Κάθε κοινωνία, από την πιο πρωτόγονη έως την πιο ανεπτυγμένη, χρειάζεται την δημιουργία των δικών της φανταστικών ιστοριών, οι οποίες βρίθουν από περιπέτειες, συμβολισμούς και ηθικά διδάγματα.
Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να αναλύσουν τα παραμύθια από την ψυχολογική σκοπιά τους. Ενώ οι συγγραφείς προσπαθούν να βρουν το βαθύτερο νόημά τους. Οι εικόνες των παραμυθιών είναι παρόμοιες με τις εικόνες των ονείρων.
Ο Φρόιντ ανέλυσε τους συμβολισμούς των παραμυθιών και τους συσχέτισε με τους συμβολισμούς που είχαν οι ασθενείς του στα όνειρά τους. Τα παραμύθια, κατά τον Γιουνγκ ήταν μέρος του “συλλογικού ασυνείδητου”. Με τον όρο αυτό, αναφερόταν στις αρχέτυπες ιδέες που έχουν περάσει από γενιά σε γενιά. Ιδέες όπως, η τροφοδότης μητέρα-φύση, ο κύκλος της ζωής, το σκοτεινό και μαύρο άγνωστο ή το νερό ως έκφραση αναγέννησης, είναι μονάχα μερικές από τις αρχέτυπες ιδέες που υπάρχουν στην ιστορία των πολιτισμών. Τα παραμύθια εξελίσσονται στον χώρο και το χρόνο. Στο κάποτε, στο παντού και το τώρα. Για να κατανοήσουμε τα παραμύθια, πρέπει να εισχωρήσουμε σε άλλο κόσμο, σε άλλο χώρο, χρόνο και πραγματικότητα.
Τα παραμύθια μας αφορούν όλους. Έχουν διαχρονική εμβέλεια. Αποτελούν έναν τρόπο έκφρασης ιδεών. Συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των διλημμάτων ενός παιδιού στο δρόμο του προς την ενηλικίωση. Μπορούν να υποβοηθήσουν τους ενήλικες να ξεπεράσουν κάποια ψυχολογικά προβλήματα. Ο Γιουνγκ, έλεγε ότι ”στα παραμύθια η ψυχή διηγείται την ιστορία της”. Η αξία τους είναι αναμφισβήτητα παιδευτική και διδακτική. Τα σύμβολα αποτελούν κλειδί για την κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Το σύμβολο αποτελεί τον καλύτερο τρόπο έκφρασης του άγνωστου και ασυνείδητου. Όταν συνειδητοποιήσουμε το βαθύτερο νόημα του παραμυθιού, τότε μπορούμε πολύ εύκολα να αντιμετωπίσουμε τις ασυνείδητες σκέψεις και τις φοβίες μας. Οι ενήλικες έχουν την τάση να εκλαμβάνουν στην κυριολεξία τα πράγματα που λέγονται στα παραμύθια. Τα παιδιά, απεναντίας, τα εκλαμβάνουν διαισθητικά, και εξάγουν τα δικά τους συμπεράσματα. Τα παραμύθια και οι παιδικές ιστορίες (Χάνσελ και Γκρέτελ, Κοκκινοσκουφίτσα, Χιονάτη, Μάγος του Όζ, Ραπουνζέλ, Μικρός Πρίγκιπας, μύθοι του Αισώπου, τα παραμύθια των αδερφών Γκρίμ, ο μάγος Μέρλιν και το μυθικό Κάμελοτ, και πολλά άλλα) είναι πλούσιες πηγές υλικού. Αποκαλύπτουν το κουράγιο, την καρτερικότητα, και τη θέληση για ζωή.
ΧΡΩΜΑΤΑ: Στα παραμύθια βλέπουμε τη παρουσία χρωμάτων. Κυρίως του λευκού, του μαύρου και του κόκκινου, καθώς και μιας μεγάλης ποικιλίας άλλων χρωμάτων. Ένα μωσα’ι’κό χρωμάτων, υψηλής αισθητικής τέρψης, όπως ένας ζωγραφικός πίνακας.
ΚΟΚΚΙΝΟ: Το κόκκινο συμβολίζει την αγάπη, τη σεξουαλικότητα, το ανθρώπινο συναίσθημα, τη ζωή και το πάθος. Δίπλα στις κόκκινες φλόγες του τζακιού η γιαγιά εξιστορούσε στα εγγόνια της τα παραμύθια. Η κάπα της κοκκινοσκουφίτσας είναι κόκκινη. Το μήλο είναι κόκκινο. Τα μάγουλα της χιονάτης είναι κόκκινα. Τα γοβάκια είναι κόκκινα. Τα χείλη είναι κόκκινα. Τα μαγικά παπούτσια της Ντόροθι στο παραμύθι του ”Μάγου του Όζ” είναι κόκκινα. ΑΣΠΡΟ: Το άσπρο συμβολίζει την αγνότητα, την αθωότητα και την πνευματικότητα. Παρατηρούμε το λευκό δέρμα, σαν χιόνι, της χιονάτης. Ένα από τα τρία γουρουνάκια έχει άσπρο χρώμα. Τα παράθυρα του ζαχαρωτού σπιτιού είναι φτιαγμένα από άσπρη ζάχαρη. Οι κύκνοι είναι κάτασπροι. Η ευχή της βασίλισσας να αποκτήσει παιδί με δέρμα άσπρο, σαν το χιόνι. Οι πέτρες είναι άσπρες, και συμβολίζουν τις άσπρες πέτρες που μάζεψε ο Δαυίδ στο δρόμο του για τον Γολιάθ. Στα ”παραμύθια των αδερφών Γκρίμ” χαρακτηριστικό είναι το παραμύθι της χιονόλευκης και της ροδοκόκκινης.
ΜΑΥΡΟ: Το μαύρο συμβολίζει το θάνατο και την θνητότητα. Παρατηρούμε μαυροφορεμένες γριές μάγισσες. Την ευχή της βασίλισσας να αποκτήσει το παιδί της μαύρα μαλλιά σαν τον έβενο. Μαύρα πουλιά. Μαύρους λύκους. Το ένα από τα τρία γουρουνάκια είναι μαύρο. Οι σκιές είναι μαύρες. Το δάσος είναι μαύρο. Το άγνωστο που θα αντιμετωπίσουμε είναι μαύρο. Τα βαθιά σκοτεινά νερά είναι μαύρα. Το ίδιο το σκοτάδι που απλώνεται την νύχτα έχει την απόχρωση του μαύρου.
ΆΛΛΑ ΧΡΩΜΑΤΑ: Παρατηρούμε παντού την παρουσία του κίτρινου. Τα χρυσαφένια μαλλιά της ”Ραπουνζέλ”. Τις ξανθομαλλούσες καλλονές. Τον κίτρινο τούβλινο δρόμο που οδηγούσε στην σμαραγδένια πολιτεία του ”Μάγου του Όζ”. Επίσης της παρουσία του πορτοκαλί χρώματος. Της πορτοκαλιάς κολοκύθας που μεταμορφώνεται σε άμαξα για να οδηγήσει τη Σταχτοπούτα στο χορό. Του καφετί χρώματος. Ένα από τα τρία έχει καφέ χρώμα. Του γαλάζιου χρώματος. Τους γαλάζιους πρίγκιπες. Του πράσινου χρώματος. Τους πράσινους βατράχους. Πολύχρωμους σπόρους, χρωματιστά χωράφια, ασημένια και γυάλινα γοβάκια και πολλά άλλα.
Eνημερωθείτε για το ΝΕΟ Εκπαιδευτικό Σεμινάριο από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Psychopedia με θέμα: “Το Παραμύθι ως εργαλείο για παιδιά με δυσκολία στο Λόγο και την Επικοινωνία”, Kυριακή 15 Δεκεμβρίου 2019, ώρα: 12.00-14.00.
Επιπλέον Δυνατότητα Ασύγχρονης παρακολούθησης Ε – Learning (αποστολή βιντεοσκοπημένης της εισήγησης και εκπαιδευτικού υλικού)
Σε ποιους απευθύνεται: Νηπιαγωγούς, Λογοθεραπευτές, Εκπαιδευτικούς, Παιδαγωγούς, , Εργοθεραπευτές, Ειδικούς Παιδαγωγούς, Ψυχολόγους, Κοινωνικούς λειτουργούς και στο ευρύτερο ενδιαφερόμενο κοινό.
Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://psychopedia.gr/seminario-paramythi-os-ergaleio-gia-paidia-dyskolia-sto-logo-kai-tin-epikoinonia-15-12-2019/
ΑΡΙΘΜΟΙ: Οι αριθμοί διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα παραμύθια και συσχετίζονται με την παράδοση.
ΔΥΟ: Το δυο εκφράζει την συνεργασία, τη μεσολάβηση και την διπλωματία. Επίσης συμβολίζει τον συμβιβασμό και την υπακοή. Το δυο αναζητά την αρμονία στις σχέσεις, την αγάπη, την συντροφικότητα και την δυαδικότητα. Χαρακτηριστικό παραμύθι των αδελφών Γκριμ είναι ”οι δυο πιστοί φίλοι”.
ΤΡΙΑ: Στη Βίβλο, ο αριθμός 3 αντιπροσωπεύει την ψυχή, και κάθε τι το πνευματικό. Ο αριθμός αυτός θεωρείται “τέλειος” αριθμός, και αντιπροσωπεύει την Αγία Τριάδα. Την τριάδα της μητέρας, του πατέρα και του παιδιού. Είναι οι τρεις ευχές που έχουν δοθεί. Τα τρίακατορθώματα ενός ήρωα. Συχνά μια οικογένεια αποτελείται από τρία αδέλφια. Στην ”Ωραία Κοιμωμένη” ο αριθμός τρία συνδέεται με τη μοίρα, το θάνατο. Και τις τριάδες, οι οποίες στην αρχαιότητα ονομάζονταν Μοίρες (η Κλωθώ κάνει την πραγματική περιστροφή, η Λάχεσιςπιάνει το νήμα και η Άτροπος κόβει το νήμα, θέτοντας τέλος στην ζωή ενός θνητού). Το τρία στη ”Σταχτοπούτα”, συμβολίζει τις τρεις μέρες (συμβολικός αριθμός), που διαρκεί ο χορός. Τρεις φορές πηγαίνει στο χορό του βασιλιά. Συμβολικά υποδηλώνεται η αμφιθυμία της ερωτικής της συνεύρεσης, και ο φόβος της να το επιχειρήσει.
ΤΕΣΣΕΡΑ: Το 4 συμβολίζει τον υλικό κόσμο που, σύμφωνα με τους αρχαίους, προκύπτει από τα τέσσερα στοιχεία της φύσης. Στα ”παραμύθια των αδελφών Γριμ” διαβάζουμε για τους τέσσερις μουσικούς της Βρέμης, και τα τέσσερα αδέλφια.
ΕΞΙ: Εκφράζει την αγάπη, την προσφορά, την οικογένεια και την υποχρέωση. Κυρίως, όμως, την αρμονία και την ισορροπία στις καταστάσεις. Στα ”παραμύθια των αδελφών Γκριμ” διαβάζουμε για τους έξι συντρόφους, τους έξι πολύτιμους συνεργάτες, και τους έξι κύκνους.
ΕΠΤΑ: Στους ”Επτά νάνους”, υποδηλώνονται οι εφτά ημέρες της εβδομάδας, που πρέπει να είναι αποδοτικές. Η ”Χιονάτη” οφείλει να κάνει το δικό της κύκλο «εργασίας» για να γίνει ένα υπεύθυνο άτομο. Επίσης θα μπορούσαν να συσχετιστούν με τα επτά μυστήρια του Μίθρα και τους επτά πλανήτες της αστρολογίας. Οι Αδερφοί Γκριμ πίστευαν στον αριθμό 7. Ένα παραμύθι τους αναφέρεται στα επτά μαύρα πουλιά. Από τον «Λύκο και τα Επτά Κατσικάκια», μέχρι τα έξι αδέρφια του «Κοντορεβιθούλη», και τις μαγικές του μπότες που διένυαν ένα μίλι με επτά μόνο βήματα, φαίνεται ότι ο αριθμός αυτός παίζει ρόλο κλειδί στις ιστορίες τους. Αυτό σχετίζεται με την αριθμολογία της Ιουδαϊκής – Χριστιανικής θρησκείας. Το άθροισμα του 3 με το 4, εκφράζει συμβολικά κάθε τι το ανθρώπινο. Τέλος στο παραμύθι της ”Βασίλισσας Των 5 Λουλουδιών”, βλέπουμε ότι το σπίτι περιβάλλεται από 7 χαντάκια και 7 φράκτες από καλάμια, που συμβολίζουν τα 7 στάδια μύησης. Το ξεπέρασμα των φρακτών, χαντακιών συμβολίζει το πέρασμα μέσα από την αυτογνωσία. Στο παραμύθι ”Ο μάγος Μέρλιν και το μυθικό Κάμελοτ”, βλέπουμε την Ύδρα. Ήταν ένα θαλάσσιο τέρας με επτά κεφάλια που στο στόμα τους έχουν αιχμηρά δόντια. Το τέρας πλησιάζει την παραλία και τρομάζει τους κατοίκους των χωριών. Τους υποχρεώνει να του δίνουν τροφή. Κρατάει σκλαβωμένη τη χώρα των επτά Ανέμων, γιατί έχει βάλει ένα κεφάλι της σε κάθε έναν από τους επτά μύλους του χωριού. Οι χωρικοί αναγκάζονται να φέρνουν στους μύλους το σιτάρι, αλλά να μην παίρνουν αλεύρι. Το σιτάρι καταλήγει τελικά στο στομάχι του θαλάσσιου τέρατος.
ΔΩΔΕΚΑ: Στην ”Ωραία Κοιμωμένη” οι 12 καλές νεράιδες συμβολίζουν την εμμηνόρροια, (μια φορά το μήνα, 12 φορές το χρόνο), που θα αφυπνίσει σεξουαλικά τη βασιλοπούλα, και θα την ετοιμάσει για γάμο. Στις 12 το βράδυ η Σταχτοπούτα φτάνει στο χορό και έπειτα φεύγει, κατά υπόδειξη της νονάς της. Όταν χάνει το γοβάκι της, τα μάγια λύνονται και η άμαξα μετατρέπεται σε κολοκύθα. Στο ”Ο μάγος Μέρλιν και το μυθικό Κάμελοτ” βλέπουμε τις 12 οπαλίνες/τα μαγικά πετράδια που ο Μέρλιν έδωσε στον καθένα από τους ιππότες της Στρογγυλής τραπέζης. Ο κάθε ιππότης, όταν κρατούσε στο χέρι του τη μαγική οπαλίνα, μπορούσε να ζητήσει βοήθεια από τον Μέρλιν. Αλλά μόνο για μια φορά.
ΔΕΚΑΤΡΙΑ: Στην ”Ωραία κοιμωμένη” η 13η κακιά νεράιδα υποδεικνύει την κατάρα που αναφέρεται στην εμμηνόρροια. Άν παρεμποδιστεί, θα απαγορέψει τη σεξουαλική εκπλήρωση.
του Παντελή Λιάκα
