Της Ασπασίας Γ. Τσιώτα – Ψυχολόγος • aspasia.tsiota@gmail.com

Πηγή: https://www.naturanrg.gr/emmones-idees-kai-epimones-symperifores/

Κάθε πρωί, πριν ξεκινήσετε για τη δουλειά, ελέγχετε ξανά και ξανά αν έχετε κλείσει καλά τα παράθυρα, τους διακόπτες της κουζίνας, αν στάζουν οι βρύσες, αν είναι αναμμένος ο θερμοσίφωνας, το καλοριφέρ, και τέλος έχετε ελέγξει για πολλοστή φορά την τσάντα σας για κλειδιά, κινητό, πορτοφόλι.

Μπορεί, πάλι, να θέλετε τα πράγματα τακτοποιημένα με το δικό σας τρόπο και να αντιλαμβάνεστε την παραμικρή αλλαγή στο χώρο σας. Οι φίλοι σας πιστεύουν πως είστε λίγο ιδιότροποι, βρίσκουν αυτές τις συνήθειες άλλοτε γραφικές και άλλοτε εκνευριστικές, σίγουρα όμως σας θεωρούν «κολλημένους».

Αποτελούν, όμως, τα παραπάνω απόδειξη ότι πάσχετε από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Μιλώντας για οποιαδήποτε ψυχική διαταραχή, θα ήταν χρήσιμο να θυμίσουμε πως οι κατηγορίες των ψυχικών διαταραχών, όπως και τα κριτήρια που τις συνοδεύουν, αποτελούν πάνω από όλα ένα εργαλείο το οποίο εξυπηρετεί τους ειδικούς, αλλά και το κοινό να προσδιορίζουν και να περιγράφουν με συντομία τι είναι αυτό που συμβαίνει σε ένα άτομο, ώστε στη συνέχεια να χαράζουν μία πορεία κινήσεων για τη διευκόλυνση ή τη θεραπεία του ατόμου και του περιβάλλοντός του. Με αυτή την έννοια δεν αντιπροσωπεύουν μία ολοκληρωτική και μοναδική όψη του ατόμου αυτού, παρά μόνο αυτό που του συμβαίνει σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή της ζωής του.

Ιδεοληψίες και Ψυχαναγκασμοί
Ξεκινώντας να περιγράφουμε την ιδεοψυχαναγκαστικού τύπου διαταραχή θα λέγαμε πως πρόκειται για μία κατάσταση κατά την οποία το άτομο κατακλύζεται από επίμονες, ενοχλητικές και διεισδυτικές σκέψεις που συνοδεύονται πάντα από συγκριμένες επαναλαμβανόμενες πρακτικές.

Πιο αναλυτικά, ως ιδεοληψίες χαρακτηρίζονται οι επίμονες σκέψεις, που το άτομο επιθυμεί και προσπαθεί να αποφύγει, όμως επιστρέφουν διαρκώς με επίμονο τρόπο. Μία ιδεοληψία μπορεί να έχει τη μορφή μίας φράσης, μίας εικόνας ή ακόμα και μίας συγκεκριμένης λέξης.

Στην προσπάθεια να ελέγξει τις σκέψεις αυτές, που προκαλούν υψηλά επίπεδα άγχους, συχνά το άτομο καταλήγει σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και πράξεις, που άλλες φορές έχουν άμεση σύνδεση με το περιεχόμενο των σκέψεών του και άλλες φορές όχι. Οι πράξεις αυτές που ονομάζονται ψυχαναγκασμοί ή καταναγκασμοί δημιουργούν στο άτομο την πεποίθηση πως θα καταφέρει να μειώσει τις σκέψεις που το κατακλύζουν ή ακόμα και να τις εξαφανίσει.

Όταν γινόμαστε «σκλάβοι του εαυτού μας
Οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί που τους ακολουθούν έχουν ένα εξαιρετικά ευρύ φάσμα από το οποίο ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε τα παρακάτω παραδείγματα:

μία επίμονη σκέψη πως τα χέρια ενός ατόμου είναι βρώμικα ή πως το περιβάλλον είναι εστία μικροβίων, μπορεί να δημιουργήσει μία ανυπόφορη αίσθηση απειλής στο άτομο και να το οδηγήσει σε αδιάκοπες πλύσεις των χεριών του ή άλλου τύπου καταναγκαστικές συμπεριφορές καθαριότητας.
ο φόβος, η ιδέα μίας επιθετικής ή απαγορευμένης πράξης (π.χ. ένας άνδρας που φοβάται ότι θα κάνει κακό στα παιδιά του) μπορεί να οδηγεί σε συχνές ερωτήσεις επιβεβαίωσης προς τους κοντινούς ανθρώπους γύρω από το αν έχει συμβεί κάτι κακό.
οι ιδεοληψίες αμφιβολίας, όπως το αν έχει κλείσει κανείς το θερμοσίφωνα, τα μάτια της κουζίνας μπορεί να οδηγεί το άτομο να ελέγχει άπειρες φορές τους διακόπτες.
Είναι σημαντικό ωστόσο να σημειώσουμε ότι παρά τον καταναγκασμό που βιώνει το άτομο ως προς την εκτέλεση αυτών των πράξεων ή τελετουργικών, μπορεί να έχει πλήρη επίγνωση πως αυτές δεν τον προστατεύουν ουσιαστικά από κάτι ή ότι κάποιες φορές δεν συνδέονται με την επίμονη σκέψη που το διακατέχει. Για αυτό συχνά παρατηρείται ένα άτομο να εμφανίζει περισσότερους από ενός τύπου καταναγκασμούς ή κατά διαστήματα οι καταναγκασμοί του να αλλάζουν.

Προτιμά τους εφήβους
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή αναμένεται να εκδηλωθεί κυρίως στην εφηβεία και την πρώτη φάση της ενήλικης ζωής ενός ατόμου, χωρίς αυτό να αποκλείει την εμφάνισή της, όχι μόνο αργότερα, αλλά και νωρίτερα στη ζωή ενός ατόμου, ακόμη και στην παιδική ηλικία.

Πότε υπάρχει πρόβλημα;
Οι ψυχαναγκαστικά επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες δεν διαφέρουν σε σημαντικό βαθμό από κάποιες πράξεις που καθημερινά επαναλαμβάνουμε με τον ίδιο τρόπο. Ωστόσο, μη βιαστείτε να σκεφτείτε ότι έχετε πρόβλημα, επειδή κάθε πρωί πριν φύγετε από το σπίτι για να πάτε στο γραφείο σας ελέγχετε όλες τις ηλεκτρικές συσκευές.

Η διαφορά ανάμεσα σε εμάς που πλένουμε τα χέρια μας μηχανικά κάθε φορά που χρησιμοποιούμε τα μέσα μαζικής μεταφοράς και σε έναν ψυχαναγκαστικό που φοβάται τα μικρόβια είναι ότι ο δεύτερος (αν καταφέρει να μπει στο λεωφορείο) θα απολυμαίνει τα χέρια του σε τέτοιο βαθμό που να τα ερεθίσει. Μπορεί, λοιπόν, οι δικές μας «τελετουργίες» να μας διευκολύνουν, οι ψυχαναγκαστικές, ωστόσο, συμπεριφορές μετατρέπουν απλές και καθημερινές δραστηριότητες σε τεράστιο πρόβλημα.

Βάσει ερευνητικών δεδομένων όταν επιμένει και εντείνεται μπορεί να είναι εξίσου αποδιοργανωτική με άλλου τύπου διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια. Δεν είναι άλλωστε σπάνιο με τον καιρό να εμφανιστούν καταθλιπτικού τύπου συμπτώματα που προκύπτουν από το γεγονός πως οι στερεότυπες συμπεριφορές, όχι μόνο δεν καταφέρνουν να ανακουφίσουν το άτομο, αλλά δημιουργούν επιπρόσθετα προβλήματα λειτουργικότητας και άρα μεγαλύτερα επίπεδα άγχους.

Πρόγνωση και θεραπεία
Η πρόγνωση σε σχέση με την έκβαση της διαταραχής εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συνολική οργάνωση της ψυχικής δομής του ατόμου (για παράδειγμα η ύπαρξη και άλλου τύπου ψυχικών αποδιοργανώσεων σε παλιότερες φάσεις ζωής του ατόμου είναι κακός δείκτης πρόγνωσης), αλλά και από το πόσο παγιωμένη είναι η διαταραχή σε επίπεδα χρόνου, αλλά και έντασης.

Αν δεν μπορούμε μόνοι μας να αντιμετωπίσουμε όσα μας δυσκολεύουν μπορούμε να ζητήσουμε την βοήθεια ενός κατάλληλα καταρτισμένου ειδικού Ψυχικής υγείας. Το να ζητάμε βοήθεια δε σημαίνει ότι παραδεχόμαστε ότι είμαστε αδύναμοι και ανίκανοι να κάνουμε καλά τον εαυτό μας. Αντίθετα σημαίνει ότι πιστεύουμε στον εαυτό μας και επιθυμούμε πραγματικά να γίνουμε καλά.

Ακόμη και αν έχουμε προσπαθήσει να ζητήσουμε βοήθεια και δεν έχουμε δει γρήγορα αποτελέσματα χρειάζεται να έχουμε υπομονή. Όσο διάστημα έχουμε αφήσει να πονάμε θέλει τον κατάλληλο χρόνο να επουλωθεί.

Ας σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τον κόπο της διαδικασίας και ας συνειδητοποιήσουμε ότι: ΑΞΙΖΟΥΜΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΛΑ!

Για να κλείσετε ραντεβού για Διαδικτυακή συνεδρία από το σπίτι σας με τις εφαρμογές Skype, Viber, Messenger με Ειδικό ψυχικής υγείας του Psychopedia σε οικονομική προσφορά μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: http://psychopedia.gr/exatomikevmenes-ypiresies-psychikis-ygias/. Για ερωτήσεις και περισσότερες πληροφορίες μπορείτε επίσης να μας καλέσετε στα τηλ. 210-6983155 ή να μας στείλετε στο info@psychopedia.gr