Της Μαρίας Μυτάκη Ντάλιου Ψυχολόγου, Πανεπιστήμιο University of East London

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (ΝΔΠ) είναι μια ευρέως γνωστή διαταραχή  που συγκαταλέγεται στον δεύτερο άξονα των διαταραχών προσωπικότητας (ΔΠ). Αν και είναι εξαιρετικά διαδεδομένη υπάρχει ελάχιστη ερευνητική βιβλιογραφία, ιδιαίτερα όσων αφορά το θεραπευτικό της σκέλος. Λόγο αυτού απουσίαζε από το διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο ψυχικών διαταραχών DSM-5, όπου πρόσφατα συμπεριλήφθηκε στην δεύτερη ενότητα του. Σύμφωνα με το DSM-5 ένα άτομο που πάσχει από ΝΔΠ παρουσιάζει πέντε ή περισσότερα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

1) Αίσθημα μεγαλείου

2) φαντασιώσεις που αφορούν υπέρμετρη επιτυχία/δύναμη/ομορφιά

3) θεωρεί ότι είναι ξεχωριστός/μοναδικός και συναναστρέφεται μόνο με υψηλού κύρους άτομα

4) επιδιώκει θαυμασμό

5) πιστεύει ότι αξίζει ιδιαίτερα προνόμια

6) έλλειψη ενσυναίσθησης

7) συναισθήματα φθόνου και περιφρόνησης

8) εγωκεντρικός, αλαζόνας και εγωιστής

9) εκμετάλλευση άλλων προσώπων για προσωπικό όφελος. Επιπρόσθετα χαρακτηριστικά που έχουν καταγραφεί είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, αίσθημα κατωτερότητας, κενό, πλήξη, συναισθηματική αντιδραστικότητα και αγωνία.

Έχει παρατηρηθεί ότι άτομα με ΝΔΠ μπορεί να είναι εξωστρεφή ή κοινωνικά απομονωμένα, επιτυχημένα ή ανίκανα να έχουν μια σταθερή εργασία. Λόγο αυτής της ετερογένειας έχουν δημιουργηθεί δύο βασικοί υπότυποι. Ο μεγαλειώδης/φανερός νάρκισσος ο οποίος χαρακτηρίζεται από αίσθημα μεγαλείου, αναζητάει τον θαυμασμό, εκμεταλλεύεται και χειραγωγεί τους άλλους, αναζητά συνεχώς την προσοχή . O Συγκεκαλλυμένος/ ευάλωτος Νάρκισσος που διακατέχεται από ντροπή, άγχος, θλίψη, θυμό, ζήλια, υποτιμά τον εαυτό του, συγκρίνεται συνεχώς με τους άλλους, όμως έχει μια εσωτερική αίσθηση μεγαλείου και φαντασιώνεται ότι έχει εξαιρετικές ικανότητες. Το κοινό αυτών των δύο διαταραχών είναι η εύθραυστη αυτοεκτίμηση.

Η ΝΔΠ είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί διότι οι ασθενείς αδυνατούν να αναγνωρίσουν την διαταραγμένη προσωπικότητα τους και δύσκολα διαφεύγουν στην ψυχοθεραπεία. Αντιθέτως εισέρχονται στην θεραπεία για δευτερεύοντα προβλήματα όπως κατάθλιψη, άγχος, επαγγελματική ή συναισθηματική αποτυχία. Επιπλέον η υψηλή συννοσηρότητα με άλλες διαταραχές μπορεί να περιπλέξει την θεραπευτική διαδικασία. Βάση ερευνών η πιο αποτελεσματική θεραπευτική προσέγγιση είναι η μακροχρόνια ψυχοθεραπεία. Δεν υπάρχει ακόμα εγκεκριμένη αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της διαταραχής.

Η σύνδεση της Ναρκισσιστικής διαταραχής με την επιθετικότητα

Έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με την μελέτη της Ναρκισσιτικής διαταραχής έχουν δείξει ότι η επιθετική συμπεριφορά και ναρκισσισμός συνδέονται μεταξύ τους, καθώς έρευνες επιβεβαίωσαν πως ο ναρκισσισμός σχετίζεται με το 21% της αύξησης της επιθετικότητας. Η αίσθηση ανωτερότητας οδηγεί σε συγκρούσεις με τους άλλους με συνέπεια τη λεκτική ή και σωματική βία. Επίσης είναι αποτέλεσμα της  έλλειψης ενσυναίσθησης και της αδυναμίας κατανόησης και αναγνώρισης συναισθημάτων των άλλων. Το συχνότερο προφίλ είναι ο έντονος επιθετικός χαρακτήρας με υψηλή αίσθηση αρρενωπότητας που αντιδρά και συγκρούεται μέχρι να επιβληθεί. Τα άτομα αυτά πιστεύουν ότι δικαιούνται ότι επιθυμούν, διευκολύνοντας τον ψυχισμό τους και εκλογικεύοντας τις βίαιες τάσεις τους. Επιθυμούν τη κυριαρχία επάνω σε άλλους και την επιτυγχάνουν δημιουργώντας αισθήματα εξάρτησης, αμφιβολίας και ανασφάλειας στα πιθανά «θύματά» τους. Σύμφωνα με τον Freud, «ο ναρκισσισμός αποτελεί μέρος της ψυχικής εξέλιξης του ατόμου. Για τον νάρκισσο, κανένας δεν είναι ισάξιος με εκείνον, η απόρριψη τον πυροδοτεί με θυμό και επιθετικότητα και η επιβολή είναι το μόνο που τον ενδιαφέρει..»

Συμπερασματικά, η αναγνώριση των δικαιωμάτων, η αυτοεκτίμηση και ο αυτοσεβασμός είναι από τις κύριες και πιο αποτελεσματικές μεθόδους για την άμυνα έναντι της ναρκισσιστικής βιαιότητας. Σήμερα στην εποχής που όλα είναι ψηφιακά με την προώθηση ενός ιδεώδους αρρενωπότητας και κυριαρχίας ,την αύξηση κακοποιητικών και βίαιων προτύπων και την επιβάρυνση της ψυχικής υγείας, οι ναρκισσιστικές διαταραχές παρουσιάζουν όλο και πιο σοβαρές περιπτώσεις βίας και κακοποίησης.

Για περισσότερα Επιστημονικά άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/

Για να ενημερώνεστε για όλα τα Επιμορφωτικά Σεμινάρια που αφορούν την Ψυχοπαθολογία και την Παιδοψυχολογία μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/

Βιογραφικό Mαρίας Μυτακη Ντάλιου

Η Μαρία Μυτάκη Ντάλιου Προπτυχιακός Ψυχολόγος του Πανεπιστημίου University of East London, Bacheloe of Science with Upper Division Honours in Psychology. Eθελοντική Εργασία στον μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό Θαλλώ / Βελτίωση της Κοινωνικής και Πνευματικής κατάστασης των Υπερηλίκων. Συμμετοχή σε Διεπιστημονικά Συνέδρια και Κύκλους Σεμιναρίων.

Πηγές:

 Bilotta, E., Carcione, A., Fera, T., Moroni, F., Nicolò, G., Pedone, R., … Colle, L. (2018). Symptom severity and mindreading in narcissistic personality disorder. PLOS ONE, 13(8),  Doi:10.1371/journal.pone.0201216

Caligor, E., Levy, K. N. & Yeomans, F. E. (2015). Narcissistic personality disorder: diagnostic and clinical challenges. American Journal of Psychiatry, 172(5), 415–422. Doi:10.1176/appi.ajp.2014.14060723

Crisp, H. & Gabbard, G. O. (2020). Principles of psychodynamic treatment for patients with narcissistic personality disorder. Journal of Personality Disorders, 34, 143–158. Doi:10.1521/pedi.2020.34.supp.143