Της Φωτεινής Νούλα, απόφοιτης Ψυχολογίας ΑΠΘ.

To coming out είναι ένας όρος που ακούγεται αρκετά το τελευταίο διάστημα και πλαισιώνει τα ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματα. Η ελληνική μετάφραση της λέξης είναι  «βγαίνω από τη ντουλάπα», με άλλα λόγια αποκαλύπτομαι. Ως ορισμός, το coming out παραπέμπει στη διαδικασία μέσω της οποίας λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, bisexual και τρανς άτομα δέχονται και υποστηρίζουν ανοιχτά τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου του. Έχει γίνει διαχωρισμός του coming out μεταξύ του coming out στον εαυτό και του coming out στους φίλους/ άλλους, το οποίο είναι εκούσια αποκάλυψη των συναισθημάτων τους στον περίγυρο.

Coming out στον εαυτό: Μέσα στην κοινωνία των έντονων στερεοτύπων κοινωνικού φύλου, το coming out στον εαυτό είναι μία δύσκολη διαδικασία, καθώς το άτομο πρέπει να αρνηθεί τη «φυσιολογικότητά» του ως ετεροφυλόφιλο ον και να αποδεχτεί μια ταυτότητα που έχει στιγματιστεί έντονα, εκείνη του ΛΟΑΤΚΙ ατόμου. Από την άρνηση και τη μη αποδοχή της νέας ανακάλυψης για τον εαυτό του, πρέπει να προχωρήσει στην αποδοχή του εαυτού και της σεξουαλικής ταυτότητας.  Το coming out στον εαυτό έχει ως επόμενο να επηρεάζει την ψυχο-κοινωνική και σεξουαλική λειτουργικότητα των ατόμων θετικά, διότι το άτομο μπορεί να ανοίξει νέο δρόμο στην ανάπτυξη του εαυτού, αποδεχόμενο όλων των πτυχών του και να διεκδικήσει τα δικαιώματα του.  Κάποιοι θεωρητικοί αντιμετωπίζουν το coming out ως ένα απλό γεγονός, ενώ άλλοι θεωρούν ότι συνοδεύεται από ανακατασκευή αντιλήψεων και αξιολογήσεων (Dans,1992)

Coming out στον περίγυρο: Η αποκάλυψη του εαυτού σε άλλους, το να βγαίνεις από την ντουλάπα με μια διαφορετική ταυτότητα φύλου ή σεξουαλικό προσανατολισμό, μπορεί να φέρει ρήγμα στις σχέσεις με τους άλλους. To coming out σε άλλα άτομα επέρχεται κυρίως με την άμεση επικοινωνία με αυτά και είναι ιδιαίτερα σημαντικό εργαλείο τόσο στις αλληλεπιδράσεις όσο και στη δημιουργία και διατήρηση των σχέσεων. Σύμφωνα με τους Garnets και Kimmel (2003), η αποκάλυψη της ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητας, έχει θετικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη της ψυχικής ευεξίας και στην υγεία αλλά και στην αλλαγή αρνητικών αντιλήψεων γύρω από τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα.

Σημαντικοί άλλοι, στους οποίους συχνά το άτομα διστάζουν να αποκαλυφθούν λόγω φόβου απουσίας κατανόησης, είναι και τα μέλη της οικογένειας. Ο Brown (1989) ανέπτυξε 3 σενάρια που αφορούν την αποφυγή της ανάδυσης της γκέι ταυτότητας στο περιβάλλον της οικογένειας.

• Διατήρηση της φυσικής και συναισθηματικής απόστασης από τους γονείς: Η επικοινωνία με τα μέλη της οικογένειας φθίνει και το άτομο δημιουργεί το δικό του πύργο για να διαφυλάξει τα μυστικά της ταυτότητάς του.
• «Ξέρω ότι Ξέρεις»: Οι γονείς έχουν αντιληφθεί το μυστικό της γκέι ταυτότητας, αλλά αποφεύγουν να μιλήσουν για αυτό, διότι το αρνούνται. Συνεχίζουν να αλληλεπιδρούν με το άτομο, αντιμετωπίζοντας το ως ετεροφυλόφιλο. Το ίδιο το άτομο αποδέχεται αυτή την κατάσταση για την αποφυγή των συγκρούσεων.
• «Μην το πεις στο μπαμπά σου»: Η αποκάλυψη του «μυστικού» γίνεται μονάχα σε ένα μέλος της οικογένειας, είτε σε ένα γονέα, είτε στα αδέρφια, συνήθως σε αυτό που είναι περισσότερο υποστηρικτικό και ανοιχτό. Το μέλος της οικογένειας που γνωρίζει κρατάει το μυστικό φυλαγμένο και συμμαχεί γύρω από την κρυφή ταυτότητα, δημιουργώντας τοιουτοτρόπως ένα κρυφό υποσύστημα μέσα στο ευρύτερο της οικογένειας, το οποίο βασίζεται μονάχα στη γνώση της ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητας.

Τι γίνεται, όμως, όταν οι γονείς μαθαίνουν για την ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητα; Πιθανές αντιδράσεις είναι η ένταση, η ψευδο-αποδοχή και η ντροπή. Για να επέλθει πλήρης αποδοχή συνήθως η διαδικασία, παραπέμπει στα στάδια του θρήνου με βάσει τους ψυχολογικούς μηχανισμούς και τις δυναμικές.

Σοκ και άρνηση ενοχή αντίδραση είτε αρνητική ( έντονα επιθετική προς το άτομο, λογομαχίες και συγκρούσεις και προσπάθεια αλλαγής) είτε θετική (προσπάθεια αποδοχής και κατανόησης). Σύμφωνα με έρευνες, οι πρώτες αντιδράσεις είναι κυρίως αρνητικές και συναισθηματικές, καθώς οι γονείς είναι φορείς κοινωνικών στερεοτύπων και δεν είναι εύκολο να αποδέχονται απευθείας την ταυτότητας ενός παιδιού που μέχρι τώρα θεωρούσαν ως ετεροφυλόφιλο. Έπειτα επέρχονται θετικότερες αντιδράσεις. αποδοχή

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η διαδικασία επεξεργασίας του coming out ενός παιδιού από την οικογένεια δεν είναι ίδια για όλα τα συστήματα οικογένειας, καθώς αυτά συνοδεύονται από διαφορετικές αξίες, κοινωνικές, πολιτισμικές που επιδρούν στον τρόπο επεξεργασίας. Σύμφωνα με τον Bernstein (1990), αρκετοί γονείς φοβούνται τον κοινωνικό τους στιγματισμό, καθώς θα θεωρηθούν κακοί ως προς την ανατροφή του. Συχνά κατηγορούν είτε τον εαυτό τους είτε το/τη σύζυγο για την πορεία που πήρε το παιδί, διότι ψυχολογικοποιούν την κατάσταση και θεωρούν ότι έκαναν κάποιο σφάλμα και δημιούργησαν ψυχολογικό τραύμα στο παιδί. Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα του coming out, υπάρχει έντονη ανησυχία για τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες αλλά και τις αρνητικές εμπειρίες που θα βιώσει το παιδί λόγω πιθανού bullying, ενώ θεωρούν ότι αν συνομιλήσουν με το παιδί πάνω στο ζήτημα της ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητας με ερωτήσεις και ανησυχίες, εκείνο θα απομακρυνθεί από κοντά τους.

Το coming out είναι μια διαδικασία περίπλοκη και επιδρά όχι μόνο στο ίδιο το άτομο αλλά και στο οικογενειακό σύστημα. Είναι σημαντικό για κάθε άτομο να είναι ο εαυτός του μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας και να αποφεύγει τη μάσκα του ετεροφυλόφιλου, του «κανονικού» όπως ορίζεται από τον καθένα. Είναι το ίδιο σημαντικό για την οικογένεια, εφόσον μάθει για την ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητα, να πορευτεί μέσα από τους μηχανισμούς θρήνου και να καταλήξει στην αποδοχή, δίνοντας χρόνο στο παιδί και στην ίδια. Η προστασία ενός συστήματος δε σημαίνει απαραίτητα και την μη ανάπτυξη του ή την αποφυγή των νέων δεδομένων. Είναι καλό τα νέα δεδομένα να αγκαλιάζονται και να φέρουν αλλαγή στην οικογένεια, διατηρώντας τον πυλώνα της σταθερό. Το ΛΟΑΤΚΙ άτομο δεν είναι διαφορετικό, είναι το ίδιο παιδί που ανέθρεψαν, δεν είναι κάποιος άλλος, απλώς έχει ένα καινούριο στοιχείο μέσα του που ήθελε να μοιραστεί.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη Συμβουλευτική ΛΟΑΤΚΙ+ Θεραπευόμενων Προκαταλήψεις & περιορισμοί,  Μεγαλώνοντας ως ΛΟΑΤΚΙ+, Coming-out, Προβλήματα ψυχικής υγείας, ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητα & θεραπευτικές παρεμβάσεις μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://psychopedia.gr/neo-ekpaideytiko-seminario-symvoyleytiki-loatki-therapeyomenon/

Πηγή:  Molnar, I.E. (2018).  A Case Study on Coming Out: Theoretical and Practical Implications for Psychological Counseling. Journal of Experiential Psychotherapy,21, no 3 (83), 51-59.