[…]Η αντίδραση “φυγής-επίθεσης” είναι πρωταρχική όχι μόνον όταν απειλούμαστε, αλλά ακόμα κι όταν πιστεύουμε ότι απειλούμαστε. Δεν είναι δηλαδή απαραίτητο η απειλή να είναι θέμα “ζωής και θανάτου”. Κάθε γεγονός που εμείς το εκλαμβάνουε σαν απειλή, πυροδοτεί μέσα μας αμέσως την αντίδραση της φυγής ή της επίθεσης.

Ζούμε όμως παράλληλα σε μια κοινωνία που αποδοκιμάζει και τις δυό αυτές αντιδράσεις. Τη μεν φυγή την αποθαρρύνει, ονομάζοντας την “δειλία”, τη δε επίθεση την τιμωρεί, είτε με αποδοκιμασία από το περιβάλλον μας είτε ακόμα και με νόμους. Δηλαδή ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται σε μια ιδιόρρυθμη θέση. Ζει σε μια κοινωνία που δεν δέχεται τις φυσικές αντιδράσεις του νευρικού του συστήματος, την ώρα που αντιμετωπίζει μια απειλή.

Οι αντιδράσεις φυγής και επίθεσης όμως, είναι οι δυο τρόποι με τους οποίους ο οργανισμός μας ξαναβρίσκει την ισορροπία του. Ας φανταστούμε για μια στιγμή τον οργανισμό μας σαν μια μηχανή αυτοκινήτου: Μέσα στη μηχανή δημιουργούνται εκρήξεις χρειάζεται από κάπου να φύγουν για να μη τιναχτεί στον αέρα η μηχανή. Έτσι υπάρχει μια εξάτμιση. Κάθε φορά που νιώθουμε να απειλούμαστε, μέσα μας γίνεται μια συναισθηματική έκρηξη. Η φυγή και η επίθεση είναι οι “εξατμίσεις” που διαθέτει ο οργανισμός μας. Με τις δυό αυτές αντιδράσεις τα συναισθήματα μας βρίσκουν μια διέξοδο και μετά ο οργανισμός μας ξαναβρίσκει την ισορροπία του. Η κοινωνία όμως μας φράζει τις δυο αυτές εξατμίσεις, με το να καταδικάζει και τη φυγή και την επίθεση.

Τα δύο αυτά συναισθήματα που σχετίζονται άμεσα με τη φυγή και την επίθεση, είναι ο φόβος και ο θυμός. Δηλαδή η φυγή είναι η αντίδραση που πηγάζει από το φόβο, ενώ η επίθεση είναι η αντίδραση που πηγάζει από το θυμό. Στο σημείο αυτό χρειάζεται να κάνουμε ένα διαχωρισμό ανάμεσα στα συναισθήματα και τις αντιδράσεις. Το συναίσθημα είναι κάτι ποθ νιώθουμε μέσα μας, ενώ η αντίδραση είναι συμπεριφορά. Έτσι είναι δυνατόν ένα συναίσθημα μας να καταλήξει σε διαφορετικούς μεταξύ τους τρόπους συμπεριφοράς. Μ’ άλλα λόγια, ενώ η επίθεση είναι ένας τρόπος να εκφράσουμε το θυμό μας, δεν είναι ο μόνος τρόπος. Το ίδιο ισχύει και για τη φυγή. Είναι ένας από τους τρόπους να εκφράσουμε το φόβο μας.

Δείτε τα ΝΕΑ Βιβλία Αυτοβελτίωσης -Κατάθλιψη-Διαχείριση Θυμού – Κοινωνικό άγχος του Psychopedia.gr! Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να ενημερωθείτε:

ΝΕΑ Βιβλία Αυτοβελτίωσης -Κατάθλιψη-Διαχείριση Θυμού – Κοινωνικό άγχος

Επειδή το κοινωνικό περιβάλλον αποδοκιμάζει τη φυγή και την επίθεση, έχουμε καταλήξει στο σημείο να μην εκφράζουμε ούτε τα συναισθήματα του θυμού ούτε του φόβου. Αυτό γίνεται γιατί έχουμε-λαθεμένα-ταυτίσει το φόβο με τη φυγή και το θυμό με την επίθεση. Επειδή ο θυμός καταλήγει καμιά φορά σε καταστροφική συμπεριφορά, έχουμε φτάσει να τον θεωρούμε “καταστροφικό συναίσθημα”. Όμως αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο θυμός είναι δυνατόν να καταλήξει σε πολύ δημιουργική συμπεριφορά καμιά φορά. Σε μια στιγμή μεγάλου θυμού, ένας γνωστός μουσικοσυνθέτης έγραψε ένα από τα αριστουργήματα του. Ήταν ο δικός του τρόπος να εκφράσει το θυμό του. Πολλές νοικοκυρές λένε ότι ένα τρόπος να ξεσπάσουν το θυμό τους είναι να κάνουν το σπίτι “λαμπίκο”. Ένας μαθητής, θυμωμένος από τις προσβολές που δέχτηκε από τον καθηγητή του, κάθησε όλη νύχτα και διάβασε καλά και την άλλη μέρα βγήκε θριαμβευτικά από την τάξη ικανοποιημένος, λέγοντας “σκίσαμε”!.

Από την άλλη, ταυτίζοντας το φόβο με τη φυγή, έχουμε φτάσει να θεωρούμε κάθε έκφραση φόβου σαν ένδειξη “δειλίας”, σε σημείο που πολλοί από μας-ιδίως οι άντρες-να μη θέλουμε καν να παραδεχτούμε ότι φοβόμαστε. Τι αφέλεια! Δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε ούτε μια μέρα χωρίς φόβο. Τι θα ήταν εκείνο που θα μας εμπόδιζε να περάσουμε το δρόμο την ώρα που έρχεται ένα αυτοκίνητο; Τι είναι το συναίσθημα που μας προειδοποιεί να προστατευθούμε; Για μένα “δειλός” είναι εκείνος που φοβάται το φόβο του, όχι εκείνος που φοβάται. […]

Aπόσπασμα από το βιβλίο του Γιώργου Πιντέρη, Ψυχολόγου PhD, “Εσύ τα δικαιώματα σου και οι άλλοι”, 17η έκδοση, Εκδόσεις “Θυμάρι”