Επιμέλεια άρθρου: Σοφία Βάσο Ψυχολόγος, MSc Κλινικής Ψυχολογίας

Υπάρχουν τρεις τύποι Διπολικής Διαταραχής, κι ενώ σε κάθε τύπο τα συμπτώματα εκδηλώνονται διαφορετικά, όλοι τους χαρακτηρίζονται από αξιοσημείωτες αλλαγές στην διάθεση, την ενέργεια, την σκέψη, την συγκέντρωση και την συμπεριφορά του ατόμου. Αυτές οι αλλαγές αποτελούνται από μανικά επεισόδια, που είναι περίοδοι υπερβολικής ευφορίας – ή υπομανιακά επεισόδια, που είναι μία ηπιότερη μορφή τους – και από καταθλιπτικά επεισόδια, που είναι περίοδοι θλίψης.

Διπολική Διαταραχή Τύπου 1

Ο Τύπος 1 Διπολικής Διαταραχής διαγιγνώσκεται όταν τα μανιακά επεισόδια διαρκούν για τουλάχιστον επτά ημέρες και συνοδεύονται από ψυχωτικά χαρακτηριστικά, ή είναι αρκετά σοβαρά, ώστε να απαιτούν άμεση νοσηλεία για αποφυγή βλάβης προς τον εαυτό ή τους άλλους. Επιπλέον, συμβαίνουν καταθλιπτικά επεισόδια που τυπικά κρατάνε τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Είναι πιθανόν να εμφανιστούν μανιακά επεισόδια με καταθλιπτικά στοιχεία ή καταθλιπτικά επεισόδια με μανιακά στοιχεία.

Διπολική Διαταραχή Τύπου 2

Ο Τύπος 2 της διαταραχής εντοπίζεται όταν υπάρχει ένα μοτίβο από καταθλιπτικά και υπομανιακά επεισόδια, αλλά τα πλήρη μανιακά επεισόδια του Τύπου 1 δεν λαμβάνουν χώρα. Τα υπομανιακά επεισόδια έχουν τα ίδια συμπτώματα με τα μανιακά αλλά είναι μικρότερης διάρκειας και λιγότερο έντονα. Άτομα με αυτόν τον τύπο είναι περισσότερο πιθανό να διαγνωστούν λανθασμένα με κατάθλιψη.

Κυκλοθυμία

Η Κυκλοθυμία – ή αλλιώς Κυκλοθυμική Διαταραχή – είναι μία ηπιότερη μορφή της Διπολικής Διαταραχής. Τόσο η Κυκλοθυμία όσο και η Διπολική Διαταραχή χαρακτηρίζονται από σημαντικές εναλλαγές διάθεσης με μικρές περιόδους ουδετερότητας μεταξύ τους. Η διαφορά βρίσκεται στην ένταση: οι άνθρωποι με Διπολική Διαταραχή βιώνουν κλινικά διαγνωσμένη μανία και κατάθλιψη, ενώ οι άνθρωποι με Κυκλοθυμία έχουν χαμηλής έντασης κατάθλιψη και ήπια συμπτώματα υπομανίας.

Συμπτώματα της Κυκλοθυμίας

Εκτός από τις εναλλαγές διάθεσης υπάρχουν κι άλλα κριτήρια που καθορίζουν ην διάγνωση της Κυκλοθυμίας:

• Οι εναλλαγές διάθεσης συμβαίνουν για τουλάχιστον δύο χρόνια.
• Τουλάχιστον μία φορά στο διάστημα των δύο χρόνων, βιώνεται σημαντική δυσφορία ή κοινωνικές δυσκολίες.
• Οι περίοδοι χωρίς συμπτώματα δεν διαρκούν περισσότερο από δύο μήνες.
• Τα συμπτώματα δεν πληρούν τα κριτήρια για κάποια άλλη διάγνωση.

Υπάρχουν τρεις τύποι Διπολικής Διαταραχής, κι ενώ σε κάθε τύπο τα συμπτώματα εκδηλώνονται διαφορετικά, όλοι τους χαρακτηρίζονται από αξιοσημείωτες αλλαγές στην διάθεση, την ενέργεια, την σκέψη, την συγκέντρωση και την συμπεριφορά του ατόμου. Αυτές οι αλλαγές αποτελούνται από μανικά επεισόδια, που είναι περίοδοι υπερβολικής ευφορίας – ή υπομανιακά επεισόδια, που είναι μία ηπιότερη μορφή τους – και από καταθλιπτικά επεισόδια, που είναι περίοδοι θλίψης.

Συμπτώματα Μανιακού επεισοδίου

• Διαταραχή της διάθεσης: Αίσθηση μεγαλείου, εφορίας
• Αϋπνία, όξυνση αισθήσεων
• Ομιλητικότητα δυνατή, γρήγορη και ακατάπαυστη
• Φυγή ιδεών: Απότομη αλλαγή από το ένα θέμα στο άλλο
• Διάσπαση προσοχής
• Αυξημένη δραστηριότητα και ψυχοκινητική διέγερση/ οικονομικό ρίσκο
• Ριψοκίνδυνη συμπεριφορά

Ο πάσχων μπορεί να εμφανίσει ταυτόχρονα και ψυχωτικά στοιχεία (ψευδαισθήσεις, παραληρήματα)

Ο μέσος όρος ηλικίας εμφάνισης της διπολικής διαταραχής είναι η δεύτερη δεκαετία της ζωής, ορισμένα άτομα μπορεί να την εμφανίσουν στην εφηβεία και άλλα στην Πέμπτη δεκαετία της ζωής τους.

Κυκλοθυμία

Η Κυκλοθυμία – ή αλλιώς Κυκλοθυμική Διαταραχή – είναι μία ηπιότερη μορφή της Διπολικής Διαταραχής. Τόσο η Κυκλοθυμία όσο και η Διπολική Διαταραχή χαρακτηρίζονται από σημαντικές εναλλαγές διάθεσης με μικρές περιόδους ουδετερότητας μεταξύ τους. Η διαφορά βρίσκεται στην ένταση: οι άνθρωποι με Διπολική Διαταραχή βιώνουν κλινικά διαγνωσμένη μανία και κατάθλιψη, ενώ οι άνθρωποι με Κυκλοθυμία έχουν χαμηλής έντασης κατάθλιψη και ήπια συμπτώματα υπομανίας.

Συμπτώματα της Κυκλοθυμίας

Εκτός από τις εναλλαγές διάθεσης υπάρχουν κι άλλα κριτήρια που καθορίζουν την διάγνωση της Κυκλοθυμίας:

• Οι εναλλαγές διάθεσης συμβαίνουν για τουλάχιστον δύο χρόνια.
• Τουλάχιστον μία φορά στο διάστημα των δύο χρόνων, βιώνεται σημαντική δυσφορία ή κοινωνικές δυσκολίες.
• Οι περίοδοι χωρίς συμπτώματα δεν διαρκούν περισσότερο από δύο μήνες.
• Τα συμπτώματα δεν πληρούν τα κριτήρια για κάποια άλλη διάγνωση.

Α. Για τουλάχιστον 2 χρόνια (για τουλάχιστον ένα χρόνο σε παιδιά και εφήβους) έχουν υπάρξει πολλά μαζικά επεισόδια κατάθλιψης ή πολλά επεισόδια μανίας, τα οποία δεν πληρούν τα κριτήρια για να κατηγοριοποιηθούν ως μανία ή κατάθλιψη.
Β. Κατά τη διάρκεια των 2 χρόνων τα επεισόδια υπομανίας και κατάθλιψης πρέπει να υπάρχουν για μισό χρόνο και το άτομο εμφανίζει τα συμπτώματα το πολύ μέχρι 2 μήνες.
Γ. Για να διαγνωστεί το άτομο με κυκλοθυμία δε θα πρέπει ποτέ να έχει συναντήσει τα κριτήρια της κατάθλιψης ή της μανίας.
Δ. Για να διαγνωστεί η κυκλοθυμία, τα συμπτώματα του ατόμου δεν πρέπει να συγχέονται με σχιζοφρένεια, παραισθήσεις ή μη προσδιοριζόμενη σχιζοφρένεια.
Ε. Τα συμπτώματα δεν μπορούν να αποδοθούν σε ουσίες ή φαρμακευτική αγωγή.
ΣΤ. Τα συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντικές δυσκολίες στην κοινωνική ή επαγγελματική ζωή του ατόμου ή το καθιστά αισθητά δυσλειτουργικό.

Κυκλοθυμία VS Διπολική Διαταραχή: Ποια είναι η διαφορά;

Η μείζονων Διπολική Κατάθλιψη είναι εξουθενωτική και περιλαμβάνει την αδυναμία να σηκωθoύμε από το κρεβάτι, το να αισθανθούμε καταβεβλημένοι/η και ανίκανοι/η να πάρουμε και τις πιο μικρές αποφάσεις και την ύπαρξη εμμονικών σκέψεων, ιδίως σχετικά με την απώλεια, την προσωπική αποτυχία ή την ενοχή. Αυτά τα συμπτώματα έχουν διάρκεια, επηρεάζουν την ικανότητά μας να λειτουργήσουμε και μειώνουν δραματικά την ποιότητα ζωής μας. Συμπτώματα ίδιου τύπου είναι παρόντα και στην Κυκλοθυμική Κατάθλιψη, αλλά είναι λιγότερο σοβαρά σε ένταση, διαρκούν λιγότερο από δύο εβδομάδες και προκαλούν λιγότερη αναστάτωση στην καθημερινότητά μας.

Η μανία της Διπολικής Διαταραχής μπορεί, επίσης, να μας καταβάλει. Αποτελείται από συναισθήματα ευφορίας και αφθαρτότητας, κάτι που μπορεί να καταλήξει σε ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, όπως η υπερβολικά γρήγορη οδήγηση ή η κατάχρηση ουσιών. Ένα άτομο με μανικά επεισόδια μπορεί να μείνει χωρίς ύπνο για μία ή δύο ημέρες, μιλάει πολύ γρήγορα και μεταπηδάει από το ένα θέμα στο άλλο χωρίς να έχει συνοχή και συνέπεια. Τα υπομανιακά επεισόδια που συναντώνται στην Κυκλοθυμία είναι λιγότερο δραματικά τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια.  Για την ακρίβεια, μπορεί να έχουν την μορφή ήπιας αϋπνίας, μεγάλης επιθυμίας για κουβέντα και αυξημένης ενέργειας. Παρόλο που πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από κυκλοθυμία προτιμούν να μην λάβουν θεραπεία, είναι σημαντικό για τους άλλους να αναγνωρίζουν και να παρακολουθούν την πάθηση. Έρευνες έχουν δείξει ότι άνθρωποι με κυκλοθυμία έχουν 15-50% πιθανότητες να εμφανίσουν πλήρης μορφής Διπολική Διαταραχή, ειδικά αν υπάρχει ιστορικό στην οικογένεια.

Θεραπεία Κυκλοθυμίας

Όπως και στην περίπτωση της Διπολικής Διαταραχής, έτσι και στην Κυκλοθυμία δεν υπάρχει πλήρης θεραπεία, αλλά είναι δυνατόν να διαχειριστούμε την πάθηση με αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή, ιδίως αν ξεκινήσει νωρίς.

Τα φάρμακα που συνταγογραφούνται συνήθως για την Διπολική Διαταραχή, όπως οι σταθεροποιητές διάθεσης, δεν λειτουργούν πάντα στην Κυκλοθυμία. Αντιθέτως, η θεραπεία για την κυκλοθυμία περιλαμβάνει θεραπεία μέσω λόγου κατά την οποία οι άνθρωποι αναγνωρίζουν τι πυροδοτεί την ένταση και την συχνότητα των εναλλαγών διάθεσής τους. Για παράδειγμα, οι αλλαγές μπορεί να προκληθούν από την έλλειψη ύπνου, την κατανάλωση αλκοόλ κ.ά. Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία, όπου ο θεραπευτής βοηθάει στην αναγνώριση των ανθυγιεινών και αρνητικών συμπεριφορών και στην μετατροπή τους σε θετικές, μπορεί να είναι ωφέλιμη για τους ανθρώπους με Κυκλοθυμία. Ακόμα μία προσέγγιση είναι η θεραπεία Κοινωνικού Ρυθμού η οποία σταθεροποιεί τους καθημερινούς ρυθμούς ύπνου, δίαιτας και άσκησης, κάτι που βοηθά με τις εναλλαγές διάθεσης.

Με τον καιρό και την βοήθεια ατόμων εμπιστοσύνης, ξεκινώντας από τον θεραπευτή μας, μπορούμε να μάθουμε να διαχειρίζόμαστε τις διαθέσεις μας και να ζήσουμε μία ζωή λιγότερο διαταραγμένη από την Κυκλοθυμία.

Eνημερωθείτε για το ΝΕΟ Ε – Learning Εκπαιδευτικό Σεμινάριο από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Psychopedia με θέμα: Διπολική Διαταραχή – Αίτια και Θεραπευτική Αντιμετώπιση.

Τρόπος Παρακολούθησης από το σπίτι: Αποστολή του βιντεοσκοπημένου υλικού της εισήγησης στο email σας, με επιπλέον ηλεκτρονικό υλικό σημειώσεων σε μορφή pdf. (Έχετε τη δυνατότητα εφόσον προκύψουν απορίες-ερωτήσεις από την παρακολούθηση της εισήγησης να μας τις στείλετε στο info@psychopedia.gr, ώστε να απαντηθούν από την εισηγήτρια).

Απευθύνεται: Σε Ψυχολόγους, Ειδικούς Ψυχικής Υγείας, Φοιτητές ψυχολογίας, Ειδικούς θεραπευτές, Νοσηλευτές, Εκπαιδευτικούς, Παιδαγωγούς, Ειδικούς παιδαγωγούς, Γονείς, και το άμεσα ενδιαφερόμενο κοινό.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να κάνετε κλικ στην παρακάτω εικόνα:

NEO E – Learning Σεμινάριο: Διπολική Διαταραχή – Αίτια και Θεραπευτική Αντιμετώπιση

Κυκλοθυμία VS Διπολική Διαταραχή: Ποια είναι η διαφορά;

Η μείζονων Διπολική Κατάθλιψη είναι εξουθενωτική και περιλαμβάνει την αδυναμία να σηκωθείς από το κρεβάτι, το να αισθάνεσαι καταβεβλημένος/η και ανίκανος/η να πάρεις και τις πιο μικρές αποφάσεις και την ύπαρξη εμμονικών σκέψεων, ιδίως σχετικά με την απώλεια, την προσωπική αποτυχία ή την ενοχή. Αυτά τα συμπτώματα έχουν διάρκεια, επηρεάζουν την ικανότητά σου να λειτουργήσεις και μειώνουν δραματικά την ποιότητα ζωής σου. Συμπτώματα ίδιου τύπου είναι παρόντα και στην Κυκλοθυμική Κατάθλιψη, αλλά είναι λιγότερο σοβαρά σε ένταση, διαρκούν λιγότερο από δύο εβδομάδες και προκαλούν λιγότερη αναστάτωση στην καθημερινότητά σου.

Η μανία της Διπολικής Διαταραχής μπορεί, επίσης, να σε καταβάλει. Αποτελείται από συναισθήματα ευφορίας και αφθαρτότητας, κάτι που μπορεί να καταλήξει σε ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, όπως η υπερβολικά γρήγορη οδήγηση ή η κατάχρηση ουσιών. Ένα άτομο με μανικά επεισόδια μπορεί να μείνει χωρίς ύπνο για μία ή δύο ημέρες, μιλάει πολύ γρήγορα και μεταπηδάει από το ένα θέμα στο άλλο χωρίς να έχει συνοχή και συνέπεια. Τα υπομανιακά επεισόδια που συναντώνται στην Κυκλοθυμία είναι λιγότερο δραματικά τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια.  Για την ακρίβεια, μπορεί να έχουν την μορφή ήπιας αϋπνίας, μεγάλης επιθυμίας για κουβέντα και αυξημένης ενέργειας. Παρόλο που πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από κυκλοθυμία προτιμούν να μην λάβουν θεραπεία, είναι σημαντικό για τους άλλους να αναγνωρίζουν και να παρακολουθούν την πάθηση. Έρευνες έχουν δείξει ότι άνθρωποι με κυκλοθυμία έχουν 15-50% πιθανότητες να εμφανίσουν πλήρης μορφής Διπολική Διαταραχή, ειδικά αν υπάρχει ιστορικό στην οικογένεια.

Θεραπεία Κυκλοθυμίας

Όπως και στην περίπτωση της Διπολικής Διαταραχής, έτσι και στην Κυκλοθυμία δεν υπάρχει πλήρης θεραπεία, αλλά είναι δυνατόν να διαχειριστείς την πάθηση με αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή, ιδίως αν ξεκινήσει νωρίς.

Τα φάρμακα που συνταγογραφούνται συνήθως για την Διπολική Διαταραχή, όπως οι σταθεροποιητές διάθεσης, δεν λειτουργούν πάντα στην Κυκλοθυμία. Αντιθέτως, η θεραπεία για την κυκλοθυμία περιλαμβάνει θεραπεία μέσω λόγου κατά την οποία οι άνθρωποι αναγνωρίζουν τι πυροδοτεί την ένταση και την συχνότητα των εναλλαγών διάθεσής τους. Για παράδειγμα, οι αλλαγές μπορεί να προκληθούν από την έλλειψη ύπνου, την κατανάλωση αλκοόλ κ.ά. Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία, όπου ο θεραπευτής βοηθάει στην αναγνώριση των ανθυγιεινών και αρνητικών συμπεριφορών και στην μετατροπή τους σε θετικές, μπορεί να είναι ωφέλιμη για τους ανθρώπους με Κυκλοθυμία. Ακόμα μία προσέγγιση είναι η θεραπεία Κοινωνικού Ρυθμού η οποία σταθεροποιεί τους καθημερινούς ρυθμούς ύπνου, δίαιτας και άσκησης, κάτι που βοηθά με τις εναλλαγές διάθεσης.

Με τον καιρό και την βοήθεια ατόμων εμπιστοσύνης, ξεκινώντας από τον θεραπευτή σου, μπορείς να μάθεις να διαχειρίζεσαι τις διαθέσεις σου και να ζήσεις μία ζωή λιγότερο διαταραγμένη από την Κυκλοθυμία.

Πηγές:

American Psychiatric Association (2017). What are Bipolar Disorders? Ανακτήθηκε από https://www.psychiatry.org/patients-families/bipolar-disorders/what-are-bipolar-disorders

Hook, D. B., & Keegan, K. (2020). The Different Types of Bipolar Disorder, Including Cyclothymia. Ανακτήθηκε από https://www.everydayhealth.com/cyclothymia/

Mayo Clinic (2018). Cyclothymia (Cyclothymic Disorder): Diagnosis and Treatment. Ανακτήθηκε από https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cyclothymia/diagnosis-treatment/drc-20371281

National Institute of Mental Health (2016). Bipolar Disorder. Ανακτήθηκε από

https://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder/index.shtml

Psychology Today (2018). Cyclothymic Disorder. Ανακτήθηκε από https://www.psychologytoday.com/us/conditions/cyclothymic-disorder