Συγκαλυμμένη επιθετικότητα, το χαμόγελο που μας θυμώνει, κυνικότητα ή …τι;
Πώς μπορεί να νιώθουμε έξαλλοι με κάποιον που, φανερά τουλάχιστον, δεν έχει κάνει κάτι για να μας επιτεθεί;

Έχει συμβεί σε όλους μας να έχουμε σχέσεις στη ζωή μας με ανθρώπους που μας θυμώνουν πολύ αλλά δεν παραδέχονται ποτέ το λάθος τους, την επιθετικότητά τους, ακόμη και την αργοπορία τους ή την αναβλητικότητά τους για συγκεκριμένες δραστηριότητες. «Μα, έτυχε…»,μπορεί είναι μια συνηθισμένη αντίδραση ή «συγγνώμη…», απλά για να το επαναλάβουν την αμέσως επόμενη φορά και να μας βγάλουν κυριολεκτικά από τα ρούχα μας.

Το θέμα είναι ότι ενώ αρνούνται επίμονα, χαμογελούν ή εξηγούν ότι δεν θα το ξανακάνουν, εμείς νιώθουμε μια ολοένα και μεγαλύτερη σκιά θυμού να μας κυκλώνει και να μας πνίγει στην κυριολεξία. «Με έχει σκάσει…», είναι η συνηθισμένη αντίδραση αλλά, η αλήθεια είναι, ότι είναι πολύ δύσκολο να συνειδητοποιήσει κανείς τι ακριβώς συμβαίνει και να το επικοινωνήσει.

Ας εξετάσουμε όμως ορισμένα παραδείγματα προκειμένου να εξηγήσουμε καλύτερα τους τρόπους με τους οποίους εκδηλώνεται η παθητική επιθετικότητα:

-Έκφραση ειρωνείας και κυνικότητας.
-Δεν κάνει ποτέ αυτό που του ζητούν και μετά γίνεται απολογητικός…
-Είναι αδύνατον να βγει νόημα μαζί του στην κουβέντα…
-Δεν ακούει… Δεν καταλαβαίνει…
-Κενά μνήμης.
-«Παίζει» το θύμα σιωπώντας.
-Αρνείται ότι είναι θυμωμένος.
-Έχει πάντα μια δικαιολογία.
-Κωλυσιεργία, αναβλητικότητα.
-Αργοπορεί διαρκώς στα ραντεβού του και δεν είναι ποτέ στην ώρα του.
-«Ξεχνά» διαρκώς τις υποχρεώσεις του.
-Υπεκφεύγει προβλήματα και καταστάσεις, «στρουθοκαμηλίζοντας» το θυμό του.
-Δημιουργεί χαοτικές συζητήσεις και καταστάσεις από το «τίποτα»…
-Δεν χαλά χατίρι αλλά δημιουργεί διαρκώς μια ατμόσφαιρα εκνευρισμού στους γύρω του.
-Δυσαρέσκεια και αντιρρήσεις προς τις απαιτήσεις των άλλων.
-Φόβος ανταγωνισμού.
-Φόβος εγγύτητας και εξάρτησης.
-Παραπονιέται ότι οι άλλοι τον υποτιμούν ή τον κοροϊδεύουν.
-Πείσμα.

Eνημερωθείτε για το Ασύγχρονο Σεμινάριο από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Psychopedia με θέμα: “Θυμός και αδυναμία θέσπισης ορίων – Κατάλληλες τεχνικές διαχείρισης”. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://psychopedia.gr/neo-asygchrono-seminario-thymos-kai-adynamia-thespisis-orion-katalliles-technikes-diacheirisis/

Η παθητική επιθετικότητα αποτελεί ένα μοτίβο συμπεριφοράς με το οποίο μπορεί κανείς να εκφράζει με έμμεσο τρόπο αρνητικά συναισθήματα (κυρίως θυμό) αντί να τα διαχειρίζεται με ευθύ και άμεσο τρόπο. Το άτομο αρνείται πάντα ότι έχει επιθετική πρόθεση και, γενικότερα, είναι πολύ δύσκολο να συνεννοηθείς μαζί του. Σε γενικές γραμμές είναι απολογητικός και παριστάνει το θύμα, δεν εκφράζει ποτέ ευθέως τι θέλει και επαναλαμβάνει την ίδια συμπεριφορά κατά διαστήματα.

Ουσιαστικά, υφίσταται μία αποσύνδεση μεταξύ αυτών που το άτομο λέει και αυτών που πράττει. Τα αληθινά συναισθήματα ενός ατόμου που εκδηλώνει παθητική επιθετική συμπεριφορά φαίνονται μέσα από τις πράξεις του και όχι μέσα από τα λόγια του.
Αυτό που το άτομο «κερδίζει» με την παθητική επιθετικότητα είναι, καταρχάς, ότι ο αποδέκτης δεν μπορεί να αντιληφθεί άμεσα το θυμό που υποκρύπτεται στα λόγια του και, βέβαια, η αίσθηση δύναμης, ελέγχου και αρνητικής συναισθηματικής ικανοποίησης.

Κρύβεται σε λόγια, σχέσεις, καταστάσεις…
Η παθητική επιθετικότητα μπορεί να απευθύνεται σε ένα άτομο ή σε μια ομάδα. Επίσης, μπορεί να «κρύβεται», γερά καμουφλαρισμένη, πίσω από λόγια, σχέσεις, καταστάσεις …(1).

Η παθητική επιθετικότητα μπορεί να εκδηλώνεται σε λεκτικό επίπεδο, δηλαδή να κρύβεται πίσω από τα λεγόμενα του ατόμου όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει με την ειρωνεία, το σαρκασμό, τη συνεχή κριτική προσώπων και καταστάσεων, τα συγκαλυμμένα καυστικά αστεία, το συνεχές πείραγμα των άλλων κ.ά.

Η παθητική επιθετικότητα μπορεί επίσης να εκδηλώνεται στα πλαίσια της δυναμικής μιας σχέσης. Σχετικά παραδείγματα αποτελούν η αμφιθυμία και τα διπλά μηνύματα, η τιμωρία της σιωπής, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η αμέλεια, οι δυσάρεστες εκπλήξεις, η διπλοπροσωπία, οι πισώπλατες μαχαιριές κ.ά.

Σε πολλές δραστηριότητες ή εργασίες που επιτελούμε μπορεί επίσης να εκφράζουμε παθητική επιθετικότητα, όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει όταν αναβάλλουμε διαρκώς, ξεχνάμε ή αποφεύγουμε τις υποχρεώσεις μας. Άλλα σχετικά παραδείγματα αποτελούν η αποφυγή των ευθυνών, η αντίσταση, η διάρρηξη συμφωνιών, η αναποτελεσματικότητα εκ προθέσεως, η απόκρυψη πηγών πληροφόρησης, η αυστηρότητα, η αναποτελεσματικότητα και η αμέλεια.

Τέλος, παθητική επιθετικότητα μπορεί να εκφράζεται και μέσω της αυτοτιμωρίας. Σχετικά παραδείγματα αποτελούν η επιτηδευμένη αποτυχία σε μια δραστηριότητα, η τάση παραίτησης και εγκατάλειψης μιας προσπάθειας, η θυματοποίηση, η εξάρτηση, ο εθισμός, ο αυτοτραυματισμός, η υπερβολική ανησυχία και μεγαλοποίηση θεμάτων υγείας.