Psychopedia.gr

Η σχέση της τέχνης με το ασυνείδητο

Το ανθρώπινο ασυνείδητο δεν μπορεί να συζητηθεί χωρίς να αναφερθεί η ψυχανάλυση. Ο Furth (2002) έγραψε: “Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι, από την αρχή, η ψυχανάλυση επικεντρώθηκε στη διερεύνηση των πινάκων και άλλων εικαστικών έργων τέχνης του ασθενούς. Σύμφωνα με τους ψυχαναλυτές, η αυθόρμητη δημιουργία τέχνης θα μπορούσε να εκφράσει ασυνείδητα προβλήματα του ανθρώπου” (όπως αναφέρεται στο Nguyen, 2014). Πράγματι, ο Carl Gustav Jung δήλωσε ότι το περιεχόμενο του ασυνείδητου του ατόμου μπορεί να προσεγγιστεί μέσω ψυχοθεραπείας, τέχνης και πολιτισμικών συμπεριφορών (όπως αναφέρεται στο Holcombe, n.d.).

Σήμερα, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι η ψυχαναλυτική άποψη για την τέχνη έχει εισαγάγει μεγάλες δυνατότητες για εξερεύνηση του μυαλού του ατόμου μέσα από το έργο τέχνης του. Όπως τόνισε ο Rubin (2010), από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα έως τις αρχές του εικοστού αιώνα, μαζί με την εμφάνιση της ψυχανάλυσης, οι άνθρωποι άρχισαν να εξερευνούν τον τρόπο ερμηνείας των σκέψεων που σχετίζονται με (ασυνείδητες, παράλογες) «πρωτογενείς διαδικασίες. “. Ήταν χαρούμενοι που μπορούσαν να αποκρυπτογραφήσουν το νόημα των εικόνων στα όνειρα, τις ψευδαισθήσεις ή τα έργα τέχνης του «τρελού». Η σύνδεση της τέχνης με το ασυνείδητο προκύπτει πρώτα από όλα από τον συμβολισμό της τέχνης.

Ο Moschini (2005) ισχυρίστηκε ότι τα όνειρα και η τέχνη είναι δύο μέρη που περιέχουν σύμβολα. Παρέθεσε επίσης τον Kast (1989) ως εξήγηση του πώς η τέχνη μπορεί να αποκαλύψει το ασυνείδητο: “Τα σύμβολά μας αποκαλύπτουν τη διάνοιά μας πολύ λιγότερο από αυτό που λένε για την καθολική μας άποψη και για τη σχέση μας με την αόρατη πραγματικότητα πέρα από εμάς” (όπως αναφέρεται στο Μοσχίνη, 2005). Λοιπόν, ποιο ασυνείδητο περιεχόμενο αποκαλύπτεται μέσω του έργου τέχνης;

Ενώ ο Φρόιντ θεωρούσε την τέχνη ως σεξουαλική εξάχνωση, ο Γιουνγκ είχε την άποψη ότι δεν προέρχονται τα πάντα από σεξουαλικά συναισθήματα, προσωπική εμπειρία ή ψυχολογική δυσφορία. Όταν εξέταζε εικόνες που ζωγράφιζαν οι ασθενείς του, ο Γιουνγκ πίστευε ότι έπαιζαν μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ των ασθενών και των προβλημάτων τους, μεταξύ της συνείδησής τους και του ασυνείδητου τους. Η ζωγραφική δημιουργεί την ευκαιρία στον ασθενή να εγκαταλείψει προσωρινά τα προβλήματά του, ώστε οι σκέψεις και τα συναισθήματά του να μπορούν να διαμορφωθούν και να εκφραστούν μέσω της εικόνας (όπως αναφέρεται στο Holcombe, n.d.). Ο Freeland (2001) μοιράζεται ιδέες τόσο με τον Freud όσο και με ο Jung υποστήριξε ότι “η τέχνη συνδέεται με τη συναισθηματική έκφραση και ακόμη και με εξελικτικά ή βιολογικά πλεονεκτήματα, όπως η σεξουαλικότητα και η επιθετικότητα. Το βασικό στοιχείο στην τέχνη είναι η έκφραση της ασυνείδητης και καθολικής επιθυμίας σε όλους” (όπως αναφέρεται στο Holcome, n.d.) . Επιπλέον, η τέχνη θεωρείται και το μέσο για τη διερεύνηση των αμυντικών μηχανισμών του ατόμου (Moschini, 2005).

Η τέχνη ως ο μετασχηματισμός των ασυνείδητων συγκρούσεων του ατόμου, ο Φρόιντ, όταν αναφέρθηκε στην τέχνη, την έβλεπε ως το μέσο για να συμβιβάσει τη σύγκρουση μεταξύ του ασυνείδητου και της απαίτησης της πραγματικότητας. Ο Freud (1975) δήλωσε: «Ένας καλλιτέχνης είναι αρχικά ένα άτομο που απομακρύνεται από την πραγματικότητα, γιατί δεν μπορεί να δεχτεί να εγκαταλείψει την ενστικτωδώς ικανοποίησή του, που αυτή (η πραγματικότητα) απαιτεί». Πρόσθεσε, «ωστόσο, από αυτόν τον κόσμο της ψευδαίσθησης, βρίσκει έναν τρόπο να επιστρέψει στην πραγματικότητα χρησιμοποιώντας τα ειδικά ταλέντα του για να μεταφέρει τη φαντασία του στην αλήθεια με έναν νέο τρόπο, τον οποίο άλλοι θεωρούν τις πολύτιμες αντανακλάσεις της πραγματικότητας» ( όπως αναφέρεται στο Rubin, 2010).

Γνωρίζουμε ότι σύμφωνα με τον Φρόιντ, οι νοητικές μας δραστηριότητες λειτουργούν κάτω από δύο βασικές αρχές: την αρχή της ικανοποίησης και την αρχή της πραγματικότητας (εγώ). Η πάλη μεταξύ αυτών των δύο αρχών συνιστά μια εσωτερική αντίσταση μέσα στο υποκείμενο. Σύμφωνα με τον Palmer (1991), οι καταπιεσμένες φιλοδοξίες, όταν συγκρούονται με συμπεριφορές ελέγχου, θα δημιουργούσαν μια μάχη μεταξύ συνείδησης και υποσυνείδητου.

Χωρίς μετασχηματισμό, οι καταπιεσμένες συμπεριφορές μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχολογικά προβλήματα (όπως αναφέρεται στο McPherrin, n.d.). Η τέχνη επιτρέπει στις απωθημένες συμπεριφορές να αποκαλύπτονται (με σεμνό τρόπο) ως «παραχώρηση» που μεταφέρει τις παρορμήσεις τόσο του καλλιτέχνη όσο και του κοινού (Glover, 2003). Όχι μόνο οι ψυχαναλυτικοί συγγραφείς αλλά και οι σύγχρονοι θεραπευτές αναγνωρίζουν το ρόλο της τέχνης ως «κανάλι» για τις παρορμήσεις. Ο Moschini (2005) υποστήριξε ότι η τέχνη δίνει στα άτομα μια ασφαλή περιοχή όπου η ανασφάλεια, η ευαλωτότητα και ο φόβος μπορούν να εκφραστούν χωρίς να τα κάνει να αγχώνονται υπερβολικά.

Η τέχνη αποκαλύπτει ασυνείδητο περιεχόμενο και συμβάλλει στην επίλυση των εσωτερικών συγκρούσεων του ατόμου. Αυτό καθιστά τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες εξαιρετικά χρήσιμες για συμβουλευτικές και ψυχοθεραπευτικές διαδικασίες. Σύμφωνα με την Anna Freud (1946), η ερμηνεία των συμβόλων είναι η συντόμευση για την κατανόηση, ή, με άλλα λόγια, ο δρόμος από την υψηλότερη κορυφή της συνείδησης προς το βαθύτερο του ασυνείδητου χωρίς διακοπή. Έτσι, η τέχνη επιτρέπει στον θεραπευτή να προσεγγίσει τόσο τις φανερές όσο και τις κρυφές πτυχές των πελατών (όπως αναφέρεται στο Moschini, 2005).

Όσο για τον Jung, είπε επίσης ότι η τέχνη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση ή την ανοχή τραυματικών συναισθημάτων, άγχους ή στρες, καθώς και για την αποκατάσταση της εσωτερικής δύναμης και τη θεραπεία του νου (Malchiodi, 1998). Αυτό το συμπέρασμα το έβγαλε μέσα από τον χρόνο δουλεύοντας με ασθενείς και βιώνοντας μόνος του (από τα 10 του). Στο έργο του, ο Jung έγραψε ότι η καλλιτεχνική έκφραση θα μπορούσε να είναι χρήσιμη στην αποκατάσταση του μετατραυματικού στρες και στο συναισθηματικό στρες. Ο Jung ζωγράφιζε τακτικά, χρωμάτιζε και συναρμολογούσε όταν βίωνε συναισθηματικό στρες και σημείωσε ότι αυτό ήταν πιο ωφέλιμο από τη γενική ψυχαγωγία (Junge, 2010).

Για να μάθετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την  ερμηνεία του Ασυνείδητου μέσα από την Τέχνη και τα σύμβολα μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/kyklos-epimorfotikon-seminarion-ermineia-toy-asyneiditoy-mesa-apo-tin-techni-kai-ta-symvola/

 

Για περισσότερα Επιστημονικά άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/

Για να ενημερώνεστε για όλα τα Επιμορφωτικά Σεμινάρια που αφορούν την Ψυχοπαθολογία και την Παιδοψυχολογία μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/

 

 

 

 

 

Πηγή: American Art Therapy Association (2012). Art therapy bibliography: Select studies, articles, and publications. 

Συνεχίζοντας να χρησιμοποιείτε την ιστοσελίδα, συμφωνείτε με τη χρήση των cookies. Περισσότερες πληροφορίες.

Οι ρυθμίσεις των cookies σε αυτή την ιστοσελίδα έχουν οριστεί σε "αποδοχή cookies" για να σας δώσουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία περιήγησης. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτή την ιστοσελίδα χωρίς να αλλάξετε τις ρυθμίσεις των cookies σας ή κάνετε κλικ στο κουμπί "Κλείσιμο" παρακάτω τότε συναινείτε σε αυτό.

Κλείσιμο