Της Άννας Χρυσανθίδου- Msc ψυχολόγου, συνθετική ψυχοθεραπεύτρια

Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης η οποία μαστίζει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Σύμφωνα με έρευνες φαίνεται ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο επιρρεπείς στην εμφάνιση αυτής της διαταραχής. Στη καθημερινή ζωή με τον όρο κατάθλιψη εννοούμε μια κατάσταση θλίψης και μελαγχολίας όμως τα συναισθήματα αυτά είναι φυσιολογικά και τα βιώνουν όλοι όταν έρχονται αντιμέτωποι με δυσκολίες της καθημερινότητας και δεν σημαίνει αυτόματα ότι το άτομο έχει κατάθλιψη με την κλινική έννοια του όρου.

Για την διάγνωση της κατάθλιψης χρειάζεται να πληρούνται κάποια συγκεκριμένα κριτήρια. Το άτομο πρέπει να έχει καταθλιπτική διάθεση σχεδόν καθημερινά, έντονη ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν σε όλες τις δραστηριότητες στο μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας, απώλεια ή αύξηση της όρεξης, διαταραχές ύπνου, κόπωση ή απώλεια της ενεργητικότητας, αισθήματα αναξιότητας, ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση, ελαττωμένη ικανότητα σκέψης ή συγκέντρωσης ή δυσκολία λήψης αποφάσεων, σκέψεις θανάτου ή απόπειρα αυτοκτονίας. Χρειάζεται να υπάρχουν 5 ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα και να είναι παρόντα καθημερινά στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας για τουλάχιστον δύο εβδομάδες προκειμένου να διαγνωστεί ένα άτομο με μείζον καταθλιπτική διαταραχή..

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης και πιο συγκεκριμένα η απουσία ενδιαφέροντος, η ανικανότητα βίωσης της ευχαρίστησης, η μείωση της ενεργητικότητας και της αυτοεκτίμησης φαίνεται πως επηρεάζουν τη  δημιουργία και διατήρηση σεξουαλικών σχέσεων. Άλλωστε η σεξουαλικότητα συνδέεται με τη ευεξία του ατόμου και την ψυχική υγεία επομένως είναι λογικό να επηρεαστεί η σεξουαλικότητα από την ύπαρξη της κατάθλιψης. Η πιο συχνή σεξουαλική δυσλειτουργία των ασθενών με καταθλιπτική διαταραχή είναι η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας. Επιπλέον, παρατηρείται μείωση της σεξουαλικής διέγερσης, δυσκολία στην επίτευξη οργασμού, στυτική δυσλειτουργία για τους άνδρες και κολπική ξηρότητα στις γυναίκες. Αυτές οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες σε συνδυασμό με τα καταθλιπτικά συμπτώματα έχουν ως αποτέλεσμα το σεξ να γίνεται λιγότερο απολαυστικό και για τους δύο συντρόφους.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι υπάρχει αμφίδρομη σχέση αιτίου –  αιτιατού ανάμεσα στη κατάθλιψη και τα σεξουαλικά προβλήματα. Έρευνες δείχνουν ότι δεν προκαλεί μόνο η κατάθλιψη σεξουαλικές δυσλειτουργίες αλλά και η ύπαρξη σεξουαλικών δυσλειτουργιών ενδέχεται να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την  καταθλιπτική συμπτωματολογία. Έτσι λοιπόν τα άτομα με σεξουαλικές δυσλειτουργίες πρέπει να ελέγχονται από το γιατρό τους και για συμπτώματα κατάθλιψης. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι όσο αυξάνει η σοβαρότητα της κατάθλιψης τόσο αυξάνουν και οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες, με αποτέλεσμα τα άτομα σταδιακά να αποσύρονται και να αποφεύγουν κάθε είδους σεξουαλικής εμπλοκής.

Εκτός όμως από το πάσχον άτομο φαίνεται ότι επηρεάζεται και ο σύντροφος του καθώς η ποιότητα της σεξουαλικής ζωής επιδρά και στους δύο. Οι αλλαγές στη σεξουαλική ικανοποίηση προκαλούν αλλαγές και στην ικανοποίηση που λαμβάνουν τα άτομα από τη σχέση γεγονός που δείχνει ότι η κατάθλιψη δεν δημιουργεί μόνο προβλήματα στην σεξουαλική ζωή αλλά και στη γενικότερη σχέση του ζεύγους.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το άτομο να αναζητήσει θεραπεία για τη αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Η θεραπεία πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις ατομικές ανάγκες και περιστάσεις και να περιλαμβάνει αξιολόγηση και της σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Βέβαια, πρωτίστως πρέπει να δοθεί έμφαση στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Άλλωστε σε αρκετές περιπτώσεις η μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων επιφέρουν ανάκαμψη στη σεξουαλική λειτουργία. Ιδιαίτερα σημαντική λοιπόν είναι η συμβολή της ψυχοθεραπείας. Πολλές προσεγγίσεις παρέχουν αποτελεσματική αντιμετώπιση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων καθώς μέσω της ψυχοθεραπείας το άτομο μαθαίνει και αναγνωρίζει τα προβλήματα και τις αιτίες που συνέβαλλαν στην ανάπτυξη των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Επίσης, βοηθά το άτομο να επιλύσει αυτά τα προβλήματα και το εκπαιδεύει στην ανίχνευση των αρνητικών ή διαστρεβλωμένων σκέψεων που συντελούν στα συναισθήματα της απελπισίας. Η φαρμακευτική αγωγή πολλές φορές κρίνεται απαραίτητη και σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία φαίνεται να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις βαριές μορφές κατάθλιψης. Τέλος, ιδιαίτερα σημαντικό είναι το άτομο να έχει την υποστήριξη των οικείων του καθώς το υποστηρικτικό δίκτυο συνδέεται με την ευκολότερη αντιμετώπιση της κατάθλιψης και την πρόληψη της υποτροπής.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η φαρμακευτική αγωγή είναι αρκετές φορές υπεύθυνη για την εμφάνιση σεξουαλικών δυσκολιών. Σχεδόν οι μισοί ασθενείς που λαμβάνουν αντικαταθλιπτική αγωγή αντιμετωπίζουν σεξουαλική δυσλειτουργία γεγονός που οδηγεί στη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής προκαλώντας πολλές φορές υποτροπή της κατάθλιψης. Ωστόσο, είναι δύσκολο να διαχωρίσει κανείς τις ανεπιθύμητες παρενέργειες που προκάλεσε η φαρμακευτική αγωγή από τις συνέπειες της ίδιας της κατάθλιψης.

Παρόλα αυτά οι ειδικοί φαίνεται ότι δεν δίνουν στις σεξουαλικές διαταραχές την αρμόζουσα σημασία και επικεντρώνονται αποκλειστικά στην αντιμετώπιση και θεραπεία της κατάθλιψης. Όμως η βελτίωση της σεξουαλικής ζωής του ατόμου αποτελεί σημαντικό προγνωστικό παράγοντα για την καταπολέμηση της κατάθλιψης, γεγονός που δείχνει ότι η θεραπεία κάθε είδους σεξουαλικών διαταραχών πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της θεραπείας για όλους τους καταθλιπτικούς άνδρες και γυναίκες. Όμως, ακόμη και αν ο θεράποντας γιατρός δεν ασχοληθεί με τα σεξουαλικά προβλήματα που συνυπάρχουν με την κατάθλιψη τα ίδια τα άτομα πρέπει να απενοχοποιηθούν και να διεκδικήσουν μια καλή σεξουαλική ζωή

Διάφορες στρατηγικές μπορεί να είναι ευεργετικές στην αντιμετώπιση των σεξουαλικών διαταραχών που εμφανίζονται ως παρενέργειες από τη λήψη αντικαταθλιπτικής αγωγής όπως η μείωση της δοσολογίας, η καθυστέρηση λήψης του φαρμάκου μετά τη σεξουαλική δραστηριότητα καθώς και η αλλαγή του αντικαταθλιπτικού. Βέβαια πρέπει να σημειωθεί ότι αυτές οι αλλαγές πρέπει να γίνονται σε συνεννόηση με το θεράποντα γιατρό και ποτέ το άτομο δεν πρέπει να προβαίνει σε αλλαγές από μόνο του.

Σύντομο Βιογραφικό Άννας Χρυσανθίδου

Η Άννα Χρυσανθίδου είναι απόφοιτος ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Πρόσφατα ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές τις σπουδές Msc Integrative Counselling and Psychotherapy από το πανεπιστήμιο του Derby. Ειδικεύεται στη συνθετική ψυχοθεραπεία και εργάζεται ιδιωτικά από το 2014 παρέχοντας τις υπηρεσίες της σε ατομικό επίπεδο.

mail: chrysanthidou@hotmail.com, τηλ: 6987417415