Της Όλγας-Παναγιώτας Καραθανάση Ψυχολόγου, MScΟργανωτική & Οικονομική Ψυχολογία, εκπαίδευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία.

Τι είναι το άγχος;

Η λέξη άγχος φέρνει στο μυαλό μας δυσάρεστες σκέψεις και εικόνες, θεωρούμε το άγχος κάτι που υπάρχει στη ζωή μας για να μας προξενεί δυσλειτουργίες και να μας βασανίζει. Κι όμως ο πραγματικός ρόλος του άγχους είναι να μας προστατεύει! Ας πάρουμε την περίπτωση που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα δηλητηριώδες φίδι: αν δεν είχαμε άγχος, το σώμα μας δε θα ετίθετο σε κατάσταση εγρήγορσης έτσι ώστε να το αποφύγουμε και να σωθούμε. Αυτό σημαίνει ότι είναι επιθυμητό ένα επίπεδο άγχους στη ζωή μας, άρα αιτήματα όπως «να μην έχω άγχος» είναι μη ρεαλιστικά και επικίνδυνα. Το άγχος, επομένως είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας σε μια κατάσταση που είναι απειλητική και επικίνδυνη και έχει ως στόχο να μας προστατέψει και να μας σώσει.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Το πρόβλημα αρχίζει να δημιουργείται όταν για κάποιους λόγους, σε κάποιες περιόδους της ζωής μας υπερεκτιμάμε κάποιες καταστάσεις ως επικίνδυνες και απειλητικές με αποτέλεσμα, να έχουμε συνεχείς καταστάσεις «εγρήγορσης» και αυτό φυσικά να μας προκαλεί κούραση και δυσφορία. Τέλος, αναποτελεσματικές μέθοδοι διαχείρισης του άγχους, απλά επιτείνουν το πρόβλημα. Τέτοιες μπορεί να είναι η ελλιπής ενημέρωση για το τι μας συμβαίνει, δηλαδή άγνοια για το  πώς αυτό που σκεφτόμαστε συνδέεται με αυτό που αισθανόμαστε και αντιδρούμε, αλλά και αναποτελεσματικοί τρόποι σταδιακής αλλαγής του τρόπου που σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε σε καταστάσεις που μας πυροδοτούν άγχος. Η ενημέρωση και η επιστημονικά αποδεκτή διαχείριση των προβλημάτων, θα προσφέρει τα εργαλεία και τα όπλα με τα οποία ο καθένας από εμάς θα μπορεί να μάθει, όχι πώς να μην έχει άγχος ή προβλήματα, αλλά να μπορεί να τα διαχειρίζεται λειτουργικά.

Χαρακτηριστικά ανθρώπων με υψηλά επίπεδα άγχους

• Πολλά πρέπει: Είναι άτομα που έχουν πολλές απαιτήσεις από τον εαυτό τους και από τον κόσμο γύρω τους. Θεωρούν ότι είναι απαραίτητο να γίνουν, ότι «πρέπει» να γίνουν, πράγματα που μπορεί και να μην είναι σημαντικά. «Πρέπει να κάνω αυτή τη δουλειά, πρέπει να φτιάξω αυτό, πρέπει να μιλάω με αυτό τον τρόπο,….».
• Καταστροφικά πιστεύω: Είναι άτομα που συνηθίζουν να καταστροφολογούν στην πιθανότητα να μη γίνει κάτι όπως «πρέπει», για παράδειγμα «Αν δεν προσέξω πολύ καλά τι λέω, οι άλλοι μπορεί να σκεφτούν κάτι άσχημο για μένα και να μείνω μόνη μου» ή «Αν δεν κάνω τις δουλειές του σπιτιού, δε θα μπορώ να ηρεμήσω, θα τσακωθώ με τα παιδιά και δε θα είμαι καλά».
• Χαμηλή ανεκτικότητα: Άτομα που δεν μπορούν να ανεχτούν την παραμικρή ενόχληση. Θεωρούν δηλαδή ότι αν τα πράγματα δε γίνουν σύμφωνα με μια συγκεκριμένη σειρά και υποστεί κάποια αλλαγή το πρόγραμμα θα είναι κάτι που θα ενοχλήσει πολύ ή θα είναι κάτι που δε γίνεται καθόλου με άλλο τρόπο.
• Συνεχείς αξιολογήσεις: Τείνουν να χρησιμοποιούν για τα πάντα φράσεις με αξιολογικό χαρακτήρα, χωρίς μάλιστα να διαθέτουν συνήθως όλα τα δεδομένα. Αποτέλεσμα να δίνουν «ταμπέλες» στα πάντα και να εγκλωβίζονται μέσα σε αυτές, αφού είναι άκαμπτοι στο να αλλάξουν αυτό που πιστεύουν και οι ίδιοι χαρακτήρισαν με ένα τρόπο, για παράδειγμα «Αυτή η δουλειά είναι βαρετή και υποτιμητική» – αποτέλεσμα «Δε δοκιμάζω καν να την κάνω και να τεκμηριώσω αυτό που πιστεύω».
• Άριστες επιδόσεις: Είναι άτομα που θέλουν να είναι τέλειοι σε όλα και αυτό να αναγνωρίζεται και από τους άλλους. Η μη τελειότητα ερμηνεύεται ως προσωπική αποτυχία που θεωρούν ότι πάντα θα τους ακολουθεί.

Άτομα με τα παραπάνω χαρακτηριστικά τείνουν να θεωρούν τους εαυτούς τους ευάλωτους, τον κόσμο απειλητικό και το μέλλον αβέβαιο. Όλα αυτά μειώνουν την αυτοπεποίθησή τους, οδηγούν σε σχέσεις και καταστάσεις εξάρτησης, σε αποφυγές πραγμάτων που μπορεί να θεωρούν «επικίνδυνες» για κάποιους λόγους και φυσικά σε υπερβολική ανασφάλεια. Τα παραπάνω για τον οργανισμό τους είναι μια εντολή «κίνδυνος» και άρα η συνέχεια είναι αυτό που εμείς ονομάζουμε άγχος, αλλά δεν είναι παρά η φυσιολογική αντίδραση του σώματός μας, του οργανισμού μας όταν εμείς του πούμε ότι «απειλείται». Άρα και πάλι, η αυτογνωσία, η αυτοπαρατήρηση και η γνώση είναι τα στοιχεία που θα κάνουν το άτομο να έχει πιο ρεαλιστικά πιστεύω και προσδοκίες και άρα θα απαντά πιο αποτελεσματικά στις δυσλειτουργικές του σκέψεις.

Για να ενημερώνεστε καθημερινά με Νέα και Άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/

Σύντομο Βιογραφικό της Όλγας-Παναγιώτας Καραθανάση

Η Όλγα-Παναγιώτα Καραθανάση είναι απόφοιτος του τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος Οργανωτικής και Οικονομικής Ψυχολογίας. Ειδικεύεται στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία τόσο σε ατομικό όσο και ομαδικό επίπεδο.Έχει εργαστεί σε δομές Υγείας του Δήμου Τρίπολης και του Δήμου Καλλιθέας και διατηρεί ιδιωτικό γραφείο σε Τρίπολη και Καλλιθέα.Έχει εργαστεί επίσης σαν διδακτικό προσωπικό στη σχολή ΑΣΠΑΙΤΕ – Τμήμα ΕΠΠΑΙΚ και έχει συντονίσει αρκετές ομάδες γονέων στις Σχολές Γονέων.Ασχολείται με τις αγχώδεις διαταραχές,τις διαταραχές συναισθήματος,τις διατροφικές διαταραχές,τη θεραπεία ζεύγους και τη συμβουλευτική γονέων-παιδιών και εφήβων.