Tης Δήμητρας Τσικνή Ψυχολόγου, MSc Κλινικής Ψυχολογίας

Η γνώση μας για τις παραφιλίες είναι κάπως περιορισμένες, σε σχέση με άλλες κατηγορίες συμπεριφορών, με αποτέλεσμα να αποτελούν ζήτημα που προκαλεί σύγχυση, περιέργεια, παρανοήσεις, ακόμα και κακοήθεις σχολιασμούς, όχι μόνο στο ευρύ κοινό, αλλά ακόμα και στην επιστημονική κοινότητα, η οποία δυσκολεύεται ακόμα και να συμφωνήσει στον ορισμό τους.

Οι παραφιλικές διαταραχές έχουν την μοναδική ιδιαιτερότητα σε σχέση με άλλες διαγνωστικές κατηγορίες, να σχετίζονται σε σημαντικό βαθμό με εγκληματολογικούς προβληματισμούς. Οι άνθρωποι με παραφιλικές διαταραχές συχνά ακολουθούν θεραπευτικά πρωτόκολλα έπειτα από δικαστικές εντολές.

Μία παραφιλία δεν ταυτίζεται απαραιτήτως με την παραφιλική διαταραχή. Βασικά κριτήρια διάκρισης μεταξύ τους, όπως συμβαίνει σε κάθε κατάσταση που ορίζεται ως διαταραχή, είναι η δυσφορία και η βλάβη. Συγκεκριμένα, το DSM-5 ορίζει την «παραφιλική διαταραχή ως μία παραφιλία, που προκαλεί δυσφορία ή βλάβη στο άτομο ή μία παραφιλία της οποίας η ικανοποίηση περιλαμβάνει την προσωπική βλάβη ή τον κίνδυνο πρόκλησης βλάβης σε άλλους ανθρώπους». Αναγνωρίζεται, συνεπώς, ότι η παραφιλία είναι μία διαφορετική σεξουαλική έκφραση, χωρίς απαραιτήτως να αποτελεί διαταραχή, με την δυνατότητα ωστόσο να μετατραπεί σε διαταραχή όταν υπάρξει βλάβη ή κίνδυνος βλάβης στον εαυτό ή σε κάποιον άλλο.

Οι παραφιλικές διαταραχές στο DSM-5 μπορούν να διακριθούν ως προς την συμμετοχή άλλων σε τρεις διακριτές ομάδες: (i) παραφιλικές διαταραχές που περιλαμβάνουν την συμμετοχή ανθρώπων που δεν συναινούν (διαταραχή ηδονοβλεψίας, εφαψίας, επιδειξιομανίας και σεξουαλικού σαδισμού), (ii) παραφιλικές διαταραχές που δεν περιλαμβάνουν μη συναινούντες συμμετέχοντες (διαταραχή σεξουαλικού μαζοχισμού, φετιχιστική διαταραχή και διαταραχή παρενδυσίας), και (iii) συμμετοχή ανήλικων (παιδοφιλία).
Κάποιες παραφιλίες αφορούν τις ερωτικές δραστηριότητες (π.χ., spanking, μαστίγωμα, δέσιμο, εικονικός στραγγαλισμός, ή ενδιαφέρον για αυτές τις πράξεις που ξεπερνάει το ενδιαφέρον για απλή συνουσία ή συναναστροφή με ένα άλλο άτομο), ενώ άλλες έχουν να κάνουν με τον ερωτικό «στόχο» (π.χ., παιδιά, νεκρά σώματα, άτομα με ακρωτηριασμούς, μη ανθρώπινα ζώα, άψυχα αντικείμενα, κτλ.).

Για εκείνες τις παραφιλικές διαταραχές, που περιλαμβάνουν μη συναινούντες ενήλικες, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ενεργήσει κανείς πάνω στις παραφιλικές ερωτικές φαντασιώσεις του και αυτή η ενέργεια πάνω στις φαντασιώσεις, ορμές και συμπεριφορές να προκαλέσει δυσφορία ή βλάβη.

Είναι πολλοί εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η συμπερίληψη των παραφιλιών στο DSM-5, υποστηρίζει την νορμοφιλία και την ετεροκανονικότητα, γεγονός που αποτελεί προκατάληψη και στιγματισμό και για τον λόγο αυτό θεωρούν ότι οι παραφιλίες που δεν προκαλούν βλάβη και είναι συναινετικές και μη-εγκληματικές (π.χ., παρενδυσία, φετιχισμός, κτλ.), θα έπρεπε να αποστιγματιστούν και να αφαιρεθούν. Το επιχείρημα είναι ότι θεραπεία χρειάζονται όσοι επιδιώκουν μη-συναινετική σεξουαλική δράση, ώστε να ελέγξουν τις ορμές τους και όχι εκείνοι που εμφανίζουν ασυνήθιστα σεξουαλικά ενδιαφέροντα. Είναι σκόπιμο να αναφέρουμε ότι η συμπερίληψη των παραφιλιών στο DSM-ΙΙΙ στηρίχτηκε στην έρευνα πεδίου με 3 άτομα και έκτοτε δεν έχει υπάρξει άλλη έρευνα πεδίου. Συνεπώς, η γνώση μας για την κατηγορία αυτή είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Η συζήτηση ως προς την θεραπευτική προσέγγιση των παραφιλιών και των παραφιλικών διαταραχών συνεχίζεται αμείωτη κυρίως λόγω της έλλειψης ουσιαστικής γνώσης, αλλά και συναίνεσης:

Χρειάζεται κάτι να θεραπευτεί;

Αν ναι, τι είναι αυτό; ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι της θεραπείας;

Οι φαντασιώσεις, οι παρορμήσεις, οι συμπεριφορές;

Τι εργαλεία χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε;

Ποια θα είναι η διάρκεια της θεραπείας;

Πώς διακρίνουμε τις παραφιλίες ανάλογα με την βαρύτητά τους για να ορίσουμε και την θεραπεία;

Χρειάζονται ακραίες θεραπείες ή προληπτική προσέγγιση;

Τίνος την επιθυμία και το όφελος χρειάζεται να σεβαστούμε;

Το μεγάλο πρόβλημα με την διαχείριση και την αντιμετώπιση των παραφιλικών διαταραχών είναι πρωτίστως η μεγάλη έλλειψη ερευνητικών δεδομένων, που θα μας δώσουν την δυνατότητα να κατανοήσουμε καλύτερα και να διαμορφώσουμε τα κατάλληλα πρωτόκολλα πρώιμου εντοπισμού και έγκαιρης διαχείρισης των ανθρώπων που εμφανίζουν παραφιλικές διαταραχές. Η εγκληματική φύση κάποιων από αυτές, προσθέτει ένα ακόμα βάρος ως προς τις υποχρεώσεις της επιστημονικής κοινότητας απέναντι στην κοινωνία.

Ο περιορισμός των δικών μας ταμπού, της δικής μας στιγματιστικής στάσης απέναντι στην έννοια των παραφιλιών και στις επιμέρους διαστάσεις της θα βοηθήσουν σε σημαντικό βαθμό την πρόληψη επικίνδυνων ενεργειών, χωρίς ωστόσο, να παραβιάζουμε την ελευθερία στην ερωτική αυτό-έκφραση των ανθρώπων με παραφιλίες, όταν αυτή δεν προκαλεί προβλήματα, δυσφορία ή βλάβη σε κανέναν.

Για να ενημερωθείτε περισσότερο σχετικά με τις Παραφιλικές Διαταραχές – Διάγνωση & Θεραπευτικές Προσεγγίσεις μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/ekpaideytiko-seminario-parafilikes-diataraches-diagnosi-amp-therapeytikes-proseggiseis/