Της Ιωάννας Μπάτζου, Ψυχολόγου Α.Π.Θ. – Νηπιαγωγού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Αν θέλαμε να ορίσουμε το παιχνίδι θα λέγαμε ότι είναι οι  δραστηριότητες εκείνες του παιδιού που χαρακτηρίζονται από ελευθερία, από τους κανόνες που επιβάλλει το ίδιο το παιδί , από φαντασία , και από την απουσία κάποιου σκοπού, περά από την ίδια αυτή δραστηριότητα, δηλαδή, το παιχνίδι. Βασικά χαρακτηριστικά του παιχνιδιού είναι ο αυθορμητισμός, η απρόβλεπτη φύση του, η χαρά και η διασκέδαση που το συνοδεύουν.

Το παιχνίδι είναι τόσο σημαντικό για την ανάπτυξη του παιδιού που έχει αναγνωριστεί από την United Nations High Commission for Human Rights σαν δικαίωμα του κάθε παιδιού. Πιο συγκεκριμένα,  το παιχνίδι συμβάλλει θετικά:

• στην γνωστική, την σωματική, την κοινωνική και την συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.
• Προετοιμάζει το παιδί για τα μελλοντικά του καθήκοντα, καθώς μέσω αυτού αναλαμβάνει ρόλους. Αποτελεί θα λέγαμε μια πρόβα, δηλ. ,μια εξάσκηση για την ενήλικη ζωή.
• επιτρέπει στα παιδιά να δημιουργήσουν και να εξερευνήσουν έναν κόσμο στον οποίο μπορούν να κυριαρχήσουν πάνω στους φόβους τους
• Βοηθάει το παιδί  να χρησιμοποιεί την δημιουργικότητά του καθώς αναπτύσσει την φαντασία, την επιδεξιότητα και την σωματική, γνωστική και συναισθηματική δύναμη.
• Είναι σημαντικό για την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου, καθώς η εμπειρία του παιχνιδιού επηρεάζει αλλαγές στην αρχιτεκτονική του εγκεφάλου, συγκεκριμένα στα συστήματα που έχουν να κάνουν με τα συναισθήματα, τα κίνητρα και την ανταμοιβή
• Ενισχύει την αυτοπεποίθηση, τις προσαρμοστικές ικανότητες και  την ανθεκτικότητα του παιδιού, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις μελλοντικές προκλήσεις της ζωής.
• Επιτρέπει στα παιδιά να μάθουν πώς να δουλεύουν σε ομάδες, να μοιράζονται, να διαπραγματεύονται,  να λύνουν προβλήματα και να μάθουν να αμύνονται .
• Βοηθάει τα παιδιά να προσαρμοστούν στο σχολικό περιβάλλον και ενισχύει την ετοιμότητα των παιδιών για μάθηση, εκμάθηση συμπεριφορών και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων.
• Ανακατασκευάζει τους κόσμους του παιδιού και τους κάνει λιγότερο τρομακτικούς και λιγότερο βαρετούς.
• Συνεισφέρει στην υγεία, την ευημερία. Πιο συγκεκριμένα, προσφέρει χαρά και διασκέδαση, ενισχύει τους δεσμούς, την μάθηση και την δημιουργικότητα.

Αν θέλουμε να καταλάβουμε το παιδί μας πρέπει να κατανοήσουμε πρώτα τον τρόπο με τον οποίο παίζει. Από τον τρόπο που παίζει ένα παιδί μπορούμε να καταλάβουμε το πώς βλέπει και κατασκευάζει τον κόσμο , πως θα ήθελε να είναι, τι το ενδιαφέρει και τι το απασχολεί. Ο Freud θεωρούσε το παιχνίδι έναν τρόπο έκφρασης του παιδιού. Έναν τρόπο να εκφράσει συναισθήματα, σκέψεις που δυσκολεύται να εκφράσει με λόγια. Το περιγράφει σαν τον  δρόμο για τον συνειδητό και ασυνείδητο κόσμο του παιδιού. Ακόμα και όταν παίζει για να γεμίσει τον ελεύθερο χρόνο του επιλέγει να παίξει καθώς κινητοποιείται από εσωτερικές διαδικασίες, επιθυμίες, άγχη , προβλήματα. Δεν είναι τυχαίο  άλλωστε  ότι το πιο σύνηθες είδος ψυχοθεραπείας παιδιών με συναισθηματικές δυσκολίες είναι η  παιγνιοθεραπεία.

Το παιχνίδι προσφέρει μια ιδανική ευκαιρία στους γονείς να εμπλακούν με τα παιδιά τους. Οι γονείς παίζοντας με τα παιδιά τους ή ακόμα  και απλά παρακολουθώντας τα έχουν την δυνατότητα να δουν τον κόσμο από την μεριά του παιδιού. Η στάση των γονιών απέναντι στο παιχνίδι των παιδί, παρ΄όλ’αυτά ποικίλει .Κάποιοι γονείς το αγνοούν ή το θεωρούν χάσιμο χρόνου, κάποιοι το θεωρούν επικίνδυνο, ενώ άλλοι το θεωρούν τρόπο μάθησης ή τρόπο κοινωνικοποίησης. Μερικές φορές οι  γονείς δεν ικανοποιούνται από τον τρόπο που παίζει το παιδί τους, με αποτέλεσμα να παρεμβαίνουν στο παιχνίδι δίνοντας του οδηγίες πώς να παίξει, διορθώνοντάς το αν κάνει λάθος. Με αυτήν την συμπεριφορά το ενδιαφέρον του παιδιού για το παιχνίδι εξασθενεί καθώς πλέον δεν είναι δικό του, «το παιχνίδι του» αλλά «το παιχνίδι των γονιών του». Τότε, τα παιδιά στερούνται τα οφέλη που το παιχνίδι τους προσφέρει, συγκεκριμένα στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της ηγεσίας και την συνεργασίας.

Ενημερωθείτε για το ΝΕΟ Εκπαιδευτικό Σεμινάριο από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Psychopedia με θέμα: “H Παιγνιοθεραπεία στο Παιδί και τον έφηβο. Βασικές Αρχές και Θεραπευτική Παρέμβαση”, το οποίο θα διεξαχθεί το Σάββατο 19 Οκτωβρίου, ώρα: 12:00-15.00.

Επιπλέον Δυνατότητα Ασύγχρονης παρακολούθησης Ε-Learning (αποστολή βιντεοσκοπημένης της εισήγησης και εκπαιδευτικού υλικού).

Απευθύνεται: Σε Ψυχολόγους, Ειδικούς Ψυχικής Υγείας, Νηπιαγωγούς, Εκπαιδευτικούς, Παιδαγωγούς, Ειδικούς θεραπευτές, Λογοθεραπευτές, Εργοθεραπευτές, Κοινωνικούς Λειτουργούς, γονείς και στο ευρύτερο ενδιαφερόμενο κοινό.

Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://psychopedia.gr/neo-seminario-quot-h-paigniotherapeia-sto-paidi-kai-ton-efivo-vasikes-arches-kai-therapeytiki-paremvasi-quot-19-10-2019/

Κάνοντας μια ανασκόπηση των βιογραφιών των πιο δημιουργικών ανθρώπων  του παρελθόντος, βλέπουμε ότι ξόδευαν ατελείωτες ώρες με το να ονειρεύονται τα όνειρά τους,  με το να σκέφτονται πάνω στις ίδιες τις σκέψεις τους, με το να απολαμβάνουν την φύση. Με το να έχουν χρόνο δηλαδή με τον εαυτό τους. Σήμερα ο χρόνος για κάτι τέτοιο όμως είναι περιορισμένος όχι μόνο για εμάς τους ενήλικες αλλά και για τα παιδιά, που είναι υπερφορτωμένα με ποικίλες δραστηριότητες (εξωσχολικά μαθήματα, αθλήματα, μουσική κτλ) με αποτέλεσμα να μην έχουν χρόνο για παιχνίδι, για την ανάπτυξη μιας εσωτερικής ζωής , μιας ζωής γεμάτης φαντασίας και όνειρα.

Τι λένε οι έρευνες για την απουσία παιχνιδιού;

Ωστόσο, από έρευνες έχει αποδειχτεί ότι η μόνιμη απουσία παιχνιδιού μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην ρύθμιση  των συναισθημάτων ,όσο και  στις φυσικές, γνωστικές και κοινωνικές ικανότητες του παιδιού  (Pellis and Pellis 2006).Ενώ αρνητικές συνέπειες έχουν και οι εναλλακτικοί τρόποι διασκέδασης του παιδιού, που κυριαρχούν στις μέρες μας, όπως τα video games και η τηλεόραση. Παθητικοί Τρόποι διασκέδασης που έχουν αντικαταστήσει το δημιουργικό παιχνίδι.

Χώρο λοιπόν για παιχνίδι, πρέπει να παρέχουν τόσο οι γονείς στα παιδιά όσο και το σχολικό περιβάλλον, καθώς μέσω αυτού πλάθουμε υγιείς προσωπικότητες, ενήλικες με όνειρα, φαντασία, δημιουργικότητα και ετοιμότητα, εξοπλισμένους πλήρως  για τις προκλήσεις της ενήλικης ζωής.

Πηγές

Ginsburg, K. R. (2007). The importance of play in promoting healthy child development and maintaining strong parent-child bonds. Pediatrics, 119(1), 182-191.

Bettelheim, B. (1987). The importance of play. The Atlantic, 259(3), 35-46.

Lester, S., & Russell, W. (2010). Children’s Right to Play: An Examination of the Importance of Play in the Lives of Children Worldwide. Working Papers in Early Childhood Development, No. 57. Bernard van Leer Foundation. PO Box 82334, 2508 EH, The Hague, The Netherlands.

Σύντομο βιογραφικό Ιωάννας Μπάτζου

H Ιωάννα Μπάτζου είναι Ψυχολόγος και Νηπιαγωγός, φοιτήτρια του Μεταπτυχιακού προγράμματος της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. «Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία της Βρεφικής και Νηπιακής Ηλικίας».  Αποφοίτησε το 2005 από το τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. και κατά την διάρκεια των σπουδών της εργάστηκε εθελοντικά στο ίδρυμα «Άγιος Δημήτριος» της Θεσσαλονίκης, ενώ ολοκλήρωσε την πρακτική της άσκηση στο κέντρο απεξάρτησης εφήβων του ΚΕΘΕΑ «Ανάδυση». Το 2010 αποφοίτησε από το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων. Το 2011 συμμετείχε ως νηπιαγωγός με υποτροφία στο πρόγραμμα Leonardo da Vinci που οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Εργάστηκε ως ψυχολόγος στον Παιδικό Σταθμό δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη και ως παιδαγωγός στο Κ.Ε.Κ. Eurotraining. Από τον Δεκέμβριο του 2015 φοιτά στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ «Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία της Βρεφικής και Νηπιακής Ηλικίας». Έχει παρακολουθήσει ημερίδες και συνέδρια σε ποικίλα θέματα ψυχολογίας. Εργάζεται στη Μέριμνα του παιδιού στο πρόγραμμα «Ζεστή Αγκαλιά» συμμετέχει σε εθελοντική δράση του Α.Π.Θ. για τους πρόσφυγες.