Της Όλιας Παμπουκίδου Ψυχολόγος – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, Μουσικοθεραπεύτρια
Η μουσικοθεραπεία αποτελεί ένα επάγγελμα υγείας με ευρύ επιστημονικό πεδίο στο οποίο χρησιμοποιείται η μουσική για την επίτευξη θεραπευτικών στόχων για την ψυχική και σωματική υγεία του πληθυσμού στον οποίο απευθύνεται. Η ειδική αγωγή με τη σειρά της, είναι ένας από τους κυριότερους τομείς στους οποίους έχει εφαρμοστεί η μουσικοθεραπεία, γεγονός που αναδεικνύεται τόσο από την πληθώρα βιβλιογραφικών πηγών όσο και από το ευρύ ερευνητικό πεδίο.
Έρευνες με παιδιά στο φάσμα του αυτισμού ανέδειξαν την μουσικοθεραπεία ως ένα ισχυρό κίνητρο, το οποίο στοχεύει με φυσικό, μη φαρμακευτικό τρόπο, στην ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων και τη σωματική και πνευματική ανταπόκριση στα διάφορα ερεθίσματα που υπήρχαν από το περιβάλλον. Η ίδια η δομή της μουσικής και τα μουσικά στοιχεία της, μπορούν να αποτελέσουν ένα ασφαλές πεδίο για το πρόσωπο που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού ώστε να ντυθούν αργότερα περαιτέρω στόχοι τόσο για την καλύτερη διαβίωση του ατόμου και της ποιότητα ζωής του όσο και στην καθημερινή ένταξη του στο κοινωνικό πλαίσιο. Η χρήση του ρυθμού για παράδειγμα, σε συνδυασμό με την φωνή του μουσικοθεραπευτή, παρέχουν μία πληθώρα αισθητηριακών στοιχείων τα οποία είναι δυνατό να παρέχουν ασφάλεια, δομή και οργάνωση, στοιχεία απαραίτητα και αναγκαία στον Αυτισμό. Επιπλέον, ο θεραπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει τη μουσική εξατομικευμένα, δηλαδή να προσαρμόσει τα στοιχεία της μουσικής ανάλογα με τις ανάγκες του προσώπου που βρίσκεται στη θεραπεία.
Μία άλλη σημαντική πληθυσμιακή ομάδα στην οποία η μουσική μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτικό εργαλείο είναι τα παιδιά με διάγνωση ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας. Βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των παιδιών αυτών είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η δυσκολία να εκφραστούν συναισθηματικά και η κοινωνική απομόνωση που υφίστανται ως αποτέλεσμα της δυσκολίας τους να επικοινωνήσουν αυτά που αισθάνονται. Στις περιπτώσεις αυτές η μουσική χρησιμοποιείται ως μέσο για να τεθούν οι κανόνες, τα όρια και το πρόγραμμα που χρειάζονται τα άτομα με ΔEΠ-Υ. Επιπλέον είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί ως ένα μέσο δημιουργικής εκμάθησης με παιγνιώδη χαρακτηριστικά αποφεύγοντας τη σύνδεση με κλασικούς τρόπους διδασκαλίας που είναι δυνατό να σχετίζονται με συναισθήματα άγχους ή χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Η μουσική λοιπόν, πέρα από τη θεραπευτική χρήση της αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό εκπαιδευτικό εργαλείο στον τομέα της ειδικής αγωγής. Πιο συγκεκριμένα φαίνεται πως τα παιδιά που διδάχτηκαν μουσική τόσο στη γενική όσο και την ειδική αγωγή είχαν αυξημένη αυτοσυγκέντρωση, καλύτερο πνεύμα συνεργασίας, περισσότερη θέληση για πειραματισμό καθώς και όρεξη για δημιουργική εργασία.
Επιπλέον, η χρήση της μουσικής στη διδασκαλία σε άτομα με προβλήματα όρασης φάνηκε να συμβάλει στη βελτίωση των κινητικών δεξιοτήτων και της ικανότητας αντίληψης του χώρου και του προσανατολισμού.
Σχετικά με την επίδραση της μουσικής σε παιδιά που εμφάνισαν προβλήματα συμπεριφοράς στην σχολική τάξη, σε έρευνα του Savan (1999) η ακρόαση μουσικών αποσπασμάτων του Μozart κατά τη διάρκεια του μαθήματος, φάνηκε να έχει σημαντικά αποτελέσματα στους μαθητές οι οποίοι σε διάστημα πέντε μηνών έδειχναν πιο ήρεμοι και συνεργάσιμοι.
Κλείνοντας δεν πρέπει να ξεχνάμε πώς ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της μουσικής είναι η ικανότητα της να καθρεφτίζει άμεσα και βαθιά τα ανθρώπινα συναισθήματα χωρίς την ύπαρξη του λόγου, με αποτέλεσμα το πρόσωπο που βρίσκεται στη θεραπεία να συνδέεται έντονα τόσο με τις δικές του ανάγκες όσο και με τον ίδιο το θεραπευτή και τη διαδικασία. Η μουσική αποτελεί δικαίωμα όλων τον ανθρώπινων ομάδων, δεν γνωρίζει σύνορα και ανήκει σε όλους μας.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Εφαρμογή της Μουσικοθεραπείας στην Ειδική Αγωγή μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/ekpaideytiko-seminario-efarmogi-tis-moysikotherapeias-stin-eidiki-agogi/
Για περισσότερα Επιστημονικά άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/
Για να ενημερώνεστε για όλα τα Επιμορφωτικά Σεμινάρια που αφορούν την Ψυχοπαθολογία και την Παιδοψυχολογία μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/
Πηγές:
Jackson, N. A. (2003). A survey of music therapy methods and their role in the treatment of early elementary school children with ADHD. Journal of music therapy, 40(4), 302-323.
James, R., Sigafoos, J., Green, V. A., Lancioni, G. E., O’Reilly, M. F., Lang, R., … & Marschik, P. B. (2015). Music therapy for individuals with autism spectrum disorder: A systematic review. Review Journal of Autism and Developmental Disorders, 2(1), 39-54.
Gruhn, W. (2002). “Phases and stages in early music learning. A longitudinal study on the development of young children’s musical potential”, Music Education Research, 4 (1), 51-71.
Marquez-Garcia, A. V., Magnuson, J., Morris, J., Iarocci, G., Doesburg, S., & Moreno, S. (2021). Music therapy in autism spectrum disorder: a systematic review. Review journal of autism and developmental disorders, 1-17.
Register, D. (2001). The effects of an early intervention music curriculum on prereading / writing. Journal of Music Therapy, 28 (3), 239-248.
Savan, A. (1999). The effect of background music on learning. Psychology of Music, 27 (2), 138-146.
Yoon, J. N. (2000). Music in the classroom: Its influence on children’s brain development, academic performance and practical life skills M.A. Thesis presented to the Faculty of the Department of Education Biola University La Miranda, California USA.
Καλατζόγλου, Χ. & Καρτασίδου, Λ. (2009). Μουσική αντίληψη ατόμων με κοχλιακό εμφύτευμα. Πρακτικά του 6ου Διεθνούς Συνεδρίου της Ελληνικής Ένωσης για τη Μουσική Εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη: εκδόσεις ΕΕΜΕ, 523-532.
