Tης Γλυκερίας Καλαμάτα, Ψυχολόγου, MSc Gender Studies
Το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας σε καταστάσεις πίεσης, αβεβαιότητας ή κινδύνου και αποτελεί μέρος της καθημερινότητας για τους περισσότερους από εμάς. Επιστημονικά, το άγχος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα που εκφράζεται με φόβο και ένταση και πολλές φορές συνοδεύεται από ψυχικά ή σωματικά συμπτώματα. Από ψυχολογικής πλευράς, το άγχος θεωρείται ένα έμφυτο «όπλο» του οργανισμού, το οποίο χρησιμοποιεί για να προστατευτεί από μια κατάσταση που εκλαμβάνεται από το μυαλό ως «κίνδυνος», ακόμη κι αν πρόκειται για ένα σχολικό διαγώνισμα ή για μια παρουσίαση στη δουλειά.
Το εργασιακό άγχος είναι μια ψυχολογική κατάσταση στην οποία το άτομο έχει να αντιμετωπίσει υπερβολικές απαιτήσεις, ανησυχίες και προκλήσεις στο χώρο εργασίας, η οποία έχει ασυνείδητη –αλλά σημαντική- επίδραση στην επαγγελματική του ρουτίνα. Πρόκειται στην ουσία για μια απάντηση του ατόμου στην πίεση που υφίσταται, η οποία εξαρτάται από το χώρο εργασίας, αλλά και την ίδια τη φύση του επαγγέλματος.
Το εργασιακό άγχος προκαλείται κατά βάση στο χώρο εργασίας και δε σχετίζεται με προβλήματα στο οικογενειακό ή το κοινωνικό περιβάλλον. Μπορεί, ωστόσο, να έχει σοβαρές συνέπειες σε αυτό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το εργασιακό άγχος σχετίζεται με τις άσχημες συνθήκες εργασίας, τον υπερβολικό φόρτο εργασίας, τις υπερωρίες, τα απαιτητικά ωράρια, τις αυξημένες απαιτήσεις, τις πολύ συχνές αλλαγές ή –αντίθετα- τη μονοτονία. Επίσης, οι πολλές ευθύνες, η διαρκής αξιολόγηση, οι τεταμένες σχέσεις με τους συναδέλφους και η απειλή της απώλειας της δουλειάς, κάνουν τον εργαζόμενο ευάλωτο στο εργασιακό άγχος και επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητά του.
Δείτε το Νέο Σεμινάριο του Psychopedia.gr με θέμα: Άγχος – Σύγχρονες μέθοδοι διαχείρισης & Εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης Mindfullness. Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να ενημερωθείτε:
Άγχος – Σύγχρονες μέθοδοι διαχείρισης & Εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης Mindfullness
Ανάμεσα στις σοβαρότερες συνέπειες του εργασιακού άγχους είναι η σωματική και πνευματική κόπωση, οι πονοκέφαλοι, η υπερευαισθησία του ανοσοποιητικού συστήματος, η κατάχρηση προϊόντων καπνού και αλκοόλ και τα συμπτώματα κατάθλιψης. Σαν αποτέλεσμα, το άτομο αρχίζει να απουσιάζει συχνά από τη δουλειά του, να μην είναι παραγωγικό, να μην μπορεί να επιλύσει προβλήματα στο χώρο εργασίας, να μην έχει κίνητρο να συνεχίσει τη δουλειά του, και γενικά να μην μπορεί να αντεπεξέλθει σε αυτή. Σε ακραίες περιπτώσεις, το άτομο βιώνει το εργασιακό άγχος στη χειρότερη μορφή του, την επαγγελματική εξουθένωση (burnout), η οποία παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά:
1) Συναισθηματική εξάντληση, όπου το άτομο δεν έχει πνευματική ενέργεια να συνεχίσει να εργάζεται, 2) Αποπροσωποποίηση, που εκφράζεται με αρνητική συμπεριφορά του ατόμου προς τους συναδέλφους του και γενικά προς τους άλλους ανθρώπους και 3) Χαμηλή αυτο-αποτελεσματικότητα, όπου το άτομο θεωρεί ότι δεν μπορεί να προσφέρει πια στη δουλειά του και παρουσιάζει τάσεις παραίτησης, σωματικής ή πνευματικής.
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης του εργασιακού άγχους είναι η πρόληψη. Για το λόγο αυτό, ο εκάστοτε εργοδότης ή προϊστάμενος θα πρέπει να αναθέτει στους εργαζόμενους καθήκοντα στα οποία είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν, να παρέχει αρκετά χρονικά περιθώρια για την εκτέλεσή τους και να επιβραβεύει τους εργαζόμενους όταν πετυχαίνουν τους στόχους τους. Επίσης, θα πρέπει να φροντίζει για τη διατήρηση καλού κλίματος συνεργασίας ανάμεσα στους εργαζόμενους και να αποτελεί ο ίδιος παράδειγμα εργατικότητας, αλλά και ψυχραιμίας και αποτελεσματικής αντιμετώπισης της πίεσης και των προβλημάτων.
Ο ίδιος ο εργαζόμενος θα πρέπει να οργανώνει σωστά το χρόνο εργασίας του και να θέτει προτεραιότητες. Να ασχολείται πρώτα με τις σημαντικές εκκρεμότητες και να μοιράζει το χρόνο του ανάλογα με τα καθήκοντά του. Να κάνει συχνά διαλείμματα, να οργανώνει σωστά και λειτουργικά το χώρο του και να διατηρεί καλές σχέσεις με τους συναδέλφους του. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να διατηρεί μια ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά και την οικογένειά του και να βρίσκει χρόνο για τους συγγενείς και τους φίλους του. Τέλος, να ζητά βοήθεια από κάποιον ειδικό όταν δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα και τις επιπτώσεις του εργασιακού άγχους στη ζωή του.
Σύντομο Βιογραφικό Γλυκερίας Καλαμάτα
Ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στο Τμήμα Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αυτό το διάστημα εξειδικεύομαι στις σχέσεις των δύο φύλων και την κοινωνική αλλαγή παρακολουθώντας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών με τίτλο “Gender Studies, Intesectionality and Change” στο Πανεπιστήμιο Linköping της Σουηδίας. Από το 2012 έχω δικό μου γραφείο στο κέντρο της Κομοτηνής, όπου δουλεύω κυρίως με παιδιά, εφήβους και νέους, ενώ ασχολούμαι και με τη συμβουλευτική ζευγαριών και γονέων. Παράλληλα, διοργανώνω ομιλίες και βιωματικά σεμινάρια σε σχολεία και συλλόγους στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης και έχω δημοσιεύσει άρθρα σε τοπική εφημερίδα. Από το Σεπτέμβριο του 2015 συνεργάζομαι επίσης με την Ψυχιατρική Κλινική “Αγία Μαρίνα” στο Ροδίτη Κομοτηνής. Έχω ασχοληθεί με ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, με πιο πρόσφατη την εκπομπή “Ψυχολογία πάνω από όλα” στο Star Βορείου Ελλάδας.
