Οι ζωγραφιές των παιδιών μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα συναρπαστικό παράθυρο στο πώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται και αντιπροσωπεύουν τον κόσμο τους. Είναι επίσης χρήσιμα εργαλεία για τους θεραπευτές, επειδή τα παιδιά μερικές φορές το βρίσκουν πιο εύκολο να επικοινωνούν με εικόνες και όχι με λέξεις.

Είναι όμως οι ζωγραφιές των παιδιών από μόνες τους απόδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά;

Η έρευνα δείχνει έντονα το αντίθετο. Φανταστείτε μια στοίβα από παιδικά έργα τέχνης, εικόνες που δημιουργήθηκαν από 6χρονα που τους ζητήθηκε να «κάνουν μια οικογενειακή ζωγραφιά». Δεν δόθηκαν περαιτέρω οδηγίες.

Καθώς τα ταξινομείτε, βλέπετε ότι πολλά παιδιά δημιούργησαν πολύχρωμες, λεπτομερείς, χαρούμενες εικόνες. Τα μέλη της οικογένειας απεικονίζονται ως χαμογελαστά ή ευχάριστα και τοποθετούνται μπροστά και στο κέντρο και όχι συνωστισμένα στην άκρη της σελίδας. Τα σώματα σχεδιάζονται σε χονδρική αναλογία και σε διαφορετικούς ανθρώπους δίνονται ατομικά χαρακτηριστικά. Απλώς κοιτάζοντας αυτά τα σχέδια σου δίνεται η εντύπωση ότι τα παιδιά αισθάνονται ότι ανήκουν,  νιώθουν υπερηφάνεια ή ευτυχία.

Αλλά μερικά παιδιά δημιούργησαν σκίτσα που φαίνονται συναισθηματικά ζοφερά, διαταραγμένα, απόμακρα ή μοναχικά. Για παράδειγμα, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα σχέδια είναι άχρωμα, παρόλο που τα παιδιά είχαν πρόσβαση σε χρωματιστά κραγιόνια ή στυλό. Οι φιγούρες φαίνονται δυσαρεστημένες ή ζωγραφισμένες με περίεργα υπερβολικούς τρόπους. Τα μέλη της οικογένειας μπορεί να χωρίζονται με φραγμούς ή να απεικονίζονται διαφορετικά το ένα από το άλλο. Ορισμένα άτομα στην οικογένεια μπορεί να λείπουν εντελώς από την εικόνα.

Σε άλλες περιπτώσεις, ο καλλιτέχνης φροντίζει να αντιπροσωπεύει τους πάντες στην οικογένεια, αλλά τα μεμονωμένα μέλη της οικογένειας είναι κομμένα μαζί στη γωνία του κάδρου, κρυμμένα στην περιφέρεια, αντί να παρουσιάζονται ως τα κύρια θέματα του σχεδίου.

Και σε ορισμένες από τις εικόνες, μπορεί να δείτε έλλειψη πληρότητας και ατομικότητας. Στις ανθρώπινες φιγούρες λείπουν τα χέρια ή τα χέρια ή τα πρόσωπα, καθώς και τυχόν χαρακτηριστικά που μπορεί να διαφοροποιούν ένα μέλος της οικογένειας από ένα άλλο.

Τι μας λένε αυτά τα οικογενειακά πορτρέτα για τα παιδιά που τα ζωγράφισαν; Τι μας λένε για την οικογενειακή ζωή των παιδιών, τις στενές σχέσεις τους; Θα μπορούσε ένα σκοτεινό ή διαταραγμένο οικογενειακό σχέδιο να είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι – μια ένδειξη ότι ένα παιδί βιώνει άγχος ή δυσκολίες στο σπίτι;

Σε μια μακροχρόνια μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, η Bharathi Zvara και οι συνεργάτες της παρακολούθησαν περισσότερα από 900 παιδιά από τη βρεφική ηλικία μέχρι την πρώτη δημοτικού. Οι ερευνητές επισκέφτηκαν τα παιδιά οκτώ φορές όλα αυτά τα χρόνια, παρατηρώντας παιδιά στα σπίτια τους, καθώς αλληλεπιδρούσαν με τις μητέρες τους. Όταν τα παιδιά καλούνταν να λύσουν δύσκολες εργασίες, οι ερευνητές κατέγραψαν πώς συμπεριφέρονταν οι μητέρες. Διατηρούσαν οι μητέρες θετικά συναισθήματα με τα παιδιά τους;

Έδειξαν την ευαισθησία για να κρατήσουν τα παιδιά αφοσιωμένα και διεγερμένα, χωρίς να προσπαθήσουν να αναλάβουν ή να ελέγξουν την εργασία; Ή ήταν οι μητέρες παρεμβατικές, αυταρχικές, αρνητικές ή σκληρές;

Επιπλέον, η ομάδα των ερευνητών αξιολόγησε το συνολικό οικογενειακό περιβάλλον ως κάτι που ονομάζεται «οικιακό χάος», ένα μέτρο που λαμβάνει υπόψη την αποδιοργάνωση και την αστάθεια. Εάν ένα σπίτι είχε πολύ θόρυβο, ακαταστασία και συνωστισμό και σχετικά μικρή δομή, αξιολογήθηκε ως εξαιρετικά αποδιοργανωμένο. Εάν μια οικογένεια είχε συχνές μετακινήσεις, αλλαγές στη σύνθεση της οικογένειας και ασυνεπείς συνήθειες, βαθμολογήθηκε ως πολύ ασταθής.

Το τελικό σημείο της μελέτης επιτεύχθηκε όταν τα παιδιά ήταν 6 ετών και οι ερευνητές τους ζήτησαν να ζωγραφίσουν τις οικογένειές τους. Η ομάδα ανέλυσε τα σχέδια, αναζητώντας αυτούς τους δείκτες.

Έλλειψη οικογενειακής υπερηφάνειας: Στα πρόσωπα έλειπαν χαμόγελα ή άλλοι δείκτες ευχαρίστησης. Τα παιδιά απέτυχαν να χρησιμοποιήσουν ζωντανά χρώματα. Τα μέλη της οικογένειας παρουσιάστηκαν με τρόπο που τα έκανε να φαίνονται ασήμαντα ή αποκομμένα μεταξύ τους.
Ευαλωτότητα: Έμοιαζαν οι αυτο-απεικονίσεις των παιδιών κατά κάποιο τρόπο απειλητικές, λόγω παραμορφώσεων μεγέθους, τοποθέτησης μορφών ή παράξενα υπερβολικών μερών του σώματος.
Συναισθηματική απόσταση: Τα μέλη της οικογένειας απεικονίστηκαν με αρνητικά συναισθήματα; Χωρίστηκαν μητέρες και παιδιά μεταξύ τους.
Ένταση/θυμός: Το ίδιο το σχέδιο έδειξε σημάδια θυμού στο παιδί. Οι φιγούρες σχεδιάστηκαν απρόσεκτα ή χωρίς χρώμα ή λεπτομέρεια.
Παθολογία: Ποια είναι η συνολική εντύπωση αρνητικότητας, με βάση παράγοντες όπως η οργάνωση, οι λεπτομέρειες, η διάθεση, το υπόβαθρο.

Για να ενημερωθείτε αναλυτικά σχετικά με την ανάλυση της παιδικής ζωγραφιάς μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/seminaria/seminaria-dia-zosis/paidopsychologia-seminaria/ekpaideytiko-seminario-paidiko-ichnografima-axiologisi-ermineia-amp-diacheirisi/

Οι ερευνητές δεν ανακάλυψαν ότι η απεικόνιση της οικογενειακής ζωής ενός παιδιού ήταν ένας προς έναν αγώνα με προβλήματα στο σπίτι. Αντίθετα, ανακάλυψαν μέτριους, αλλά στατιστικά σημαντικούς, δεσμούς μεταξύ των ζωγραφιών των παιδιών και αρκετών βασικών περιβαλλοντικών παραγόντων.

Τα παιδιά είχαν την τάση να παράγουν πιο χαρούμενες, πιο υποστηρικτικές οικογενειακές εικόνες, αν είχαν ζεστούς, ευαίσθητους, παιδοκεντρικούς και διεγερτικούς φροντιστές.

Οι εικόνες των παιδιών ήταν πιο πιθανό να απεικονίζουν αρνητικότητα, αποξένωση και συναισθηματική αποστασιοποίηση όταν οι φροντιστές τους ήταν σκληροί, ελέγχουν ή αποδοκιμάζουν.

Η εικόνα εξαρτιόταν επίσης από τα επίπεδα αποδιοργάνωσης του νοικοκυριού. Όσο περισσότερος θόρυβος, ακαταστασία και συνωστισμός – και όσο λιγότερη δομή – τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα η οικογενειακή ζωγραφική ενός παιδιού να εμφανίζει τα αρνητικά χαρακτηριστικά που αναφέρονται παραπάνω.

Όταν πρόκειται για την ανίχνευση σοβαρών συναισθηματικών προβλημάτων ή προβλημάτων συμπεριφοράς, τα οικογενειακά σχέδια είναι κάπως χρήσιμα, αλλά κάθε άλλο παρά διαγνωστικά.

Για παράδειγμα, οι ερευνητές έχουν βρει συσχετίσεις μεταξύ των αναπαραστάσεων της οικογένειας ενός παιδιού και των «ανήσυχων μη συναισθηματικών χαρακτηριστικών», τα οποία χαρακτηρίζονται από χαμηλή ενσυναίσθηση, χαμηλή ανησυχία για τους άλλους και ρηχά συναισθήματα. Τα παιδιά που έχουν διαγνωστεί με αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πιο πιθανό να δημιουργήσουν ανώμαλα οικογενειακά σχέδια για την ηλικία τους. Επιπλέον, όταν τα συμπτώματα των παιδιών βελτιώνονται, οι οικογενειακές ζωγραφιές τους έχουν αλλάξει προς το καλύτερο (Kloft et al 2017).

Τι γίνεται όμως αν ένα παιδί ζωγραφίζει κάτι που είναι πραγματικά ανατριχιαστικό, τρομακτικό, βίαιο ή ακατάλληλο;

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι φυσιολογικό για τα παιδιά να εξερευνούν όλα τα είδη των θεμάτων στις ζωγραφιές τους, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων που βρίσκουμε ανησυχητικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ζωγραφιές των παιδιών είναι άσχετες ως ενδείξεις. Ωστόσο, πρέπει να λάβουμε υπόψη το πλαίσιο και να θυμόμαστε ότι τα παιδιά μπορεί να περιλαμβάνουν ενοχλητικά στοιχεία για πολλούς λόγους και ο σημαντικότερος από τους οποίους είναι η έκθεση σε βίαια ή τρομακτικά μέσα. Όταν τα παιδιά ζωγραφίζουν εικόνες που μοιάζουν με σκηνές από ταινίες τρόμου, είναι συχνά μια αντανάκλαση της έκθεσής τους σε αυτό το είδος περιεχομένου.

Πηγή: https://parentingscience.com