Της Ιωάννας Μπάτζου, Ψυχολόγου Α.Π.Θ. – Νηπιαγωγού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Τρεις είναι οι κύριες ψυχολογικές θεωρίες, οι οποίες ερμηνεύουν τους ψυχολογικούς μηχανισμούς, οι οποίοι συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ταυτότητας του ρόλου του φύλου.
Κατά τον Freud και την ψυχαναλυτική θεωρία, ο ψυχολογικός αυτός μηχανισμός είναι η ταύτιση (πρωτογενής και δευτερογενής). Προκειμένου το παιδί να λύσει το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, ταυτίζεται με το γονέα του ίδιου φύλου και υιοθετεί όλα τα χαρακτηριστικά του. Η ταύτιση γίνεται γύρω στο 4ο με 5ο έτος και εκδηλώνεται με τη μίμηση του γονέα. Η διαδικασία της ταύτισης είναι διαφορετική για τα κορίτσια από αυτή των αγοριών.
Όσον αφορά στη θεωρία της κοινωνικής μάθησης ο κύριος ψυχολογικός μηχανισμός για τη διαμόρφωση του φύλου είναι η μίμηση προτύπων και η ενίσχυση. Η μίμηση αναφέρεται στην αντιγραφή της συμπεριφοράς των άλλων και δεν προϋποθέτει εσωτερικές διεργασίες, όπως η ταύτιση. Για τους θεωρητικούς της κοινωνικής μάθησης η διεργασία της ταύτισης είναι απλά θέμα παρατήρησης και μίμησης. Το παιδί παρατηρεί ότι η αρσενική και η θηλυκή συμπεριφορά διαφέρουν και από αυτή την παρατήρηση δημιουργεί υποθέσεις σχετικά με την κατάλληλη αρσενική και θηλυκή συμπεριφορά. Παράλληλα, μαθαίνει ότι οι ενήλικες ανταμείβουν τα αγόρια και τα κορίτσια για διαφορετικά είδη συμπεριφοράς και έτσι διαλέγουν τις κατάλληλες συμπεριφορές με βάση το φύλο τους, έτσι ώστε να πετύχουν την ενίσχυση.
Δείτε το Νέο Επιμορφωτικό Πρόγραμμα του Psychopedia.gr με θέμα: “Εκπαίδευση στην ανάπτυξη Ατομικών & Κοινωνικών δεξιοτήτων στο παιδί”. Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να ενημερωθείτε:
Εκπαίδευση στην ανάπτυξη Ατομικών & Κοινωνικών δεξιοτήτων στο παιδί: ΝΕΟ Επιμορφωτικό Πρόγραμμα
Τέλος, η γενετική- γνωστική θεωρία, με κύριο εκπρόσωπό της τον L.A. Kohlberg υποστηρίζει ότι η ταυτότητα του φύλου είναι μια έννοια και η πορεία που ακολουθεί ο σχηματισμός της έννοιας αυτής είναι ο εξής : Το παιδί πρώτα μαθαίνει τις ονομασίες “αγόρι” και “κορίτσι”, χωρίς όμως το εννοιολογικό τους περιεχόμενο να είναι ακόμη ακριβές. Οι λέξεις αυτές, αρχικά, αποτελούν προέννοιες και γιαυτό το λόγο δεν χρησιμοποιούνται με συνέπεια. Στο 5ο ή 6ο έτος, όταν ξεκινάει η συστηματική λογική σκέψη το παιδί διαπιστώνει ότι το φύλο είναι σταθερό. Από την στιγμή που το παιδί θα σχηματίσει την έννοια “αγόρι” ή “κορίτσι” δίνει μεγαλύτερη αξία στις μορφές συμπεριφοράς του φύλου του και έτσι αρχίζει να τις μιμείται.
Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτήν τη θεωρία η μίμηση και η ενίσχυση επιδρούν στην ανάπτυξη του ρόλου του φύλου, μετά τον σχηματισμό της έννοιας της σταθερής ταυτότητας του φύλου. Τα τρία στάδια για την ανάπτυξη της ταυτότητας του ρόλου του φύλου είναι η βασική ταυτότητα του ρόλου του φύλου, η σταθερότητα του ρόλου του φύλου και η μονιμότητα του ρόλου του φύλου.
Σύντομο βιογραφικό Iωάννας Μπάτζου
H Ιωάννα Μπάτζου είναι Ψυχολόγος και Νηπιαγωγός, φοιτήτρια του Μεταπτυχιακού προγράμματος της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. «Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία της Βρεφικής και Νηπιακής Ηλικίας». Αποφοίτησε το 2005 από το τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. και κατά την διάρκεια των σπουδών της εργάστηκε εθελοντικά στο ίδρυμα «Άγιος Δημήτριος» της Θεσσαλονίκης, ενώ ολοκλήρωσε την πρακτική της άσκηση στο κέντρο απεξάρτησης εφήβων του ΚΕΘΕΑ «Ανάδυση». Το 2010 αποφοίτησε από το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων. Το 2011 συμμετείχε ως νηπιαγωγός με υποτροφία στο πρόγραμμα Leonardo da Vinci που οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Εργάστηκε ως ψυχολόγος στον Παιδικό Σταθμό δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη και ως παιδαγωγός στο Κ.Ε.Κ. Eurotraining. Από τον Δεκέμβριο του 2015 φοιτά στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ «Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία της Βρεφικής και Νηπιακής Ηλικίας». Έχει παρακολουθήσει ημερίδες και συνέδρια σε ποικίλα θέματα ψυχολογίας. Εργάζεται στη Μέριμνα του παιδιού στο πρόγραμμα «Ζεστή Αγκαλιά» συμμετέχει σε εθελοντική δράση του Α.Π.Θ. για τους πρόσφυγες.
Πηγές :
Παρασκευόπουλος, Ι.Ν. Εξελικτική Ψυχολογία. Η ψυχική ζωή από τη σύλληψη ως την ενηλικίωση. Προσχολική ηλικία. Τόμος 2.
Cole, M. & Cole, S.R. (2001). Η Ανάπτυξη των Παιδιών. Γνωστική και Ψυχοκοινωνική Ανάπτυξη κατά τη Νηπιακή και Μέση Παιδική Ηλικία. Τόμος Β.
