άλλη μέρα «κακοί», άλλοτε συνεννοήσιμοι κι άλλοτε αυταρχικοί που δεν δέχονται συζήτηση. Όλες αυτές οι ασταθείς συμπεριφορές ενισχύουν τη μειωμένη αυτοεκτίμηση του παιδιού το οποίο αναζητά τη σταθερότητα και τα καθορισμένα όρια από τους γονείς προκειμένου να διαμορφώσει από μόνο του τη συμπεριφορά του.
Σύντομο βιογραφικό Δέσποινας Χατζηγρηγοριάδου
Η Δέσποινα Χατζηγρηγοριάδου σπούδασε Ψυχολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Απέκτησε κλινική εμπειρία στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Κατερίνης, συμπεριλαμβανομένου του Ιατροπαιδαγωγικού τμήματος και στο Ψυχιατρικό τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Κατερίνης (Κλινική Οξέων Ψυχιατρικών Περιστατικών του πρώην Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Πέτρας Ολύμπου). Διετέλεσε εκπαιδεύτρια στο Δημόσιο ΙΕΚ Κατερίνης και στο Επιμορφωτικό πρόγραμμα «ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ» του Ε.Π. «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση». Παρείχε ψυχολογικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες στο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο ΠΛΑΤΩΝ και στο ΤΕΕ Ειδικής Αγωγής Κατερίνης. Συμμετέχει στο τρέχον πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη Σχολική Ψυχολογία του Ιταλικού Πανεπιστημίου TOR VERGATA.