Psychopedia.gr

Πως να βοηθήσετε τα παιδιά όταν έρχονται αντιμέτωπα με την απώλεια και τον θάνατο;

Της Ιωάννας Μπάτζου, Ψυχολόγου Α.Π.Θ. – Νηπιαγωγού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Όταν ένα παιδί έρχεται αντιμέτωπο με την απώλεια και το θάνατο, βγαίνουν στην επιφάνεια ερωτήματα που οι γονείς θα πρέπει να είναι σε θέση να απαντήσουν.

Όσον αφορά στο πως θα πρέπει οι γονείς να μιλήσουν για τον θάνατο στο παιδί, αυτό θα πρέπει να γίνει με στοργή, τρυφερότητα και με λόγια απλά και ειλικρινή. Θα πρέπει να αναφερθούν οι λέξεις “πέθανε” ή “πεθαμένος” και όχι “χάθηκε” ή “μας τον πήραν” κτλ, γιατί δημιουργούν στα παιδιά αναστάτωση και σύγχυση. Αν το παιδί σας ρωτήσει να του εξηγήσετε τι σημαίνει πέθανε, χρησιμοποιήστε και πάλι απλά και σαφή λόγια, όπως : “Σημαίνει ότι το σώμα του έπαψε να λειτουργεί. Δεν μπορεί πια να περπατήσει, να φάει, να αναπνεύσει,να κοιμηθεί, να μιλήσει, να ακούσει ή να αισθανθεί”. Επίσης, με λίγες και σύντομες προτάσεις θα πρέπει οι γονείς να εξηγήσουν πως πέθανε το συγκεκριμένο αγαπημένο πρόσωπο. Για παράδειγμα, “Ο μπαμπάς είχε ένα πολύ σοβαρό ατύχημα. Είχε τραυματιστεί πολύ, πολύ σοβαρά και δυστυχώς πέθανε από τα τραύματά του”.

child-penthos

Αν το παιδί ρωτήσει γιατί πέθανε,για παράδειγμα, ο μπαμπάς ή η μαμά, τότε εξηγήστε, ότι ο θάνατος είναι και αυτός ένα κομμάτι της ζωής, ότι συμβαίνει σε όλους και ότι ενώ υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να ελέγξουμε υπάρχουν και άλλα που δεν μπορούμε και ο θάνατος ανήκει σε αυτά. Σημαντικό είναι να τονίσετε ότι δεν ευθύνεται κανένας για τον θάνατο, ούτε ο αγαπημένος που πέθανε, ούτε ο Θεός και φυσικά ούτε τα ίδια. Φράσεις όπως “ο Θεός πήρε τον μπαμπά/τη μαμά” ή “ο Θεός ήθελε την μαμά/ τον μπαμπά”, πρέπει να αποφεύγονται καθώς μπορεί να προκαλέσει στο παιδί φόβο.

Όσον αφορά στη διαδικασία της κηδείας, καλό θα ήταν από την στιγμή που το παιδί είναι 6 ετών και άνω να παρακολουθήσει την ιεροτελεστία, εφόσον βέβαια το επιθυμεί. Έτσι μπορεί να αποχαιρετήσει το πρόσωπο που φεύγει, να εκφράσει τον πόνο του και να αντλήσει δύναμη από τους άλλους. Πριν την κηδεία προετοιμάστε το, ώστε να γνωρίζει τι θα συμβεί. Ενημερώστε, αν το φέρετρο θα είναι ανοιχτό ή κλειστό και ότι πολλοί από τους παρευρισκομένους μπορεί να κλάψουν. Προσπαθήστε να απαντήσετε στις ερωτήσεις του και αν δεν μπορείτε εσείς οι ίδιοι ζητήστε βοήθεια από κάποιον άλλον συγγενή ή φίλο.
Μπροστά στην απώλεια και τον θάνατο είναι φυσιολογικό να αισθανόμαστε πόνο και θλίψη. Μην προσπαθήσετε, λοιπόν, να κρύψετε τα συναισθήματά σας, για να έχουν και τα παιδιά μια υγιή αντιμετώπιση στο θάνατο, εκφράζοντας τα δικά τους αρνητικά συναισθήματά.

Ενημερώστε το σχολείο και τους δασκάλους του παιδιού, έτσι ώστε να υπάρχει στήριξη και βοήθεια, όπως και το κοινωνικό δίκτυο, φίλους, γείτονες, πρόσωπα που συνδέονται με το παιδί, ώστε να αντιμετωπίσουν το παιδί με ευαισθησία. Σε περίπτωση που το παιδί αισθάνεται ένοχο και πιστεύει ότι το ίδιο με κάποια πράξη του ή σκέψη του προκάλεσε τον θάνατο, θα πρέπει να το διαβεβαιώσετε ότι είναι αδύνατον να ισχύει κάτι τέτοιο. Επίσης το παιδί μπορεί να διακατέχεται από φόβο εγκατάλειψης, να πιστεύει για παράδειγμα, ότι θα πεθάνει και ο άλλος γονιός και να φοβάται. Διαβεβαιώστε το, λοιπόν, ότι θα υπάρχει πάντα κάποιος να το προσέχει.

Τα παιδιά θρηνούν σε φάσεις. Την μια μπορεί να κλαίνε από τη θλίψη και την άλλη να γελάνε με κάποιο παιχνίδι τους. Το παιχνίδι έχει θεραπευτικό ρόλο για τα παιδιά, καθώς τα βοηθάει να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να αποβάλλουν το άγχος.
Μην ξεχνάτε πως το σημαντικό είναι, να είστε στο πλευρό τους, να είστε ειλικρινείς και να τους προσφέρετε όλη την αγάπη σας και να αποτελείτε θετικό πρότυπο για τα παιδιά σε αυτήν την δύσκολη στιγμή τους.

Παρακάτω ακολουθεί ένα παιχνίδι που μπορεί να βοηθήσει το παιδί να καταλάβει ότι η ζωή διαμορφώνεται από συνεχείς αλλαγές και εισάγει το παιδί με ευαισθησία στο θέμα του θανάτου.

Γέννηση και θάνατος στον ετήσιο κύκλο της φύσης

Το παιχνίδι είναι κατάλληλο για παιδιά ηλικίας 3 ετών και πάνω και μπορεί να γίνει οπουδήποτε στη φύση, διαρκώντας όλο τον χρόνο.
Τις πρώτες μέρες του χρόνου ο ενήλικας διαβάζει μεγαλόφωνα ένα βιβλίο με εικόνες που σχετίζεται με τον κύκλο του χρόνου. Στη συνέχεια το παιδί προσπαθεί να σκεφτεί ποιοι αποχωρισμοί και ποιο νέοι ερχομοί υπάρχουν στη φύση, φτιάχνοντας έναν κατάλογο. Για να πετύχει η άσκηση καλό θα είναι ο γονιός με το παιδί να πηγαίνουν τακτικά στη φύση και να ψάχνουν για ενδείξεις γέννησης και θανάτου. Εκεί θα βρουν νέα ζώα και νεκρά ζώα, φυτά ανθισμένα αλλά και μαραμένα λουλούδια. Έτσι τα παιδιά καθώς θα ανακαλύπτουν τον κόσμο θα ευαισθητοποιηθούν και στον κύκλο της ζωής.

Πηγές :

Kroen, C. W. (2007). Πως θα βοηθήσετε τα παιδιά να αντιμετωπίσουν έναν θάνατο. Εκδόσεις Φυτράκη.

Baum, H. (2003). H γιαγιά πήγε στον ουρανό; Το παιδί και ο θάνατος. Διαχείριση του πένθους. Εκδόσεις Θυμάρι.

Σύντομο βιογραφικό Iωάννας Μπάτζου

H Ιωάννα Μπάτζου είναι Ψυχολόγος και Νηπιαγωγός, φοιτήτρια του Μεταπτυχιακού προγράμματος της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. «Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία της Βρεφικής και Νηπιακής Ηλικίας».  Αποφοίτησε το 2005 από το τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. και κατά την διάρκεια των σπουδών της εργάστηκε εθελοντικά στο ίδρυμα «Άγιος Δημήτριος» της Θεσσαλονίκης, ενώ ολοκλήρωσε την πρακτική της άσκηση στο κέντρο απεξάρτησης εφήβων του ΚΕΘΕΑ «Ανάδυση». Το 2010 αποφοίτησε από το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων. Το 2011 συμμετείχε ως νηπιαγωγός με υποτροφία στο πρόγραμμα Leonardo da Vinci που οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Εργάστηκε ως ψυχολόγος στον Παιδικό Σταθμό δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη και ως παιδαγωγός στο Κ.Ε.Κ. Eurotraining. Από τον Δεκέμβριο του 2015 φοιτά στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ «Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία της Βρεφικής και Νηπιακής Ηλικίας». Έχει παρακολουθήσει ημερίδες και συνέδρια σε ποικίλα θέματα ψυχολογίας. Εργάζεται στη Μέριμνα του παιδιού στο πρόγραμμα «Ζεστή Αγκαλιά» συμμετέχει σε εθελοντική δράση του Α.Π.Θ. για τους πρόσφυγες.

Συνεχίζοντας να χρησιμοποιείτε την ιστοσελίδα, συμφωνείτε με τη χρήση των cookies. Περισσότερες πληροφορίες.

Οι ρυθμίσεις των cookies σε αυτή την ιστοσελίδα έχουν οριστεί σε "αποδοχή cookies" για να σας δώσουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία περιήγησης. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτή την ιστοσελίδα χωρίς να αλλάξετε τις ρυθμίσεις των cookies σας ή κάνετε κλικ στο κουμπί "Κλείσιμο" παρακάτω τότε συναινείτε σε αυτό.

Κλείσιμο