Της Ιωάννας Σκλιάμη Ψυχολόγος, Εγληματολόγος, Πιστοποιημένη Επαγγελματίας HR.

Η λέξη gaslighting έκανε την εμφάνισή της στο θεατρικό έργο με τίτλο Gas Light, το 1938, με την υπόθεση να αφορά στην προσπάθεια ενός άντρα να πείσει τη σύζυγό του ότι είναι τρελή, παραποιώντας τα λεγόμενά της προς τους άλλους και λέγοντας στην ίδια ότι δεν θυμάται καλά, δεν παρατηρεί, έχει παραισθήσεις, αμφισβητώντας ακόμη και την ίδια της τη λογική.

Τι είναι το «Gaslighting»;

Πρόκειται για μία μέθοδο ψυχολογικής χειραγώγησης, όπου ο θύτης φέρνει το θύμα σε τέτοιο σημείο που το κάνει να αμφιβάλλει για την ίδια του την αντίληψη, τη μνήμη και τη λογική του. Στην ουσία είναι η προσπάθεια απόπειρας χειραγώγησης κάποιου/ας με σκοπό να αμφισβητήσει την ορθότητα της σκέψης τού συνομιλητή του/της. Θεωρείται μία από τις μορφές ψυχολογικής κακοποίησης, η οποία κάνει το θύμα να αμφιβάλλει ακόμα και για τα συναισθήματά του. Ο θύτης που κάνει χρήση της μεθόδου gaslighting χρησιμοποιεί συνεχή άρνηση, παραπλάνηση, αντιφάσεις και ψεύδη, προσπαθώντας έτσι να αποσταθεροποιήσει και να απαξιώσει το θύμα του.

Η μέθοδος gaslighting χρησιμοποιείται συνήθως από αυτούς που έχουν Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας, από τους Ναρκισσιστές αλλά και από τους χειριστικούς ανθρώπους. Η ψυχολογική κακοποίηση ενός ατόμου προς ένα άλλο μπορεί να περιλαμβάνει:

• Άρνηση, όπου ο θύτης ισχυρίζεται ότι δεν τον καταλαβαίνουν.
• Αμφισβήτηση, όπου ο gaslighter αμφισβητεί την ανάμνηση ενός γεγονότος που έχει συμβεί στο θύμα.
• Υπεκφυγή, όπου ο gaslighter αλλάζει θέμα ή αμφισβητεί ακόμη και τη σκέψη του θύματος.
• Υποτίμηση, όπου ο θύτης κάνει τα συναισθήματα τού άλλου να μοιάζουν ασήμαντα.
• Λήθη, όπου ο χειριστής προσποιείται ότι έχει πραγματικά ξεχάσει τι συνέβη ή αρνείται κάτι με το οποίο πιο πριν είχε συμφωνήσει.

Η μέθοδος gaslighting παρατηρείται σε συντροφικές και ενδοοικογενειακές σχέσεις, σε κοινωνικές συναναστροφές όπου υπάρχει ανισορροπία εξουσίας, ανάμεσα σε γονέα και παιδί, μεταξύ φίλων ακόμη και μεταξύ προϊστάμενου υφιστάμενου. Γενικά μπορεί να παρατηρηθεί σε οποιαδήποτε είδους σχέση! Όχι μόνο από έναν άντρα προς μία γυναίκα, αλλά και μεταξύ δύο γυναικών ή δύο αντρών.

Φράσεις που θα ακούσεις από έναν Gaslighter:

• «Έλα τώρα, ποτέ δεν το είπα αυτό, ότι θέλεις ακούς»
• «Είσαι πολύ υπερβολικός/η»
• «Είσαι τρελός/η»
• «Ακούγεσαι παρανοϊκός»
• «Τα επινοείς όλα από το μυαλό σου»
• «Είσαι τόσο δραματική και υστερική»
• «Πώς κάνεις έτσι;»
• «Καλά, δεν θυμάσαι τίποτα απολύτως»
• «Πώς σου ήρθε αυτό τώρα;»

Είναι σημαντικό να καταλάβεις τα σημάδια που δείχνουν ότι κάποιος σου κάνει gaslighting. Μερικά από αυτά είναι:

• Νιώθεις συχνά μπερδεμένος/η, καθώς σκέφτεσαι ότι «είχα έναν υπέροχο σύντροφο, αλλά πλέον νιώθω τρελή, δεν είμαι εγώ».
• Αισθάνεσαι ανασφάλεια με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις σου.
• Συχνά δικαιολογείς οτιδήποτε και αν κάνει ο/η άλλος, είτε είναι φίλος, σύντροφος, γονέας.
• Δυσκολεύεσαι να καταλάβεις γιατί δεν είσαι χαρούμενος πλέον στη ζωή σου.
• Υπερβάλεις και μεγεθύνεις κάποιο ελάττωμα του χαρακτήρα σου, καταλήγοντας ότι τελικά δεν είσαι καλός άνθρωπος.
• Ξέρεις ότι κάτι δεν πάει καλά στη μεταξύ σου σχέση με αυτό τον άνθρωπο, αλλά δυσκολεύεσαι να το πιστέψεις.

Αυτός που ασκεί το gaslighting το κάνει συνειδητά ή ασυνείδητα;

Μπορούν να συμβούν και τα δύο. Συχνά, η χειραγώγηση αυτού του είδους συνδέεται με αποποίηση ευθύνης και φόβο του λάθους, ιδίως ένας Ναρκισσιστής μπορεί να το χρησιμοποιήσει σε μεγάλο βαθμό, καθώς έτσι μπορεί πολύ εύκολα να αποποιηθεί τις όποιες ευθύνες του αναλογούν. Συμβαίνει αυτόματα σε αυτού τους είδους χαρακτήρες, καθώς ένας Νάρκισσος δεν μπορεί παραδεχτεί ότι έχει κάνει λάθος ή να αναγνωρίσει ότι όντως μίλησε άσχημα, γιατί πιστεύει ότι όλα τα κάνει σωστά.

Πώς μπορείς, λοιπόν, να αντιμετωπίσεις έναν άνθρωπο που πιστεύεις ότι σου κάνει gaslighting;

• Αρχικά, προσπάθησε να αναγνωρίσεις το πρόβλημα, καθώς έτσι μπορείς να το αντιμετωπίσεις πιο στοχευμένα. Κατέγραψε κάποιες λέξεις και φράσεις από μία συνομιλία, ώστε όταν θα ανατρέξεις αργότερα, θα σε βοηθήσει να ξεχωρίσεις καλύτερα την αλήθεια από τη διαστρέβλωση.
• Δώσε χώρο στον εαυτό σου. Όταν σε μία σχέση υπάρχει το gaslighting, το θύμα τείνει να σχετίζεται με τον θύτη πιστεύοντας ότι αυτός νοιάζεται για εκείνον, κάτι που στην πραγματικότητα μπορεί να μην ισχύει πραγματικά. Απομακρύνσου από αυτό το άτομο, ώστε να μπορέσεις να ανακτήσεις την χαμένη αίσθηση του εαυτού σου, εγκαταλείποντας παράλληλα τα αρνητικά και τα θετικά πράγματα που τυχόν να έχετε ζήσει.
• Πάρε αποφάσεις. Είναι σημαντικό να κάνεις ένα ένα βήμα. Προσπάθησε να μην εμπλακείς σε διαφωνίες που πρόκειται ξεκάθαρα για έναν αγώνα εξουσίας.
• Πάρε μία γνώμη από κάποιον σημαντικό για εσένα άνθρωπο. Παίρνοντας μία δεύτερη γνώμη από έναν άλλον άνθρωπο τον οποίο εμπιστεύεσαι, θα σε βοηθήσει να καταλάβεις αν η σκέψη σου είναι λανθασμένη όπως ισχυρίζεται το άλλο άτομο που πιθανώς προσπαθεί να σε χειραγωγήσει.
• Δείξε συμπόνια στον εαυτό σου και εξωτερίκευσε τα συναισθήματά σου. Είναι εξαιρετικά σημαντικό, να δείχνεις κατανόηση στον εαυτό σου και σε όλα όσα αισθάνεται, θετικά-αρνητικά. Ο μοναδικός υπεύθυνος είσαι εσύ απέναντί του (του εαυτού σου), ώστε να μην αφήνεις κανέναν να σε πληγώνει, φρόντισε να είσαι ειλικρινής και να επικεντρώνεσαι σε αυτό που νιώθεις εκείνη τη στιγμή.

Μην ξεχνάς….

• Να επιμένεις στη δική σου πραγματικότητα, αναγνωρίζοντας την αξία του εαυτού σου!
• Να μη δέχεσαι όσα οι άλλοι σου λένε, χωρίς τη δική σου επεξεργασία, γιατί δεν είναι πάντα όπως τα λένε, ζητώντας ακόμη και τη γνώμη από έναν δικό σου άνθρωπο-φίλο.
• Να μην επιτρέπεις σε κανέναν να σε πείσει ότι είναι λανθασμένο το συναίσθημα που βιώνεις. Όλα όσα νιώθεις είναι αληθινά και μόνο εσύ μπορείς να το καταλάβεις ή να κρίνεις το εάν είναι ορθό ή όχι το συναίσθημα, θετικό-αρνητικό.

Για περισσότερα ΝΕΑ και Άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/

Βιογραφικό Ιωάννας Σκλιάμη

Είμαι πτυχιούχος του Τμήματος της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών. Στην πορεία αποφάσισα να ακολουθήσω τα μονοπάτια της Ψυχολογίας κατακτώντας με επιτυχία το δεύτερο πτυχίο μου πάνω στον Τομέα της Ψυχολογίας – BSc(Hons) Psychology στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο Αθηνών (Μαρούσι), διαθέτοντας Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου σύμφωνα με την υπ’ Αρ. Πρωτ: 846923 .

Κατέχω τον μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Εγκληματολογία, στο University of Nicosia. Έχω παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων πάνω σε διάφορα θέματα Ψυχολογίας, καθώς και κάτοχος Εξειδικευμένων Πιστοποιήσεων σε κομμάτια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας, Ανακριτικής Διαδικασίας και Δικαστικής Ψυχολογίας.

Παράλληλα, συνδυάζω το κομμάτι της Ψυχολογίας με τη Διοίκηση του Ανθρώπινου Δυναμικού, έχοντας πιστοποίηση και επαγγελματική εμπειρία στο κομμάτι του HR.