Της Ισμήνης Αραμπατζή, τελειόφοιτη Ψυχολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων,

Η Διαταραχή Υπερφαγίας αποτελεί μια καινούρια διάγνωση η οποία εντάχθηκε για πρώτη φορά στο Διαγνωστικό Εγχειρίδιο DSM-V. Για τον λόγο αυτό τα στοιχεία και η έρευνα πάνω στην διαταραχή αυτή είναι ακόμα σε εξελικτικό στάδιο. Η καταχώρηση της ως διακριτής διατροφικής διαταραχής οφείλεται στο μεγάλο ποσοστό νοσηρότητας του πληθυσμού από αυτήν, το οποίο είναι μεγαλύτερο από τα αντίστοιχα της ανορεξίας ή της βουλιμίας. Πρόκειται για μια διαταραχή η οποία προσιδιάζει στα χαρακτηριστικά της βουλιμίας με βασική όμως διαφορά την απουσία καθαρτικών μέσων για την αποβολή του φαγητού ή των θερμίδων.

Η Διαταραχή Υπερφαγίας δεν αφορά τις περιπτώσεις που μπορεί κανείς να φάει λίγο παραπάνω στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, αντίθετα πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο κατανάλωσης φαγητού και δυσφορίας. Τα επεισόδια υπερφαγίας που χαρακτηρίζουν την διαταραχή συμβαίνουν τακτικά (τουλάχιστον 1 την εβδομάδα για 3 μήνες) και περιλαμβάνουν την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού, περισσότερο από ότι θα έτρωγαν οι περισσότεροι σε παρόμοια χρονική περίοδο ή κατάσταση, χωρίς καμία αίσθηση ελέγχου. Κατά συνέπεια, η διαταραχή συνδέεται στενά με την παχυσαρκία χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μπορεί να παρατηρηθεί σε άτομα με φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού εξαιρετικά γρήγορα, σε σημείο που το άτομο φτάνει σε σημείο να πονάει, συνήθως χωρίς να θέλει να ικανοποιήσει κάποιο αίσθημα πείνας αλλά κάποιο ψυχολογικό κενό και έπειτα από κάθε επεισόδιο νιώθει καταθλιπτικό ή ντροπιασμένο για ό,τι έκανε. Τα συναισθήματα αυτά είναι συχνά και προκαλούν στο άτομο έντονη δυσφορία οδηγώντας το να κρύβει τις συμπεριφορές του τόσο από τους γιατρούς όσο και από τους αγαπημένους του.

Αιτιολογικοί παράγοντες

Όπως και στις υπόλοιπες διατροφικές διαταραχές έτσι και στην Διαταραχή Υπερφαγίας η αιτιολογία της βασίζεται σε έναν συνδυασμό βιολογικών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων.

Βιολογικοί παράγοντες: Οι ειδικοί εικάζουν ότι το ενδοκρινολογικό σύστημα (συνδυασμός νευρικού συστήματος και ορμονικών λειτουργιών) είναι υπεύθυνο για την ρύθμιση διαφόρων λειτουργιών του οργανισμού μια εκ των οποίων και η όρεξη. Τυχόν ανωμαλίες σε νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη που εμπλέκονται στη βιολογική ρύθμιση της πείνας μπορεί να προκαλέσουν υπερφαγικά επεισόδια. Παράλληλα σύμφωνα με τον Marcus (1997) στα άτομα που πάσχουν από επεισοδιακή υπερφαγία εμφανίζεται έντονη συσσώρευση λεπτίνης

Ψυχολογικοί παράγοντες: Πολλές μελέτες έχουν συνδέσει το άγχος και την πίεση που το συνοδεύει με την εμφάνιση διατροφικών διαταραχών. Πιο συγκεκριμένα, είναι πιθανό να πυροδοτηθεί κάποιο επεισόδιο υπερφαγίας στο άτομο εξαιτίας κάποιας απώλειας, η αίσθησης μη-ελέγχου της ζωής του, ενός στρεσσογόνου περιβάλλοντος εργασίας ή κάποιας έντονης κριτικής. Το άγχος συνδέεται με τα βιολογικά αίτια καθώς προκαλεί την έκκριση κορτιζόλης στον εγκέφαλο η οποία είναι υπεύθυνη για την έντονη  όρεξη και την αύξηση βάρους. Μια άλλη άμεσα συνδεδεμένη ψυχολογική κατάσταση είναι η τελειομανία η οποία έχει να κάνει με μη ρεαλιστικές απαιτήσεις που θέτει το άτομο υπό το καθεστώς πίεσης. Σε τέτοιες καταστάσεις έχει παρατηρηθεί ότι οι άνθρωποι ασχολούνται υπερβολικά με τη διατροφή τους. Τέλος, η ντροπή και η ενοχή φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πρόκληση της διαταραχής. Καθώς η διαταραχή αυτή συνδέεται με την παχυσαρκία δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, εξαιτίας του κοινωνικού στίγματος, όπου η ντροπή προκαλεί υπερφαγικά επεισόδια και το αντίστροφο.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Αφενός είναι πιθανό η οικογένεια με την επικριτική της στάση και τον υπερβολικό έλεγχο να οδηγήσει το άτομο σε δυσλειτουργικές διατροφικές συνήθειες και αφετέρου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ συνολικά δημιουργούν μια λανθασμένη εικόνα γύρω από το σώμα προκαλώντας στα άτομα μη ρεαλιστικές προσδοκίες.

Κίνδυνοι για τη σωματική υγεία

Η Διαταραχή Υπερφαγίας οδηγεί σε πολύ γρήγορη αύξηση βάρους προκαλώντας φλεγμονή στην καρδιά, στο πάγκρεας ή το έντερο που μπορεί να οδηγήσει σε:

• Καρδιακή Νόσο ( απόφραξη αρτηριών, αθηρωματική πλάκα)
  • Έμφραγμα
  • Καρδιακή ανεπάρκεια
  • Υπέρταση
  • Αρρυθμίες
• Διαβήτη (λόγω της υπέρμετρης χρήσης του πάγκρεας η ινσουλίνη βρίσκεται σε υπερβολικά αυξημένα επίπεδα)
• Οισοφαγική Παλινδρόμηση
• Αϋπνία

Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της διαταραχής είναι η αναγνώριση της, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο σε ορισμένες περιπτώσεις καθώς τα περισσότερα άτομα είτε δεν γνωρίζουν πως τα συμπτώματα τους συνδέονται με την διαταραχή είτε ντρέπονται να ζητήσουν βοήθεια. Μάλιστα συχνά λανθασμένα στρέφονται σε δίαιτες ενώ αποδεδειγμένα η πιο αποτελεσματική λύση είναι η κατάλληλη ψυχοθεραπεία.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις Διατροφικές διαταραχές σε Παιδιά & Ενήλικες – Σύγχρονες Θεραπευτικές παρεμβάσεις μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/seminaria/e-seminaria/psychopathologia/e-learning-programma-diatrofikes-diataraches-se-paidia-amp-enilikes-sygchrones-therapeytikes-paremvaseis/

Bιογραφικό Ισμήνης Αραμπατζή

Ονομάζομαι Αραμπατζή Ισμήνη και είμαι  φοιτήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Η μεγάλη μου αγάπη για την επιστήμη αυτή με παρακινεί διαρκώς να ενημερώνομαι και να εκπαιδεύομαι όσο το δυνατόν περισσότερο παρακολουθώντας σεμινάρια από διάφορους τομείς της ενώ οι κλάδοι που πάντα καταφέρνουν να με εμπνέουν αφορούν την Κλινική Ψυχολογία και τη Θεραπεία Ζεύγους.

Πηγές:

American Psychiatric Association. (2013). Διαγνωστικά κριτήρια από DSM-V. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας

Bennet, P. (2010). Κλινική Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία. Εκδόσεις Πεδίο

Kring, A.M.& Davidson, G.C.& Neale, J.M.& Johnson, S.L. (2010). Ψυχοπαθολογία. Εκδόσεις Gutenberg

Κοτίκας, Μ. (2019). Η ντροπή στην επεισοδιακή υπερφαγία (Master’s thesis).

Καρασαββίδης, Σ. Θ. (2008). Μελέτη Περίπτωσης Με Διαταραχή Επεισοδιακής Πολυφαγίας (Binge Eating Disorder): Θεραπευτική Εφαρμογή του Μοντέλου της Οξφόρδης των Cooper Z., Fairburn CG & Hawker DM (No. GRI-2010-4438). Aristotle University of Thessaloniki.