Όταν τα παιδιά κατακτούν για πρώτη φορά τις προσδοκίες που έχουν θέσει οι γονείς τους, η εμπειρία τους παρέχει μια πηγή υπερηφάνειας και αυτοεκτίμησης.

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, η προέλευση της αυτοεκτίμησης μετατοπίζεται στην κοινωνική σύγκριση και στα εσωτερικά πρότυπα (Larsen, Buss, Wismeijer, & Song, 2017).

Η αυτοεκτίμηση είναι η αίσθηση της αξίας μας. Είναι μια αυτοαξιολόγηση του ποιοι είμαστε και συχνά δεν είναι ούτε δίκαιη ούτε αντικειμενική. Με τη σειρά του, μια αρνητική σχέση με τον εαυτό μας μπορεί να βλάψει τις σχέσεις, τις σταδιοδρομίες και τη συνολική ικανοποίηση από τη ζωή μας (Orth, 2017).

Αυτό το άρθρο διερευνά στοιχεία θεραπείας που μπορούν να βοηθήσουν τους πελάτες με χαμηλή αυτοεκτίμηση να αυξήσουν την αποδοχή του εαυτού τους και να προχωρήσουν στο ταξίδι τους προς την αυτοεκτίμηση.

Επεξήγηση της αυτοεκτίμησης και της αυτοαποδοχής

Η αυτοεκτίμηση είναι ζωτικής σημασίας γιατί εξασφαλίζει ψυχολογική επιβίωση. Η αυξημένη επίγνωση του εαυτού μας, που ορίζεται ως «η ικανότητα να διαμορφώνουμε μια ταυτότητα και στη συνέχεια να αποδίδουμε αξία σε αυτήν», είναι αυτό που μας διαφοροποιεί από τα άλλα ζώα (McKay & Fanning, 2016).

Κι όμως, η αυτοεκτίμηση και το μέτρο της αυτοεκτίμησής μας μπορεί να φέρουν μεγάλο πόνο. Αν απορρίψουμε στοιχεία αυτού που είμαστε, οι ψυχολογικές δομές που απαιτούνται για να μας συντηρήσουν μπορεί να καταστραφούν.

Τι εννοούμε με τον όρο αυτοεκτίμηση και αυτοαποδοχή;

Η αυτοεκτίμηση συνήθως κατανοείται ως η αυτοαξιολόγηση κάποιου για την αξία του ως άτομο (Orth, 2017). Είναι, επομένως, μια υποκειμενική κατασκευή. Δεν αντικατοπτρίζει απαραιτήτως τα αντικειμενικά χαρακτηριστικά και τις ικανότητες ενός ατόμου ή ακόμη και πώς οι άλλοι μπορούν να τα βλέπουν και να τα αξιολογούν (Orth & Robins, 2019, σελ. 329)

Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στα συναισθήματα αποδοχής του εαυτού μας και αυτοσεβασμού, σε αντίθεση με τον ναρκισσισμό, που υποδηλώνει συναισθήματα ανωτερότητας και δικαιώματος και υποδηλώνει έλλειψη ενσυναίσθησης (Orth & Robins, 2019).

Εξάλλου, «η αίσθηση του ανήκειν ή του αισθήματος αποδοχής, συμπάθειας και συμπερίληψης από τους άλλους είναι μια θεμελιώδης ανθρώπινη ανάγκη» και συνδέεται τόσο με το αντιληπτό όσο και με το πραγματικό μας ανήκει.

Η αποδοχή του εαυτού, όπως και η αυτοσυμπόνια, περιλαμβάνει τη σχέση με τον εαυτό μας με φροντίδα και υποστήριξη. Και, όπως και με την αυτοσυμπόνια, επωφελούμαστε από την εκμάθηση της ευγένειας στον εαυτό μας, της κοινής ανθρωπιάς και της επίγνωσης.

Η αποδοχή του εαυτού είναι στενά συνδεδεμένη με τη σχέση ενός ατόμου με τον εαυτό του και τις ελλείψεις και τις αδυναμίες του. Είναι πολύ μια αίσθηση ότι επιτρέπουμε στον εαυτό μας να είμαστε αυτό που είμαστε και αποδεχόμαστε την αυτοεκτίμησή μας.

Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση σε διαφορετικούς βαθμούς, όπως:

• Γένος
• Κοινωνικοοικονομική κατάσταση (που υποδεικνύεται από το εισόδημα και την εκπαίδευση)
• Εθνότητα
• Χαρακτηριστικά προσωπικότητας (συμπεριλαμβανομένης της εξωστρέφειας, της συναισθηματικής σταθερότητας και της ευσυνειδησίας)
• Στρεσογόνες εμπειρίες ζωής (όπως ασθένεια, σοβαρά ατυχήματα και ανεργία)
• Σχέσεις

Μερικά άτομα βιώνουν περισσότερες διακυμάνσεις στον βαθμό αυτοεκτίμησής τους από άλλα. Οι επιρροές περιλαμβάνουν την εξάρτηση των ανθρώπων από την εξωτερική ανατροφοδότηση και ακόμη και τον βαθμό πολιτισμικής εστίασης στην αυτοεκτίμηση (Orth, 2017).

Αυτοεκτίμηση καταστάσεων και χαρακτηριστικών

Υπάρχουν δύο τύποι προβλημάτων αυτοεκτίμησης που αντιμετωπίζουν οι πελάτες που παρακολουθούν θεραπεία αυτοεκτίμησης: καταστασιακοί και χαρακτηρολογικοί (ή χαρακτηριστικό). Τα ζητήματα της κατάστασης εξαρτώνται από τις περιστάσεις. ο πελάτης μπορεί να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση ως γονέας, σεξουαλικός σύντροφος ή στο χώρο εργασίας. Η χαμηλή χαρακτηρολογική αυτοεκτίμηση είναι πιο γενική και συχνά έχει τις ρίζες της σε πρώιμες εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένης της κακοποίησης, της παραμέλησης ή της εγκατάλειψης (McKay & Fanning, 2016).

Πώς να βοηθήσετε πελάτες με χαμηλή αυτοεκτίμηση

Βοήθεια αυτοεκτίμησης «Το να κρίνεις και να απορρίπτεις τον εαυτό σου προκαλεί τεράστιο πόνο»

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να μας οδηγήσει να αποφύγουμε οτιδήποτε μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα να βιώσουμε ταλαιπωρία ή δυσφορία από την αυτο-απόρριψη, συμπεριλαμβανομένης της ανάληψης λίγων κοινωνικών, σχέσεων ή επαγγελματικών κινδύνων. Καθώς τα εμπόδια αυξάνονται, στρέφουμε την ευθύνη και τον θυμό και βασιζόμαστε στην καυχησιολογία, την τελειομανία και τις δικαιολογίες.

Ο πελάτης μπορεί να σταματήσει να αυτοδικάζει και να αυξήσει την αυτοεκτίμηση βλέποντας τον εαυτό του διαφορετικά. Οι τεχνικές γνωστικής αναδιάρθρωσης είναι πρακτικές και εξαιρετικά αποτελεσματικές, ειδικά για χαμηλή αυτοεκτίμηση, είτε περιστασιακές είτε καταστάσεις (McKay & Fanning, 2016).

Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις γνωστικές στρεβλώσεις, να τονίσουμε τα δυνατά σημεία έναντι των αδυναμιών και να αναπτύξουμε συγκεκριμένες δεξιότητες για να χειριστούμε την κριτική και τα λάθη. Η αλλαγή των δυσπροσαρμοστικών προτύπων σκέψης στις καταστάσεις που προκύπτουν μπορεί να τονώσει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση.

Η χαρακτηρολογική χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο περίπλοκη, που προκύπτει από το να νιώθουμε άσχημα για τον εαυτό μας. Η αλλαγή των σκέψεων από μόνη της είναι απίθανο να είναι αρκετή για να αλλάξει η υποκείμενη δήλωση ταυτότητάς μας. Αντίθετα, είναι απαραίτητο να ησυχάσετε τον εσωτερικό κριτικό πριν απευθυνθείτε στην «αρνητική ταυτότητα που γεννά αρνητικές σκέψεις».

Η συνεχιζόμενη θεραπεία, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών οπτικοποίησης και αφαίρεσης, μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και να βοηθήσει στην ενίσχυση της αυτοσυμπόνιας και της δέσμευσης για μη κρίση.

3 τρόποι για να βελτιώσετε την αυτοεκτίμηση στη θεραπεία

Η θεραπεία είναι μια ισχυρή προσέγγιση για την αύξηση της αίσθησης αξίας ενός ατόμου. Οι πελάτες που υποβάλλονται στη θεραπευτική διαδικασία συνήθως αρχίζουν να βλέπουν τους εαυτούς τους ως «πιο εντάξει, πιο άξιους, πιο ικανούς».

Διάφορες δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν τους θεραπευτές να επικεντρωθούν στους παράγοντες που επηρεάζουν την αίσθηση της αυτοεκτίμησής μας, συμπεριλαμβανομένων των εξής:

Αναγνωρίζοντας τα «πρέπει» σας

Είτε μας αρέσει είτε όχι, σε όλους μας έχουν παραδοθεί πολλά «πρέπει» –κυριολεκτικά, πράγματα που μας λένε ότι πρέπει να κάνουμε– από τους γονείς μας. Και όσο περισσότερο οι γονείς μας μπερδεύουν τις δικές μας κρίσεις, προτιμήσεις, γούστα και ζητήματα, τόσο πιο πιθανό είναι να έχουμε μια εύθραυστη αυτοεκτίμηση.

Τέτοιες προσδοκίες μπορούν να μας αφήσουν δέσμιους σε πεποιθήσεις ότι μπορεί να είμαστε κακοί αν δεν ακολουθήσουμε τους κανόνες. Το να γίνουμε σκλάβοι τέτοιων απόψεων μπορεί να βλάψουν την αίσθηση της αυτοεκτίμησής μας και, στη συνέχεια, την αυτοεκτίμησή μας (McKay & Fanning, 2016).

Ως αποτέλεσμα, μπορεί να είναι μια πολύτιμη άσκηση στη θεραπεία για να κατανοήσουμε τα «πρέπει» που κουβαλάμε μαζί μας. Οι ακόλουθες τέσσερις ερωτήσεις μπορούν να βοηθήσουν τον πελάτη σας.

Ζητήστε από τον πελάτη σας να εξετάσει τις ακόλουθες ερωτήσεις σχετικά με έναν συγκεκριμένο τομέα της ζωής του:

• Αισθάνεστε ένοχοι ή αντιμετωπίζετε αυτοκαταγγελία;
• Βιώνετε συναισθήματα σύγκρουσης; Ίσως είστε διχασμένοι ανάμεσα στο τι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνετε.
• Νιώθετε υποχρέωση ή χρέος;
• Αποφεύγετε κάτι που πιστεύετε ότι πρέπει να κάνετε;

Τα αισθήματα ενοχής, αποφυγής και υποχρέωσης συνήθως υποδεικνύουν υποκείμενα «πρέπει». Για παράδειγμα, τα αισθήματα σύγκρουσης των γονέων σχετικά με το ότι δεν περνούν όλο τον ελεύθερο χρόνο τους με τα παιδιά τους πιθανότατα προκύπτουν από τα μαθημένα «πρέπει» (McKay & Fanning, 2016).
Προκαλώντας τα «πρέπει» σου

Μόλις εντοπιστούν, τα «πρέπει» μπορούν να αμφισβητηθούν, συχνά για πρώτη φορά στη ζωή ενός ατόμου. Ενώ ορισμένες τέτοιες πεποιθήσεις είναι υγιείς οδηγοί, αναγνωρίστε ότι άλλες μπορεί να βλάψουν την αυτοεκτίμηση. Αφιερώστε χρόνο δουλεύοντας με τον πελάτη σας για να μειώσετε ή να αφαιρέσετε την επίδραση ενός ανεπιθύμητου «πρέπει» (McKay & Fanning, 2016).

Βοηθήστε τον πελάτη σας να σκεφτεί γιατί προέκυψε το «πρέπει» εξαρχής. Ίσως προήλθε σε μια πολύ διαφορετική κατάσταση από αυτή στην οποία βρίσκεται τώρα ο πελάτης.

Ενθαρρύνετέ τα να σταθμίσουν τα οφέλη της πεποίθησης έναντι των αρνητικών. Τι αντίκτυπο έχει στη ζωή τους και των άλλων;

Η κατανόηση του γιατί προέκυψε το «πρέπει» και εάν είναι ωφέλιμο ή όχι, θα βοηθήσει τον πελάτη να το διαχειριστεί με πιο θετικές αντικαταστάσεις, όπως:

Αναγνωρίστε το πρέπει – «Θα έπρεπε να έχω μια πιο εντυπωσιακή δουλειά».
Αντικατάσταση – «Μια καριέρα με επιρροή και ένα εταιρικό κύρος ήταν ο κανόνας του πατέρα μου, όχι ο δικός μου. Έχω εργασιακή ασφάλεια και απολαμβάνω αυτό που κάνω».

Βελτίωση της ευαισθητοποίησης

Η βελτιωμένη επίγνωση μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο ρεαλιστική αίσθηση αυτοεκτίμησης και αυτοεκτίμησης. Η κατανόηση των πιθανών συνεπειών των ενεργειών μπορεί να είναι ένα ουσιαστικό μέρος της ικανότητας του πελάτη να χειρίζεται τον αντίκτυπο των ανεπιθύμητων συμβάντων στην αυτοεκτίμησή του.

Οι παρακάτω ερωτήσεις βοηθούν τους πελάτες να γίνουν πιο συνειδητοποιημένοι και να αποφύγουν τις άστοχες αποφάσεις.

Ζητήστε από τους πελάτες να σκεφτούν μια απόφαση που αντιμετωπίζουν:

• Έχω ξαναζήσει κάτι τέτοιο;
• Ποιες ήταν οι αρνητικές συνέπειες την τελευταία φορά και τι μπορώ να περιμένω αυτή τη φορά από την απόφαση που σκέφτομαι;
• Αξίζουν οι συνέπειες (αρνητικές έναντι θετικές);
• Υπάρχουν εναλλακτικές

Για να ενημερώνεστε με ΝΕΑ και Άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/

Για να ενημερώνεστε για ΝΕΑ Εκπαιδευτικά – Επιμορφωτικά Σεμινάρια Ψυχοπαθολογίας και Παιδοψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/

Eπιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση από Εξειδικευμένους Εισηγητές ανά θεματολογία, στοχεύουμε στη θεωρητική βάση που απαιτείται και κυρίως στην αποκόμιση πρακτικών μεθόδων για την άμεση εφαρμογή τους στο χώρο που απευθύνεται.

Πηγή: https://positivepsychology.com