Της Πηνελόπης Ξηνταροπούλου Ψυχολόγου, Ειδικευόμενη στην Συστημική-Οικογενειακή Θεραπεία

Το Σύνδρομο Τουρέτ (Tourette Syndrome – TS) είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που συχνά ερμηνεύεται αποκλειστικά μέσα από τη συμπτωματολογία των κινητικών και φωνητικών τικ. Όμως, ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αντιληπτή και “διαβασμένη” κοινωνικά έχει ίσως ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα για την ψυχική υγεία του ατόμου.

Η ψυχολογική προσέγγιση στο Σύνδρομο Τουρέτ δεν περιορίζεται στη διαχείριση των τικ, αλλά ανοίγει έναν ευρύτερο διάλογο με την κοινωνική πραγματικότητα:

Πώς κατανοούμε τη διαφορετικότητα; Πώς απαντά το σχολείο, η οικογένεια, ο δημόσιος χώρος, όταν το “ασυνήθιστο” δεν κρύβεται;

Πέρα από το σύμπτωμα: η λειτουργία των τικ και η κοινωνική ερμηνεία

Τα τικ είναι ακούσιες, επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή ήχοι που ποικίλλουν σε ένταση και συχνότητα. Αν και η νευροβιολογική βάση τους είναι τεκμηριωμένη, το κοινωνικό βλέμμα συχνά δεν είναι τόσο επιεικές. Πολλά παιδιά με Τουρέτ βιώνουν:

• σχολικό αποκλεισμό,
• παρεξηγήσεις ως “ασεβή” ή “αγενή”,
• αρνητική προσοχή ή χλευασμό,
• εσωτερικευμένη ντροπή.

Το κοινωνικό στερεότυπο τείνει να ταυτίζει τη διαφορετικότητα με πρόβλημα. Έτσι, ο ψυχολόγος καλείται όχι μόνο να στηρίξει το άτομο, αλλά και να παρεμβαίνει στο περιβάλλον, δημιουργώντας γέφυρες κατανόησης.

Η ψυχολογική επίδραση των κοινωνικών προσδοκιών

Παιδιά και έφηβοι με Σύνδρομο Τουρέτ, ιδίως σε περιβάλλοντα που δεν είναι κατάλληλα ενημερωμένα, βιώνουν συχνά:

• αυξημένο κοινωνικό άγχος,
• απόσυρση από ομάδες,
• χαμηλή αυτοεκτίμηση λόγω διαρκούς “διόρθωσης” ή παρατήρησης,
• ανάπτυξη δευτερογενών προβλημάτων (π.χ. καταθλιπτική διάθεση, σχολική άρνηση).

Η ψυχολογική παρέμβαση σε αυτά τα πλαίσια δεν αφορά μόνο το άτομο, αλλά τη δυναμική σχέσης με το σύστημα γύρω του.

Η συστημική και ψυχοεκπαιδευτική δουλειά: από την αποδοχή στην ένταξη

Η συστημική προσέγγιση μάς επιτρέπει να δούμε το παιδί όχι ως «φορέα δυσλειτουργίας», αλλά ως μέλος ενός πλαισίου που χρειάζεται ευαισθητοποίηση, επεξεργασία και φροντίδα.

Οι ψυχολόγοι:

• δουλεύουν με τους γονείς, βοηθώντας τους να επεξεργαστούν συναισθήματα όπως ντροπή, φόβο ή υπερπροστασία,
• συνεργάζονται με σχολεία, για να εφαρμοστούν συμπεριληπτικές πρακτικές,
• προσφέρουν ψυχοεκπαίδευση στο παιδί και το περιβάλλον του, ενισχύοντας την κατανόηση και τη ρύθμιση των κοινωνικών προσδοκιών.

Το ζητούμενο δεν είναι η “καταστολή των τικ”, αλλά η δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου έκφρασης και ανάπτυξης, όπου η διαφορετικότητα δεν στιγματίζεται, αλλά γίνεται αποδεκτή.

Η ψυχολογική παρέμβαση ως πράξη κοινωνικής αλλαγής

Η παρέμβαση του ψυχολόγου μπορεί να λειτουργήσει πολιτικά και κοινωνικά: να επανανοηματοδοτήσει τη “διαταραχή”, να δημιουργήσει διαλόγους σε εκπαιδευτικές κοινότητες, να στηρίξει την κοινωνική ενσωμάτωση χωρίς εξομάλυνση.

Όταν ένα παιδί με Τουρέτ σταματά να φοβάται τη δημόσια έκφραση και όταν ένα σχολείο σταματά να απαιτεί “ησυχία” για να αποδεχτεί τη μάθηση, τότε κάτι ουσιαστικό έχει αλλάξει.

Βιογραφικό Πηνελόπης Ξηνταροπούλου

Ονομάζομαι Πηνελόπη-Νικολαΐς  Ξηνταροπούλου και είμαι κάτοχος πτυχίου Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Ανατολικού Λονδίνου. Το μεταπτυχιακό μου στην Εργασιακή Ψυχολογία του Πανεπιστημίου του Ανατολικού Λονδίνου. Ειδικεύομαι στην Οικογενειακή / Συστημική Ψυχοθεραπεία στο Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων. Με σεβασμό στους ανθρώπους που με εμπιστεύονται φροντίζω να επικαιροποιώ διαρκώς τις ήδη αποκτηθείσες ακαδημαϊκές μου γνώσεις με τη συμμετοχή μου σε πληθώρα σεμιναρίων, συνεδρίων και ημερίδων. Πέραν των τομέων πρακτικής μου άσκησης έχω επιστημονικό ενδιαφέρον για την εγκληματολογική έρευνα και την Δικαστική – Ψυχιατροδικαστική Ψυχολογία συμμετέχοντας σε σχετικές έρευνες και σεμινάρια.

Για περισσότερα Επιστημονικά άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/

Για να ενημερώνεστε για όλα τα Επιμορφωτικά Σεμινάρια που αφορούν την Ψυχοπαθολογία και την Παιδοψυχολογία μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/

Πηγές: 

Conelea, C. A., Woods, D. W., & Piacentini, J. (2014). Behavioral Interventions for Tourette Syndrome and Tic Disorders: An Update. Current Developmental Disorders Reports.

Leckman, J. F., & Bloch, M. H. (2012). Tourette Syndrome and Other Tic Disorders. Oxford University Press.

Singer, H. S. (2005). Tourette’s syndrome: from behaviour to biology. The Lancet Neurology, 4(3), 149–159.

Martino, D., & Hedderly, T. (2019). Tourette syndrome and other tic disorders in childhood, adolescence and adulthood. Oxford Textbook of Psychopathology.

Αθανασίου, Α. (2015). Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση: Ψυχολογικές Προσεγγίσεις. Εκδ. Πεδίο.