Όταν οι άνθρωποι σκέφτονται τις διατροφικές διαταραχές, δημιουργούν εικόνες εφήβων που εκτελούν τελετουργίες γύρω από το φαγητό και έχουν εμμονή με το τι να φάνε, πόσο, αν το φαγητό θα χωνευτεί εύκολα ή αν το φαγητό θα καθίσει στο στομάχι τους και θα τους κάνει να φαίνονται άσχημοι. Άλλοι πιστεύουν ότι τα άτομα με διατροφικές διαταραχές φαίνονται πολύ παρόμοια με εκείνα με σωματική δυσμορφική διαταραχή, και τα δύο είναι πολύ απασχολημένα με την εικόνα του σώματός τους.
Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν μέρος του φάσματος της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής (ΙΨΔ) και η σχέση μεταξύ των δύο διαταραχών έχει περάσει σχετικά αμελητέα. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι όταν οι ασθενείς αναζητούν βοήθεια από επαγγελματίες ψυχικής υγείας για να ανακουφίσουν τον πόνο τους, οι κλινικοί γιατροί μπορεί συχνά να μπερδεύουν τον έναν με τον άλλον. Με άλλα λόγια, δεδομένου ότι οι συμπεριφορές που προκύπτουν τόσο από την ΙΨΔ όσο και από τις διατροφικές διαταραχές μπορεί να φαίνονται τόσο παρόμοιες, μπορεί να είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποια από τις δύο διαταραχές έχει στην πραγματικότητα ο ασθενής εάν υπάρχουν και οι δύο ταυτόχρονα, και εάν ναι, ποια διαταραχή είναι κυρίως υπεύθυνη.
Από το 1939 οι ερευνητές έκαναν εικασίες σχετικά με τις παραλληλίες μεταξύ της ΙΨΔ και των διατροφικών διαταραχών. Πολυάριθμες μελέτες έχουν πλέον δείξει ότι όσοι έχουν διατροφικές διαταραχές έχουν στατιστικά υψηλότερα ποσοστά ΙΨΔ (11% – 69%), και αντίστροφα (10% – 17%). Μόλις το 2004, οι Kaye, et al., ανέφεραν ότι το 64% των ατόμων με διατροφικές διαταραχές έχουν επίσης τουλάχιστον μία αγχώδη διαταραχή, και το 41% αυτών των ατόμων έχουν ειδικότερα ΙΨΔ.
Το 1983, οι Yaryura-Tobias και Neziroglu πρότειναν ότι οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να θεωρούνται μέρος του φάσματος της ΙΨΔ αλλά από τότε τα όρια μεταξύ της ανορεξίας, της νευρικής, της νευρικής βουλιμίας και της ΙΨΔ παραμένουν ασαφή. Έτσι, η πρόκληση για τους κλινικούς ιατρούς γίνεται να αναγνωρίσουν εάν η πάθηση είναι μια συγκεκριμένη μορφή ΙΨΔ ή στην πραγματικότητα μια εντελώς ξεχωριστή αλλά σχετική διαταραχή με συμπτώματα που έχουν απλώς μια ιδεοψυχαναγκαστική ποιότητα.
Πιο συγκεκριμένα, τα άτομα που πάσχουν από ανορεξία συνήθως κάνουν δίαιτα και ασκούνται υπερβολικά. Τα άτομα με βουλιμία συνήθως αναπτύσσουν έναν φαύλο κύκλο φαγητού και καθαρισμού. Και στις δύο περιπτώσεις, ακραίες και συχνά απειλητικές για τη ζωή συμπεριφορές που συνίστανται είτε στην κατανάλωση πολύ λίγης είτε σε υπερβολική ποσότητα φαγητού συνήθως προέρχονται από παρεμβατικές ιδεοληψίες. Οι ανορεξικοί, ειδικότερα, παρουσιάζουν λανθασμένες αντιλήψεις για την εικόνα του σώματος, έναν παράλογο φόβο για αύξηση βάρους και άλλες εμμονές που σχετίζονται με το φαγητό, οδηγώντας έτσι στην κατηγορηματική άρνηση για φαγητό. Όσον αφορά τους βουλιμικούς, η διαταραχή τους χαρακτηρίζεται από κατανάλωση ασυνήθιστα μεγάλων ποσοτήτων φαγητού, ακολουθούμενη από συντριπτικά συναισθήματα ενοχής και ντροπής. Με άλλα λόγια, η αίσθηση της ανικανότητας ή της έλλειψης ελέγχου που βιώνουν κατά τη διάρκεια των περιόδων υπερφαγίας, τελικά δίνει τη θέση της σε εμμονές σωματικής ασθένειας και αυτο-αηδίας στη συνέχεια.
Στις περιπτώσεις τόσο της ανορεξίας όσο και της βουλιμίας, οι εμμονές οδηγούν σε επίπεδα άγχους που μπορούν να μειωθούν μόνο με τελετουργικούς καταναγκασμούς. Οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές των ανορεξικών μπορούν συχνά να φανούν στις προσεκτικές διαδικασίες επιλογής, αγοράς, προετοιμασίας, μαγειρέματος, στολισμού και τελικά κατανάλωσης τροφής. Όπως και με την ΙΨΔ, οι καταναγκασμοί ενισχύονται συνήθως από πολλά άλλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η αβεβαιότητα, η σχολαστική ακαμψία και η τελειομανία (Yaryura-Tobiast al. 2001).
Οι ανορεξικοί επίσης συχνά παρουσιάζουν υπερεκτιμημένο ιδεασμό, γνωστικές στρεβλώσεις, όπως η σκέψη “όλα ή κανένα” και προσπάθειες να αποκτήσουν τον έλεγχο του περιβάλλοντός τους. Για τους βουλιμικούς, η ανάγκη να αισθάνονται ανακούφιση από την ιδεοληψία και την ντροπή μετά από υπερφαγία τους αναγκάζει να καθαρίζουν καταναγκαστικά την τροφή που κατανάλωναν, επαναλαμβάνοντας τον κύκλο ξανά και ξανά. Και εδώ, η τελειομανία, η υπερβολική επιθυμία για κοινωνική έγκριση ή αποδοχή και οι κρίσεις άγχους ή κατάθλιψης παίζουν σημαντικό ρόλο.
Τόσο στην ανορεξία όσο και στη βουλιμία, το άτομο απασχολείται σαφώς από αδιάκοπες σκέψεις που περιστρέφονται γύρω από την εικόνα του σώματος, την αύξηση βάρους και την πρόσληψη τροφής, οδηγώντας σε τελετουργικές μεθόδους διατροφής και άσκησης. Το κοινό νήμα που συνδέει και τις δύο αυτές διαταραχές με την ΙΨΔ είναι η συντριπτική παρουσία ιδεών και καταναγκασμών που τελικά επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργία του ατόμου, ακόμη και σε βαθμό ανικανότητας. Ακριβώς όπως ο πάσχων από ΙΨΔ αισθάνεται ότι η πόρτα δεν είναι κλειδωμένη, παρά τα στοιχεία που αποδεικνύουν το αντίθετο, και στη συνέχεια αναγκάζεται να ελέγξει αυτές τις κλειδαριές εκατοντάδες φορές για να άρει αυτή την αμφιβολία, έτσι και η ανορεξική νιώθει σαν να είναι χοντρή παρά την πραγματικότητα που απεικονίζει ο καθρέφτης, και έτσι ελέγχει για πάντα το στομάχι της για να βεβαιωθεί ότι δεν έχει πάρει βάρος, αλλά δεν είναι ποτέ ικανοποιημένη και επομένως αναγκάζεται να χάσει βάρος με κάθε μέσο.
Όπως συμβαίνει με έναν πάσχοντα από ΙΨΔ που δεν μπορεί ποτέ να επιτύχει αυτό το «σωστό» συναίσθημα σε μια συγκεκριμένη εργασία, έτσι και ο βουλιμικός αποτρέπεται από το να επιτύχει ποτέ τους στόχους του για πληρότητα και κενότητα σε έναν ατελείωτο κύκλο εκκαθάρισης. Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις στις οποίες οι ασθενείς επιδεικνύουν συμπεριφορές που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να είναι ενδεικτικές μιας διατροφικής διαταραχής, αλλά στην πραγματικότητα αποδεικνύονται ότι είναι αποτέλεσμα ΙΨΔ.
Για παράδειγμα, σκεφτείτε ότι ο πάσχων από ΙΨΔ που μπορεί να χάσει υπερβολικά βάρος και να φαίνεται ανορεξικός, το κάνει απλώς ως αποτέλεσμα ανησυχιών μόλυνσης ή χρονοβόρων τελετουργιών που τον εμποδίζουν να τρώει σε τακτική βάση. Αντίθετα, σκεφτείτε τον ανορεξικό ασθενή που φαίνεται να συμμετέχει σε ιδεοψυχαναγκαστικές τελετουργίες κοπής ή ζύγισης τροφής, αλλά το κάνει μόνο με την ελπίδα να περιορίσει την πρόσληψη τροφής και να χάσει βάρος στη διαδικασία.
Σωστή διάγνωση και Προτεινόμενη Θεραπεία
Το άτομο μετράει τον αριθμό των μπουκιών που μασήθηκαν ή των κομματιών φαγητού σε ένα γεύμα σύμφωνα με κάποιο σταθερό ή μαγικό αριθμό που είναι «σωστός» ή «ακριβώς σωστός». Μετράει τις μπουκιές ή τα κομμάτια φαγητού ως μέσο για τον περιορισμό των μερίδων, και έτσι την αποτελεσματική απώλεια βάρους. Πλένει επανειλημμένα τα χέρια του λόγω φόβου για μικρόβια, επαφή με απόβλητα ή μια σειρά άλλων πηγών πιθανής μόλυνσης που υπάρχουν. Πλένει υπερβολικά τα χέρια του για να αφαιρέσει ίχνη λαδιού που μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους εάν γίνεται κατάποση. Πετάει τροφή σε ένα κουτάκι που έχει ελαφρώς βαθουλώσει από φόβο ότι μπορεί να περιέχει τροφική δηλητηρίαση και αργότερα να προκαλέσει σοβαρή ασθένεια σε κάποιον.
Πετάει φαγητό σε ένα κουτί επειδή ανακαλύφθηκε ότι περιέχει πάρα πολλές θερμίδες αφού διάβασε την ετικέτα. Ένα άτομο ρωτά επανειλημμένα έναν σερβιτόρο σε ένα εστιατόριο για διαφορετικά πιάτα στο μενού, αμφιβάλλοντας αν έχει αρκετές γνώσεις για να πάρει την τέλεια απόφαση για το γεύμα. Ένα άτομο ρωτά συνεχώς τον ίδιο σερβιτόρο για το περιεχόμενο των πιάτων, ώστε να μην έχει λάδι ή λίπος βουτύρου. Το άτομο αρνείται να μπει στην κουζίνα για να φάει λόγω φόβου μήπως αναμειχθεί κατά λάθος τα είδη καθαρισμού με το φαγητό. Αρνείται να μπει στο ίδιο δωμάτιο γιατί θα οδηγήσει μόνο στον πειρασμό να φάει και έτσι να παχύνει. Ελέγχει επανειλημμένα τα ράφια του ψυγείου ή άλλα μέρη του σπιτιού για να βεβαιωθεί ότι κάθε κομμάτι φαγητού που αγοράζεται βρίσκεται στη σωστή του καθορισμένη θέση. Ελέγχει συνεχώς τις ίδιες τοποθεσίες σε αναζήτηση τροφής για φαγητό σε μια εκτεταμένη βουλιμική περίοδο υπερφαγίας.
Έτσι, προκειμένου να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο διαταραχών και να γίνει η σωστή διάγνωση, είναι σημαντικό για τον Ειδικό να εξετάσει πιο προσεκτικά τις συγκεκριμένες συμπεριφορές που παρατηρούνται και τα κίνητρα πίσω από αυτές τις συμπεριφορές. Ενώ οι ασθενείς με διατροφικές διαταραχές οδηγούνται κυρίως από ανησυχίες για τη σωματική τους εμφάνιση και κατά συνέπεια αλλάζουν τα διατροφικά τους πρότυπα προκειμένου να χάσουν βάρος ανάλογα.
Οι ασθενείς με ΙΨΔ μπορεί να περιορίζουν το φαγητό τους για λόγους πολύ διαφορετικούς από τους προβληματισμούς για την εικόνα του σώματος. Επιπλέον, για περιπτώσεις στις οποίες ένα άτομο πληροί τις προϋποθέσεις και για τις δύο διαγνώσεις, όπως ένας ανορεξικός ή βουλιμικός που εμφανίζει επίσης συμπτώματα ΙΨΔ που δεν σχετίζονται με τρόφιμα, όπως έλεγχος ή μόλυνση, είναι ακόμα επιτακτική ανάγκη να εξεταστεί εάν τα συμπτώματά του υποκινούνται και από τα δύο. διαταραχές ταυτόχρονα.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συνιστώμενη ψυχολογική θεραπεία τόσο για την ΙΨΔ όσο και για τις διατροφικές διαταραχές συνήθως περιλαμβάνει κάποιο συνδυασμό Γνωσιακής – Συμπεριφορικής Θεραπείας, αντικαταθλιπτικής φαρμακευτικής αγωγής και οικογενειακής συμβουλευτικής. Ιδιαίτερα η επιτυχής θεραπεία για τους βουλιμικούς συχνά συνεπάγεται κλασική πρόληψη έκθεσης και ανταπόκρισης, κατά την οποία οι ασθενείς εκτίθενται στα αγαπημένα τους τρόφιμα, ζητείται να φάνε και στη συνέχεια αποτρέπεται με προσεκτική παρακολούθηση από εμετό χρησιμοποιώντας καθαρτικά ή με άλλο τρόπο κάθαρση. Οι πρόσθετες τεχνικές περιλαμβάνουν σταδιακή αλλαγή των τελετουργιών φαγητού και αυξημένη ευελιξία στις διατροφικές συμπεριφορές που μπορεί να περιλαμβάνουν τελετουργίες διακοπής, όπως η ανάγκη χρήσης των ίδιων σκευών για τη μέτρηση του φαγητού, την ώρα των γευμάτων και την αποφυγή ορισμένων εστιατορίων.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις Διατροφικές διαταραχές σε Παιδιά & Ενήλικες – Σύγχρονες Θεραπευτικές παρεμβάσεις μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/seminaria/e-seminaria/psychopathologia/e-learning-programma-diatrofikes-diataraches-se-paidia-amp-enilikes-sygchrones-therapeytikes-paremvaseis/
Πηγή: https://iocdf.org
Kaye WH, Bulik CM, Thornton L, Barbarich N, Masters K, “Comorbidity of anxiety disorders with anorexia and bulimia nervosa.” Am J Psychiatry, 2004; 161 2215-2221.
Yaryura-Tobias JA, & Neziroglu F (1983). “Obsessive Compulsive Disorders Pathogenesis Diagnosis and Treatment.” New York Marcel Dekker
Yaryura-Tobias JA, Pinto A Neziroglu F. ‘The integration of primary anorexia nervosa and obsessive-compulsive disorder.” Eating Weight Disorder Journal, 2001; 6 174-180.
Murphy R, Nutzinger DO, Paul T, Leplow B. “Conditional-Associative Learning in Eating Disorders: A Comparison With OCD.” J Clinical and Experimental Neuropsychology, 2004; 26(2) 190-199.
Mount R, Neziroglu F, Taylor CJ. “An obsessive-compulsive view of obesity and its treatment.” J Clinical Psychology, Jan. 1990; 46 (1) 68-78.
