Μια σημαντική δυσκολία των παιδιών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος είναι το να αναγνωρίζουν πώς νιώθουν οι άλλοι άνθρωποι. Αυτό συμβαίνει γιατί τα παιδιά αυτά δεν έχουν ενσυναίσθηση, δηλαδή την ικανότητα να μπαίνουν στη θέση του άλλου και να κατανοούν ότι οι άλλοι άνθρωποι έχουν διαφορετικές σκέψεις, πεποιθήσεις και συναισθήματα από αυτά. Θεωρείται ότι αυτό συνδέεται με τη δυσκολία τους να αναπτύξουν τη θεωρία του Νου, η οποία σε τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά παρουσιάζεται συνήθως στην ηλικία των τεσσάρων ετών.

Επιπλέον, η κατανόηση των διαφορετικών εκφράσεων του προσώπου γίνεται ένα δύσκολο έργο κυρίως όταν μιλάμε για τα πιο σύνθετα συναισθήματα, όπως για παράδειγμα είναι η αμηχανία, η περηφάνεια, η ντροπή.

Σχετικά με την έκφραση των συναισθημάτων, τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού συνήθως εκφράζονται με πιο επίπεδο τρόπο. Οι γονείς συχνά αναφέρουν ότι οι προσπάθειές τους να αγκαλιάσουν ή να δείξουν στοργή στο παιδί αντιμετωπίζονται με βαθιά έλλειψη ενδιαφέροντος από την πλευρά του. Το παιδί μοιάζει να μη γνωρίζει ή να μην ενδιαφέρεται για το αν είναι μόνο ή συντροφιά με άλλους. Αντιθέτως τα αρνητικά συναισθήματα βιώνονται με έντονο και κοινωνικά μη αποδεκτό τρόπο, όπως φωνές, ουρλιαχτά και επιθετικότητα.

Η διαταραχή στην αναγνώριση και έκφραση των συναισθημάτων προκαλεί πρόβλημα στις κοινωνικές τους σχέσεις. Κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους, τα άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας χαρακτηρίζονται ως αδιάφοροι φίλοι και ψυχροί σύντροφοι, «κλεισμένοι» στον κόσμο τους.

Οι συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών μπορούν να καλλιεργηθούν, ώστε τα παιδιά να ενσωματώσουν τα πλεονεκτήματα αυτών των δεξιοτήτων που έχουν άμεση σχέση με την επιτυχία στη ζωή τους. Το ερώτημα είναι πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά που είναι στο φάσμα του αυτισμού, να αναπτύξουν συναισθηματική νοημοσύνη.

Ένα πρώτο βήμα που μπορούμε να κάνουμε από πολύ μικρή ηλικία, είναι η αναγνώριση βασικών συναισθημάτων (χαρά, λύπη, φόβος, θυμός).

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εικόνες από βιβλία, σκίτσα και να εστιάσουμε στις εκφράσεις του προσώπου που παίρνουμε όταν νιώθουμε κάποιο από αυτά τα συναισθήματα. Σε αυτό το σημείο μπορεί να μας βοηθήσει ένας καθρέπτης.

Το επόμενο βήμα είναι να συνδέσουμε αυτά τα συναισθήματα με πιθανές αιτίες. Δουλεύουμε μέσα από καθημερινές ευκαιρίες που προκύπτουν, καθοδηγώντας το παιδί να αναγνωρίσει τι νιώθει, τι νιώθουμε και για ποιο λόγο. Xρησιμοποιούμε παραμύθια, παιδικές ταινίες και βιβλία συναισθηματικής νοημοσύνης. Σχολιάζουμε τις καταστάσεις, τα συναισθήματα που δημιουργούν στους ήρωες. Επιπλέον χρήσιμο είναι να παίζουμε με τα παιδιά διάφορους ρόλους (role-play), με έμφαση στην αναγνώριση και έκφραση του συναισθήματος.

Eνημερωθείτε για το ΝΕΟ Εκπαιδευτικό Σεμινάριο από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Psychopedia με θέμα: “Συναισθηματική αγωγή στο παιδί με αυτισμό”. Ημερομηνία διεξαγωγής: Σάββατο 14/12/2019, ώρα: 11:00-14:00.

Επιπλέον Δυνατότητα Ασύγχρονης Παρακολούθησης (Αποστολή βιντεσκοπημένης της εισήγησης και εκπαιδευτικού υλικού).

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://psychopedia.gr/seminario-synaisthimatiki-agogi-sto-paidi-aytismo-14-12-2019/

Όταν το παιδί έχει κατακτήσει τα παραπάνω, μπορούμε να του δείξουμε τις διαβαθμίσεις των συναισθημάτων και ποιες σωματικές-συμπεριφορικές ενδείξεις συνοδεύουν το καθένα. Συνήθως χρησιμοποιούμε το θερμόμετρο για να δείξουμε τις διακυμάνσεις του συναισθήματος. Επιπλέον παρέχουμε στο παιδί μια σειρά λύσεων που μπορούν να το βοηθήσουν να διαχειρίζεται τα πιο έντονα συναισθήματα με κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους. Στη συνέχεια προχωράμε σε πιο σύνθετα συναισθήματα, όπως ντροπή, περηφάνεια, απογοήτευση.

Σημαντική θεωρείται η ικανότητα της ενσυναίσθησης, της ανάπτυξης της θεωρίας του Νου που προαναφέρθηκε. Βοηθάμε το παιδί να καταλάβει τον τρόπο που αισθάνονται και σκέφτονται οι άλλοι άνθρωποι, να αποκωδικοποιεί τα λόγια, τις συμπεριφορές τους και να ανταποκρίνεται σε αυτά με τον κατάλληλο τρόπο. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις κοινωνικές ιστορίες για να προετοιμάσουμε το παιδί για μια κατάσταση και πώς αναμένεται από αυτό να αντιδράσει.

Σε παιδιά χαμηλότερης λειτουργικότητας, μπορούμε με εικονογραφήματα να μάθουν να αναγνωρίζουν τα βασικά συναισθήματα και να καταφεύγουν σε στρατηγικές αποφόρτισης όταν βιώνουν αρνητικά συναισθήματα, όπως θυμό ή άγχος.

Σίγουρα υπάρχουν πολλοί τρόποι να διδάξουμε σε ένα παιδί πώς να αναγνωρίζει τα συναισθήματα. Κάθε παιδί με αυτισμό είναι διαφορετικό και γι’ αυτόν το λόγο χρειάζεται ένα διαφορετικό πρόγραμμα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του. Οι γονείς και οι ειδικοί θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν τη σπουδαιότητα των συναισθημάτων στη ζωή των παιδιών.

Πηγή: https://www.emprosnet.gr/article/46162-didaskontas-ta-synaisthimata-sto-fasma-toy-aytismoy