Εμείς οι άνθρωποι έχουμε μια αυθόρμητη τάση να βλέπουμε μοτίβα. Ένα βασικό μοτίβο που παρατηρούμε είναι το “Τι είναι ίδιο;” και “Τι είναι διαφορετικό;” Μετά ομαδοποιούμε τα πράγματα που είναι ίδια και τα ξεχωρίζουμε από εκείνα που είναι διαφορετικά. Αυτή η ικανότητα είναι εμφανής ήδη από την ηλικία των δώδεκα μηνών. Τα μωρά αυτής της ηλικίας ομαδοποιούν αυθόρμητα τα παρόμοια αντικείμενα. Σε κάποια έρευνα, οι ερευνητές έβαλαν ανακατεμένα μπροστά σε μωρά τέσσερα διαφορετικά άλογα-μινιατούρες και τέσσερα διαφορετικά μολύβια. Τα μωρά άρχισαν να διαλέγουν όλα τα αντικείμενα της μιας ομάδας, όλα τα άλογα ή όλα τα μολύβια, και τα τοποθέτησαν μαζί σ΄ενα σωρό.

“Στην ηλικία των δεκαοκτώ μηνών, τα μωρά τοποθετούσαν τα αντικείμενα σε δύο διαφορετικές ομάδες απολύτως συστηματικά και τακτικά… Ένα πολύ σχολαστικό και λεπτολόγο μικρό κορίτσι πρόσεξε ότι σ΄ένα από τα μολύβια έλειπε η μύτη του… [Έβαλε] αυτό το συγκεκριμένο, ελαττωματικό αντικείμενο σ΄ένα διαφορετικό σημείο”.

Η απλή, θεμελιώδης διαδικασία της παρατήρησης μοτίβων και σχέσεων-με ποιο τρόπο τα πράγματα είναι ίδια, με ποιο τρόπο διαφέρουν, τι πηγαίνει μαζί με τι-αποτελεί κεντρικό συστατικό στοιχείο της ικανότητας μας να σκεφτόμαστε έξυπνα. Τα μικρά παιδιά που έχουν μια κατηγορία στο νου τους η οποία ονομάζεται “πράγματα που είναι ζεστά” έχουν λιγότερες πιθανότητες να καούν.

Οι βιολόγοι, φτιάχνοντας λεπτομερείς ταξινομήσεις του φυτικού και του ζωικού βασιλείου, μας βοήθησαν να το κατανοήσουμε με νέους τρόπους. Αν συναντούσαμε έναν άγνωστο πολιτισμό, θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο για μας να κατανοήσουμε νέους τρόπους. Αν συναντούσαμε έναν άγνωστο πολιτισμό, θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο για μας αν κάποιος συσχέτιζε αυτό που θα βλέπαμε με τις κατηγορίες που θα είχαμε ήδη στο νου μας. Αν κάποιος έλεγε “Αυτό είναι ένα είδος τροφής” ή “Αυτό είναι ένα παιχνίδι που παίζουν” ή “Έτσι εξευμενίζουν τους θεούς τους”, θα κατανοούσαμε κάποια απ΄όσα θα βλέπαμε.

Στην επίλυση προβλημάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικό να παρατηρούμε τι είναι ίδιο και τι διαφορετικό. Η εντυπωσιακή ικανότητα μας να ταξινομούμε τα πράγματα έχει, ωστόσο, ένα μειονέκτημα, δημιουργεί τυφλά σημεία, γιατί τα συστήματα ταξινόμησης είναι από τη φύση τους υπεραπλουστευτικά. Η ταξινόμηση είναι αποτελεσματική ακριβώς επειδή μας επιτρέπει να επικεντρωνόμαστε σ΄ένα ή δύο χαρακτηριστικά και να βλέπουμε κάτι μόνο σε σχέση μ΄αυτά τα χαρακτηριστικά.

Απόσπασμα από το βιβλίο με τίτλο: “Tυφλά σημεία”, της Madeleine L. Van Hecke, PhD, Eκδόσεις “Μοντέρνοι Καιροί”

Για περισσότερα Επιστημονικά άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/

Για να ενημερώνεστε για όλα τα Επιμορφωτικά Σεμινάρια που αφορούν την Ψυχοπαθολογία και την Παιδοψυχολογία μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/