Της Κωνσταντίνας  Κένου, Ψυχολόγου, M.Sc. Κλινικής Ψυχολογίας

Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου της οικογένειας είναι ένα γεγονός που δεν ξεπερνιέται ποτέ. Ως ενήλικας μπορείς να αντιληφθείς την κατάσταση και να περάσεις από τα συναισθηματικά στάδια του πένθους. Όταν όμως υπάρχει ένα παιδί στην οικογένεια, πως μπορείς να το βοηθήσεις να εκφράσει τη λύπη του, αλλά και να κατανοήσει το θάνατο και το χαμό ενός άλλου ανθρώπου;

Τις περισσότερες φορές οι γονείς συνηθίζουν να απομακρύνουν το παιδί από τέτοιες καταστάσεις διότι θεωρούν ότι είναι μικρό ή ότι δεν μπορεί να αντιληφθεί τι γίνεται. Στην πραγματικότητα, όταν κάποιος έχει την ικανότητα να αγαπήσει, με τον ίδιο τρόπο έχει την ικανότητα και να πενθήσει. Το παιδί μπορεί να αντιληφθεί και να βιώσει το θρήνο και το πένθος με έναν διαφορετικό τρόπο. Η αντίληψη του παιδιού διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, την προσωπικότητα και τις εμπειρίες. Είναι καλό να είσαι ειλικρινής και να ενθαρρύνεις να σου κάνει ερωτήσεις ακόμη και αν δεν μπορείς να τις απαντήσεις. Είναι πολύ σημαντικό να δημιουργείς μια ατμόσφαιρα όπου το ίδιο να αισθάνεται ασφάλεια, και να στείλεις το μήνυμα ότι δεν υπάρχει σωστό και λάθος συναίσθημα.

Η ηλικία παίζει καθοριστικό ρόλο για το πώς αντιλαμβάνεται το θάνατο. Μέχρι 5-6 χρονών, τα παιδιά βλέπουν αρκετά κυριολεκτικά τον κόσμο. Εξήγησε ότι θάνατος σημαίνει ότι το σώμα σταματάει να λειτουργεί. Αν κάποιος πεθάνει από αρρώστια ή είναι μεγάλος σε ηλικία, μπορείς  να πεις ότι το σώμα του ανθρώπου δεν λειτουργούσε πια και οι γιατροί δεν μπόρεσαν να το φτιάξουν. Τόσο μικρά παιδιά δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι όταν κάποιος πεθαίνει δεν ξαναγυρίζει πίσω. Μπορεί να ρωτάνε πότε θα επιστρέψει το αγαπημένο πρόσωπο, και όσο ψυχοφθόρο και αν είναι, συνέχιζε να εξηγείς ότι το άτομο πέθανε και δεν θα ξαναέρθει πίσω. Επίσης, αν το παιδί δεχτεί να έρθει στην κηδεία του αγαπημένου προσώπου είναι πολύ σημαντικό να εξηγήσεις τι είναι η κηδεία, τι θα γίνει εκεί και τι επρόκειτο να δει.

Παιδιά ηλικίας 6 με 10 χρονών αρχίζουν να κατανοούν τι σημαίνει θάνατος, αλλά δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι θα συμβεί σε κάθε ζωντανό όν. Έτσι ένα 9χρονο παιδί μπορεί να κάνει μια ευχή να μην πεθάνει η γιαγιά του. Επίσης, τα παιδιά σε αυτή την ηλικία προσωποποιούν τον θάνατο με ένα φάντασμα ή σκελετό. Μπορούν να το διαχειριστούν καλύτερα όταν τους δίνονται ξεκάθαρες εξηγήσεις. Καθώς το παιδί περνάει στην εφηβεία καταλαβαίνει πλέον ότι κάθε άνθρωπος θα πεθάνει. Οι ερωτήσεις του έχουν ένα πιο υπαρξιακό και βαθύτερο νόημα, ψάχνοντας να βρει το νόημα της ζωής. Πολλές φορές μπορεί να αισθάνεται ενοχές. Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να ενθαρρύνεις να εκφράσει και να μοιραστεί το πένθος του.

Ενημερωθείτε για το ΝΕΟ Σεμινάριο από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Psychopedia με θέμα: “Παιδί και πένθος – Κατάλληλοι τρόποι διαχείρισης” . Ημερομηνία διεξαγωγής: Κυριακή 24/2/2019, ώρα: 12:00-14:00. Δυνατότητα παρακολούθησης μέσω Skype και Ασύγχρονης Παρακολούθησης (Αποστολή βιντεσκοπημένης της εισήγησης). Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://psychopedia.gr/neo-seminario-quot-paidi-kai-penthos-katalliloi-tropoi-diacheirisis-quot-24-02-2019/

Υπάρχουν κάποιοι τρόποι για να βοηθήσεις το παιδί να βιώσει το πένθος:

• Είναι πολύ υγειές να κρατήσεις την ανάμνηση του αγαπημένου προσώπου ζωντανή. Τα παιδιά μπορούν να κάνουν κουτιά όπου θα βάλουν πράγματα που τους θυμίζουν το πρόσωπο αυτό.
• Ενθάρρυνε το παιδί να περιγράψει του συναίσθημά του με χρώματα.
• Μπορούν να φτιάξουν βάζα όπου στο ένα θα βάλουν ότι τα κάνει χαρούμενα, ενώ στο άλλο ότι τα στενοχωρεί. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους πιο εύκολα.

Είναι πολύ κατανοητό να δυσκολεύεσαι να ακούσεις το παιδί λόγο του δικού σου θρήνου. Προσπάθησε, ωστόσο, να είσαι δίπλα του ώστε να κατανοήσει από νωρίς τι είναι ο θάνατος για να μπορέσει να το διαχειριστεί στην πορεία της ζωής του.

Σύντομο Βιογραφικό Κωνσταντίνας Κένου

Η Κωνσταντία Κένου είναι Ψυχολόγος, απόφοιτος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κατέχει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Ολοκλήρωσε  τις Μεταπτυχιακές της σπουδές πάνω στην Κλινική Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Swansea, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει αποκτήσει κλινική εμπειρία μέσω πρακτικής άσκησης και εργασίας σε δομές ψυχικής υγείας και νοσοκομεία στην Ελλάδα και εξωτερικό. Επιπλέον, έχει συμμετάσχει στην εκπόνηση ερευνών σε ακαδημαϊκά πλαίσια, καθώς και στην οργάνωση και παρουσίαση σεμιναρίων.