To ξεκίνημα του παιδιού σε ένα νέο σχολείο μπορεί να είναι εξίσου μπερδεμένο και αποπροσανατολιστικό. Η έναρξη του σχολείου για ένα παιδί ή έναν έφηβο αναγνωρίζεται ως μετάβαση στη ζωή και ορόσημο (Darby et al 2012). Αυτό δεν οφείλεται μόνο στη μετάβαση σε ένα επίσημο και επικεντρωμένο σε κανόνες περιβάλλον αλλά και λόγω των νέων εμπειριών, ευκαιριών και προκλήσεων που μπορεί να αντιμετωπίσουν.
Τα παιδιά χωρίς μεγαλύτερα αδέρφια μπορεί να αντιμετωπίσουν ένα επιπλέον εμπόδιο, καθώς τα μεγαλύτερα αδέρφια μπορούν να παρέχουν μια ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών και να δώσουν χώρο στο παιδί/έφηβο να συζητήσει την εμπειρία του. Αυτό ενισχύει ότι η έλλειψη επικοινωνίας για να συζητήσουν την εμπειρία τους αναφέρεται ως εμπόδιο στη μετάβαση στο δημοτικό ή στο γυμνάσιο.
Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουμε την αίσθηση απώλειας που μπορεί να βιώσει ένα παιδί που μεταβαίνει στο γυμνάσιο. Το παιδί μπορεί να θρηνήσει για την ομάδα των φίλων του, τον δάσκαλο, το οικείο σχολικό περιβάλλον και τη ρουτίνα του.
Η θεωρία γύρω από την απώλεια έχει εξελιχθεί από πολλούς θεωρητικούς που επαναλαμβάνουν ότι η θλίψη δεν περιορίζεται σε έναν θάνατο, αλλά μπορεί επίσης να είναι για σχέσεις και περιβάλλοντα όπως το σχολείο.
Η θεωρία του Doka (2002) για το άδικο πένθος είναι μια θεωρία που μπορεί να εφαρμοστεί επαρκώς σε αυτήν την εμπειρία, καθώς ο Doka προτείνει «το πένθος που μπορεί να βιώσει ένα άτομο όταν υποστεί μια απώλεια που δεν αναγνωρίζεται ή δεν μπορεί να αναγνωριστεί ανοιχτά ή να υποστηριχθεί κοινωνικά».
Αυτή η θεωρία συνδέεται στενά με τη μετάβαση μεταξύ των σχολείων για τα παιδιά και μπορεί να βοηθήσει να τονιστούν στους γονείς και τους δασκάλους οι βαθύτερες εμπειρίες απώλειας που μπορεί να βιώνει το παιδί και τους τρόπους για να τους υποστηρίξει.
Το άτομο που θρηνεί αποκλείεται από την απώλεια – τα παιδιά είναι ένα παράδειγμα, καθώς τα παιδιά συχνά θωρακίζονται και δεν αφήνονται ανοιχτά να θρηνήσουν μια απώλεια.
Η απώλεια δεν αναγνωρίζεται – όπως η μετάβαση σε ένα νέο περιβάλλον και η αίσθηση απώλειας παλιών φίλων, δασκάλων και περιβάλλοντος.
Ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο θρηνεί δεν γίνεται κοινωνικά αποδεκτός – πολιτισμικά και κοινωνικά υπάρχουν διάφορες μορφές πένθους που θεωρούνται αποδεκτές. Εάν ένα άτομο δεν θρηνεί με τον κοινωνικά φυσιολογικό τρόπο, η απώλεια μπορεί να στερηθεί του δικαιώματος. Ένα παράδειγμα αυτού μπορεί να είναι ένα παιδί που «δραστηριοποιείται» ή έχει αποκλίνουσα συμπεριφορά στο νέο σχολείο ως μορφή πένθους.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο ψυχολόγος William Worden (2010) προτείνει ότι το άτομο που είναι θλιμμένο πρέπει να ενεργήσει και να προχωρήσει στη διαδικασία του πένθους. Επομένως, παρόλο που το παιδί πρόκειται να περάσει μια δύσκολη περίοδο, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι αυτό δεν υποδηλώνει ότι μπορεί να αποφευχθεί.
Τα παιδιά μπορεί να θρηνούν για το άνετο και οικείο στάδιο του σχολείου και της ζωής στο οποίο βρίσκονταν, σε αυτό που μπορεί να νιώθουν μόλις πριν από λίγο, αλλά το να το συνειδητοποιήσουν και να το αναγνωρίσουν αυτό θα υποστηρίξουν το νέο άτομο σε αυτό.
Αυτό το κρίσιμο σημείο επαναλαμβάνεται από τον Worden (2010), ο οποίος προτείνει ότι αυτή η προσέγγιση υπονοεί ότι το πένθος μπορεί να επηρεαστεί και να υποστηριχθεί από εξωτερικές παρεμβάσεις. Αυτό είναι σημαντικό για τους γονείς, τους δασκάλους, τους φροντιστές επαγγελματίες να αναγνωρίσουν ότι αυτή η μετάβαση μπορεί να υποστηριχθεί και να διευκολυνθεί.
Οι 4 διαδικασίες πένθους του Worden μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως συστάσεις για την οικογένεια ενός παιδιού ή εφήβου που διανύει αυτό το ορόσημο στη ζωή
1.Αποδοχή την πραγματικότητα της απώλειας – η αποδοχή ότι η πραγματικότητα της καθημερινής ζωής τα τελευταία χρόνια έχει πλέον τελειώσει, είναι ένα σημαντικό για το πρώτο βήμα. Η αναγνώριση από τα μέλη της οικογένειας και τους δασκάλους έχει πρόσφατα επισημανθεί από τον Bressie (2016) ως βασικά συστήματα υποστήριξης για τους νέους και η αναγνώρισή τους είναι ζωτικής σημασίας. Οι τελετουργίες μπορούν να βοηθήσουν στην αποδοχή αυτού και μπορούν να παρέχουν μια δομή και αναγνώριση της απώλειας. Αυτό το τελετουργικό μπορεί να περιλαμβάνει συμμαθητές να υπογράφουν ένα μπλουζάκι και να το κρεμάνε κάπου στο δωμάτιο του νεαρού ή να κάνουν ένα πάρτι με συμμαθητές. Η δημιουργία ενός βιβλίου με υπογραφές και στοιχεία επικοινωνίας για τη διατήρηση των φιλιών στο δημοτικό σχολείο είναι ένα άλλο βήμα που μπορούν να ενθαρρύνουν οι γονείς, ώστε οι έφηβοι να γνωρίζουν ότι αυτή η φιλία δεν έχει τελειώσει. Ή απλά να μιλήσετε στο παιδί σας για το τι θα του λείψει και πώς νιώθει είναι ένα εύκολο βήμα για να αναγνωρίσετε αυτήν την αλλαγή στη ζωή του.
2.Προσπάθεια του ατόμου να αντεπεξέλθει μέσω του πόνου της θλίψης, του θυμού, της μοναξιάς και των συναισθημάτων κατάθλιψης είναι μερικά συναισθήματα που θα μπορούσαν να προκύψουν σε ένα παιδί εάν πενθεί. Η οικογένεια και οι φίλοι μπορεί μερικές φορές να μην ξέρουν πώς να ανταποκριθούν και ως αποτέλεσμα να δώσουν στο νεαρό άτομο την εντύπωση ότι «δεν θέλουμε να δούμε ή να ακούσουμε τον πόνο σας». Ως εκ τούτου, η επικοινωνία είναι απαραίτητη για να αποφευχθεί η απώλεια του δικαιώματος της θλίψης. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε απλώς ότι αυτή είναι μια δύσκολη στιγμή και να αφήσετε έναν ασφαλή χώρο για να μπορεί να το παιδί να το συζητήσει. Η δημιουργία ενός κουτιού ανησυχίας μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί να γράψει τις ανησυχίες και τα συναισθήματά του, κάτι που μπορεί να απελευθερώσει όλα τα ανάμεικτα συναισθήματα που νιώθει.
3.Προσαρμογή σε ένα νέο περιβάλλον όπου λείπει κάτι ή κάποιος – Ο Worden (2010) προσδιορίζει 3 τύπους προσαρμογής εσωτερική, εξωτερική και πνευματική προσαρμογή.
Η εξωτερική προσαρμογή επικεντρώνεται στους νέους ρόλους, τις γνώσεις και τις δεξιότητες που απαιτούνται από την απώλεια. Ένα παιδί μπορεί να δυσκολευτεί να βρει τον νέο του ρόλο στο σχολείο. Όπου στο προηγούμενο σχολείο θα μπορούσαν να ήταν το αστείο άτομο που λέει πάντα αστεία, αυτό μπορεί να είναι διαφορετικό σε μια τάξη όπου πολλοί άλλοι εξωστρεφείς άνθρωποι λένε αστεία και είναι εξωστρεφείς. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τον έφηβο να «αισθάνεται έξω» όπου ταιριάζει σε αυτό το νέο περιβάλλον και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να τα πάει καλά ακαδημαϊκά και κοινωνικά.
Η εσωτερική προσαρμογή σχετίζεται με το ότι το νέο άτομο βρίσκει την αίσθηση του εαυτού του. Ποιος είμαι; Τι θέλω να κάνω σε σχέση με τις επιλογές της τάξης, τη βιολογία ή τη χημεία; Είναι σημαντικό σε αυτή την προσαρμογή η οικογένεια να ενισχύει την αίσθηση του εαυτού που ήταν κάποτε ο νέος, ενώ παράλληλα εξισορροπεί αυτό με το ποιος αρχίζει να γίνεται και να αλλάζει. Το νέο άτομο αναπόφευκτα θα δεχτεί νέες αυτοεικόνες για το ποιος είναι και είναι ζωτικής σημασίας η οικογένεια να αποδεχθεί αυτή τη μετάβαση που είναι συνεπής με όλη την ανθρώπινη ανάπτυξη. Το να επιτραπεί σε ένα νεαρό άτομο να εκφράσει αυτή τη νέα αίσθηση του εαυτού είναι μια σημαντική σύσταση, το να βάζει στο δωμάτιό του αφίσες για το νέο ροκ συγκρότημα που αγαπά, να δίνει δουλειές για να εξοικονομήσει για μια κιθάρα κ.λπ. μπορεί να του επιτρέψει να αποδεχτεί τη νέα αίσθηση του εαυτού τους.
Η πνευματική προσαρμογή περιλαμβάνει την εύρεση νοήματος στην απώλεια, αυτό μπορεί να είναι το νεαρό άτομο που εντοπίζει πιθανό νόημα για το γιατί ο καλύτερος φίλος του πήγε σε διαφορετικό σχολείο. Οι βασικές υποθέσεις μπορούν να αλλάξουν από «ο κόσμος είναι ένα καλό μέρος» σε «η ζωή είναι άδικη», οπότε η εύρεση νόημα για το γιατί συνέβη αυτή η δύσκολη αλλαγή μπορεί να βοηθήσει στην προσαρμογή. Το παιδί μπορεί να αναζητήσει το νόημα πίσω από αυτή τη δύσκολη στιγμή και αν παλέψει με αυτό, η στενή οικογένεια θα μπορούσε να βοηθήσει να ξεκαθαρίσει το νόημα πίσω από δύσκολες στιγμές, αλλά συχνά το άτομο χτίζει μια αφήγηση ή μια ιστορία πίσω από αυτή τη δύσκολη στιγμή που μπορεί να διευκολύνει τη μετάβαση.
4. Να μεταφέρουν συναισθηματικά την απώλεια και να συνεχίσουν τη ζωή – Αυτό το στάδιο περιλαμβάνει τη διατήρηση μιας θέσης στη ζωή τους για το προηγούμενο στάδιο της ζωής τους και επίσης την επανεπένδυση ενέργειας στο νέο στάδιο και τη συνέχιση. Μπορεί να βοηθήσει να προσφέρουμε στο νέο άτομο ότι στο τέλος της σχολικής χρονιάς μπορεί να επισκεφθεί ξανά το παλιό του σχολείο ή τον αγαπημένο του δάσκαλο για να αναγνωρίσει το στάδιο που πέρασε αλλά και να υποστηρίξει τον νέο να επενδύσει ξανά το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς του στο αυτό το νέο στάδιο. Προσφέροντας μια μικρή συνάντηση με νέους φίλους στο σπίτι της οικογένειας, περνώντας από σχολικές δραστηριότητες και ό,τι μπορεί να ενδιαφέρει το νέο άτομο θα βοηθήσει να μεταφερθεί θετικά η ενέργεια σε αυτή τη νέα φάση.
Το κύριο μήνυμα που πρέπει να περάσει μέσα από το συγκεκριμένο άρθρο είναι η σημασία της ενασχόλησης με το νεαρό άτομο που μπορεί να βιώνει απώλεια και να αναγνωρίσει την εμπειρία του ως πραγματική.
Τα παιδιά και οι νέοι συχνά θεωρούνται ότι είναι απρόσβλητα από τη θλίψη που μπορεί να οδηγήσει σε περίπλοκα και μπερδεμένα συναισθήματα για το άτομο.
Ενημερωθείτε για το ΝΕΟ Εκπαιδευτικό Σεμινάριο: Πένθος – Απώλειες: Συμβουλευτική διαχείρισης σε παιδιά & εφήβους.
Ημερομηνία διεξαγωγής: Κυριακή 10 Μαρτίου, Ώρα: 11:00-15.00
Τόπος Διεξαγωγής: Χώρος Psychopedia.gr, Γεωργίου Βούρη 6 (400 μέτρα από την στάση του μετρό Πανόρμου) Αμπελόκηποι – Αθήνα, 2ος όροφος.
Επιπλέον Δυνατότητα Online παρακολούθησης μέσω Zoom και Ασύγχρονης παρακολούθησης σε βίντεο στο δικό σας χρόνο.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/seminaria/seminaria-dia-zosis/paidopsychologia-seminaria/penthos-apoleies-symvoyleytiki-diacheirisis-se-paidia-amp-efivoys/
Για περισσότερα Επιστημονικά άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/
Για να ενημερώνεστε για όλα τα Επιμορφωτικά Σεμινάρια που αφορούν την Ψυχοπαθολογία και την Παιδοψυχολογία μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/
Michelle O’Connor, MyMind Limerick
Πηγή: https://mymind.org/
