Της Ισμήνης Αραμπατζή, τελειόφοιτη Ψυχολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Πώς είναι να ζει κανείς με κατάθλιψη

Η κατάθλιψη δεν μοιάζει σε τίποτα με το αίσθημα της θλίψης. Μπορεί να αποτελεί το βασικό συναίσθημα όμως στην πραγματικότητα, η κατάθλιψη είναι μια εξαιρετικά σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή η οποία προκαλεί έκπτωση στην λειτουργικότητα και την ευημερία του ατόμου. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης, αντίθετα με τη θλίψη, μπορεί να διαρκέσουν μήνες ή χρόνια και μπορεί να κάνουν δύσκολο ή αδύνατο στο άτομο να συνεχίσει την καθημερινότητα του. Μπορεί να διαταράξει τη σταδιοδρομία, τις σχέσεις και τις καθημερινές του εργασίες, όπως η αυτοφροντίδα ή οι δουλειές του σπιτιού. Τα συμπτώματα θα πρέπει να παραμένουν τουλάχιστον 2 εβδομάδες σε καθημερινή βάση για να θεωρηθούν σημάδι κατάθλιψης.

Έτσι, η κατάθλιψη μπορεί να μοιάζει σαν:

• Δυσκολία στην συγκέντρωση ή στην ικανότητα εστίασης: Αδυνατούν να σκεφτούν καθαρά ή να παρακολουθήσουν τι συμβαίνει γύρω τους, για αυτό και δραστηριότητες όπως το διάβασμα, η παρακολούθηση τηλεόρασης ή η λήψη αποφάσεων καθίστανται δύσκολες για αυτούς.
• Δυσκολίες στον ύπνο: Τα άτομα μπορεί να μένουν ξύπνια όλη την νύχτα, να ξυπνούν στα μισά και να δυσκολεύονται να ξανακοιμηθούν ή να κοιμούνται υπερβολικά πολλές ώρες μέσα στη μέρα.
• Απουσία ευχαρίστησης ή ενδιαφέροντος: Νιώθουν πως τίποτα δεν μπορεί να τους κάνει ευτυχισμένους ενώ βλέπουν τα ενδιαφέροντά τους για πράγματα που αγαπούσαν, με τον καιρό να χάνονται.
• Χαμηλά επίπεδα ενεργητικότητας: Μπορεί να δυσκολεύονται να σηκωθούν από το κρεβάτι, να βρουν κίνητρο για να εκπληρώσουν καθημερινά καθήκοντα ή ακόμη και να κάνουν μπάνιο, να περιποιηθούν τον εαυτό τους και να αυτοσυντηρηθούν ενώ η κούραση μπορεί να είναι συνεχώς παρούσα μέσα στη μέρα ακόμη και αν καταφέρνουν να κοιμηθούν αρκετά.
• Προβλήματα με το φαγητό: Αν και κάποιοι από εκείνους που πάσχουν από κατάθλιψη αδυνατούν να φάνε και πιέζουν τον εαυτό τους χάνοντας αισθητά βάρος, υπάρχουν και εκείνοι που βρίσκουν παρηγοριά στο φαγητό προτιμώντας συνήθως fast-food με άμεση συνέπεια την αύξηση βάρους.
• Σωματικοί πόνοι: Αρκετοί από τους ανθρώπους με κατάθλιψη βιώνουν έντονη σωματική εξάντληση, πόνους στο σώμα, ναυτία, κράμπες και προβλήματα στο πεπτικό σύστημα.
• Αυτοκτονικός ιδεασμός: Σε σοβαρές περιπτώσεις, η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σε σκέψεις αυτοκτονίας ή απόπειρες πρόκλησης σωματικής βλάβης στον εαυτό του. Οποιεσδήποτε αυτοκτονικές σκέψεις ή δηλώσεις περί αυτοκτονίας θα πρέπει να λαμβάνονται πάντοτε σοβαρά υπόψη.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, είναι εξαιρετικά βοηθητικό να προσέχουμε τι θα πούμε σε ένα ασθενή με κατάθλιψη. Δεν τεμπελιάζει,  δεν μπορεί να εστιάσει μόνο στα θετικά, οι πόνοι δεν είναι στο μυαλό του και πάνω από όλα δεν μπορεί να σταματήσει από τη μια στιγμή στην άλλη να νιώθει όπως νιώθει. Αντί για αυτές τις στερεοτυπικές φράσεις που δεν αποσκοπούν πουθενά, μπορούμε να είμαστε δίπλα τους και να τους ακούσουμε ειλικρινά, όταν και εκείνοι είναι σε θέση να μιλήσουν.

Πώς οδηγείται κανείς στην κατάθλιψη;

Η αιτιολογία της κατάθλιψης σχεδόν ποτέ δε στηρίζεται μόνο σε έναν παράγοντα. Καθένας από τους παρακάτω αλληλοεπιδρά με τους υπόλοιπους και επηρεάζει την εμφάνιση της διαταραχής.

Γενετικοί παράγοντες: Οι διαταραχές της διάθεσης όπως η κατάθλιψη, τείνουν να εμφανίζονται σε οικογένειες. Πιο συγκεκριμένα, οι συγγενείς πρώτου βαθμού των ατόμων με κατάθλιψη έχουν 3 φορές περίπου περισσότερες πιθανότητες από τον γενικό πληθυσμό να εμφανίσουν κατάθλιψη χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν παρατηρούνται εκδηλώσεις της διαταραχής και στον υπόλοιπο πληθυσμό. Για να εκδηλωθεί οποιαδήποτε γενετική προδιάθεση θα πρέπει να την επιτρέψει και το περιβάλλον.

Τραύμα και γεγονότα ζωής: Τραυματικά γεγονότα όπως η κακοποίηση σε μικρή ηλικία, η απώλεια ενός γονέα, η έλλειψη στήριξης και γονεϊκότητας αλλά και οι απώλειες που φέρνει η ζωή όπως ένα διαζύγιο, ένας θάνατος, οι οικονομικές δυσκολίες και άλλα στρεσσογόνα γεγονότα μπορούν να προκαλέσουν μακροπρόθεσμες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται στον φόβο και το στρες, προκαλώντας κατάθλιψη.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Ένα στρεσσογόνο εργασιακό περιβάλλον, η βίωση bullying αλλά και κάποιο περιστατικό εγκληματικής επίθεσης μπορούν επίσης να πυροδοτήσουν την κατάθλιψη.

Φύλο: Έχει αποδειχθεί πως οι γυναίκες αναφέρουν συχνότερα κατάθλιψη και αυτό γιατί σήμερα έχουν περισσότερες ευθύνες και χειρότερη ποιότητα ζωής από τους άντρες ενώ παράλληλα είναι πιο επιρρεπείς σε πολιτισμικές πιέσεις.

Κατάχρηση ουσιών και ναρκωτικών: Η χρήση βαριών ουσιών μπορεί να προέρχεται από την κατάθλιψη ή να συσχετίζεται με αυτήν. Οι ενήλικες με διαταραχή χρήσης ουσιών διατρέχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο να βιώσουν ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο. Οι συνυπάρχουσες διαταραχές απαιτούν συντονισμένη θεραπεία και για τις δύο καταστάσεις, καθώς το αλκοόλ μπορεί να επιδεινώσει τα καταθλιπτικά συμπτώματα.

Ασθένειες: Οι σωματικές ασθένειες όπως οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες (ιδιαίτερα η νόσος Alzheimer και η νόσος Parkinson), το εγκεφαλικό επεισόδιο, η σκλήρυνση κατά πλάκας, οι επιληπτικές διαταραχές, ο καρκίνος, η εκφύλιση της ώχρας κηλίδας και ο χρόνιος πόνος έχουν συσχετιστεί με υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης.

Η θεραπεία της κατάθλιψης είναι εφικτή και για κάθε άτομο διαφορετική. Ο ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να κρίνει ποια μέθοδος είναι κατάλληλη για κάθε περίπτωση. Οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν θεραπεία με αντικαταθλιπτικά, θεραπεία με βαλσαμόχορτο το οποίο σύμφωνα με έρευνες φάνηκε να γίνεται καλύτερα αποδεκτό σε σύγκριση με την καθιερωμένη φαρμακευτική αγωγή ενώ τα ποσοστά διακοπής της θεραπείας λόγω παρενεργειών ήταν ελάχιστα, ηλεκτροσπασμοθεραπεία,  ψυχολογικές παρεμβάσεις με την αποδεδειγμένα πιο αποτελεσματική την Γνωστικο – Συμπεριφορική θεραπεία ή τέλος τον συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως τα αποτελέσματα συχνά δεν είναι άμεσα αλλά χρειάζονται χρόνο και προσπάθεια για να αρχίσουν να κάνουν την εμφάνισή τους. Επίσης, σε όλο τον δρόμο της θεραπείας τα άτομα χρειάζονται δίπλα τους ένα υποστηρικτικό περιβάλλον με κατανόηση από τα αγαπημένα τους πρόσωπα και όχι κριτική ή περιφρόνηση της κατάστασή τους.

Για περισσότερα άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://psychopedia.gr/

Bιογραφικό Ισμήνης Αραμπατζή

Ονομάζομαι Αραμπατζή Ισμήνη και είμαι  φοιτήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Η μεγάλη μου αγάπη για την επιστήμη αυτή με παρακινεί διαρκώς να ενημερώνομαι και να εκπαιδεύομαι όσο το δυνατόν περισσότερο παρακολουθώντας σεμινάρια από διάφορους τομείς της ενώ οι κλάδοι που πάντα καταφέρνουν να με εμπνέουν αφορούν την Κλινική Ψυχολογία και τη Θεραπεία Ζεύγους.

Πηγές:

American Psychiatric Association. (2013). Διαγνωστικά κριτήρια από DSM-V. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας

 Bennet, P. (2010). Κλινική Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία. Εκδόσεις Πεδίο

 Chand, S. P., et al. (2022). Depression.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430847/

Depression. (2017).
http://www.nami.org/Learn-More/Mental-Health-Conditions/Depression

Kring, A.M.& Davidson, G.C.& Neale, J.M.& Johnson, S.L. (2010). Ψυχοπαθολογία. Εκδόσεις Gutenberg

Αριστείδου, Ι. (2020). Εν Κατάθλιψη (Bachelor’s thesis, Department of Multimedia and Graphic Arts, Faculty of Fine and Applied Arts, Cyprus University of Technology).