Η διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος, στην οποία παρουσιάζεται δυσλειτουργία της δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα την εκδήλωση κρίσεων ονομάζεται επιληψία. Συγκεκριμένα, ένας στους εκατό ανθρώπους πάσχει από κάποια μορφή επιληψίας. Πρόκειται για μία από τις πιο συχνές νευρολογικές παθήσεις ενώ τα αίτιά της δεν είναι πάντα γνωστά.

Πώς εκδηλώνεται;

Η επιληψία προκαλείται από χημική ή δομική διαταραχή στον εγκέφαλο και εκδηλώνεται με κρίσεις που όμως είναι μόνο προσωρινές καταστάσεις. Μπορεί να εκδηλωθεί με τη μορφή της λεγόμενης «μεγάλης επιληπτικής προσβολής» ή γενικευμένης, η οποία εκδηλώνεται με απότομη απώλεια της συνείδησης και με παροξυσμό σπασμών. Γενικά, η κρίση διαρκεί λίγα λεπτά και ύστερα από βαθύ ύπνο ακολουθεί πλήρης ανάληψη του ατόμου. Μια άλλη κλινική μορφή γενικευμένης κρίσης είναι η «μικρή επιληπτική προσβολή». Το άτομο έχει στιγμιαία απώλεια της συνείδησης και μένει ακίνητο, διακόπτοντας την εργασία που εκτελούσε. Δεν εμφανίζονται κρίσεις σπασμών και η ανάνηψη είναι σχεδόν άμεση. ‘Άλλες μορφές κρίσεων είναι οι εστιακές, που μπορούν να έχουν ποικίλη συμπτωματολογία (κινητικές, αισθητικές, αισθητηριακές) και δεν συνοδεύονται από απώλεια συνείδησης. Μερικές φορές η επιληψία μπορεί να εκδηλωθεί χωρίς σπασμούς, μόνο με ψυχικά συμπτώματα, όπως ξαφνικό και αδικαιολόγητο αίσθημα τρόμου, αποξένωση από το περιβάλλον, διαταραχές της προσωπικότητας ή με ιδιότροπη και παράλογη συμπεριφορά, άσκοπες και ανεξήγητες κινήσεις (π.χ. ο ασθενής μπορεί να κουνάει το χέρια του ή να προσπαθεί να ξεκουμπώσει τα ρούχα του) και αίσθηση δυσάρεστης οσμής.

Που οφείλονται οι κρίσεις;

Τα αίτια της επιληψίας είναι ποικίλα, όπως εγκεφαλικές κακώσεις, εγκεφαλίτιδες, τραύματα του κρανίου, αρτηριοσκλήρωση, όγκοι του εγκεφάλου, αλκοολισμός, υπογλυκαιμία, αιματώματα κ.α. Τις περισσότερες φορές όμως οι κρίσεις δεν οφείλονται σε καμιά παθολογική βλάβη και τα αίτιά τους είναι άγνωστα.

Είναι κληρονομική;

Η επιληψία δεν κληρονομείται. Μπορεί να εμφανισθεί στη γέννηση ή αργότερα στη ζωή ενός ανθρώπου. Σε ένα παιδί μπορεί να είναι το αποτέλεσμα προβλημάτων υγείας που είχε η μητέρα κατά την εγκυμοσύνη της ή επιπλοκών στον τοκετό. Αν και μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους οι κρίσεις εμφανίζονται από 6-15 χρονών. Σχετικά συχνή όμως είναι και η εκδήλωση επιληπτικών κρίσεων σε μεγαλύτερη ηλικία (50 ή 60 ετών και άνω), όταν υπάρχει κάποια υποκείμενη νόσος που μπορεί να την προκαλέσει (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, αιμάτωμα, όγκος στο κεφάλι, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις).
Θεραπεύεται;
Με την πρώτη υποψία της επιληψίας θα πρέπει κανείς να συμβουλευθεί τον γιατρό του. Περισσότερο από το 80% των επιληπτικών μπορούν να επιτύχουν πλήρη ή μερικό έλεγχο των κρίσεων με φάρμακα, εφ’ όσον γίνει σωστή διάγνωση. Επίσης, αν η επιληψία εμφανισθεί στην ενηλικίωση, συχνά είναι σημάδι κάποιας άλλης λανθάνουσας ασθένειας, η οποία μπορεί επίσης να θεραπευθεί. Γενικότερα πάντως επειδή η κάθε επιληπτική κρίση αντιμετωπίζεται ως μοναδική περίπτωση καθώς διαφέρουν τόσο τα συμπτώματα όσο και τα αίτια στον κάθε ασθενή, χρειάζεται τακτική παρακολούθηση και αυστηρή τήρηση των οδηγιών του θεράποντος ιατρού.

Πόσο επηρεάζεται η καθημερινότητα του πάσχοντος;

Δεδομένου ότι η επιληψία ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό με τα φάρμακα, η ζωή του ασθενούς δεν επηρεάζεται σημαντικά, ανάλογα βέβαια και με τον τύπο των κρίσεων. Σε γενικές γραμμές μπορεί κανείς να ασχοληθεί με τα περισσότερα επαγγέλματα και αθλήματα, εκτός από αυτά όπου η επιληψία θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά την ασφάλεια τη δική του ή των γύρω του (υποβρύχιες καταδύσεις, ιστιοπλοΐα, οδήγηση αυτοκινήτου, αναρρίχηση σε σκαλωσιές κ.λπ.)

Επηρεάζει τη σύλληψη, την τεκνοποίηση ή την εγκυμοσύνη;

Η επιληψία δεν εμποδίζει το να φέρει κανείς στον κόσμο φυσιολογικά και υγιή παιδιά. Αν προγραμματίζετε εγκυμοσύνη, μιλήστε πρώτα στο γιατρό σας, δεδομένου ότι μπορεί να χρειάζεται να γίνουν ορισμένες αναπροσαρμογές στα φάρμακά σας ώστε να ελαχιστοποιήσετε κάθε κίνδυνο για το έμβρυο.

Στη διάρκεια μιας κρίσης πρέπει

• Να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας και να χρονομετρήσουμε τη διάρκειά της.
• Να απομακρύνουμε αντικείμενα γύρω από τον ασθενή.
• Να χαλαρώσουμε τα ρούχα του, να βγάλουμε τα γυαλιά του εάν φοράει, να γυρίσουμε το κεφάλι του στο πλάι και αν μπορούμε να του βάλουμε κάτι μαλακό από κάτω.
• Να μην μετακινήσουμε τον ασθενή παρά μόνο εάν κινδυνεύει.
• Να μην περιορίζουμε τις κινήσεις του.
• Να μην βάλουμε τίποτα στο στόμα του και να μην προσπαθήσουμε να του το ανοίξουμε.
• Να μην του δώσουμε τίποτα να πιει.

 Μάθετε ότι:
– Οι επιληπτικές κρίσεις μπορούν να συμβούν λόγω έλλειψης ύπνου (εφόσον ο ασθενής πάσχει ήδη από επιληψία). Γι’ αυτό και η χρησιμότητα επαρκούς και σταθερής διάρκειας ύπνου με κατάκλιση και αφύπνιση σε τακτικές ώρες είναι σημαντικός παράγοντας της αντιμετώπισής τους και της ποιότητας της ζωής του ασθενούς.
– Προσοχή χρειάζεται με το αλκοόλ, γιατί μπορεί να αλληλεπιδράσει με τη φαρμακευτική αγωγή. Επιπλέον, η υπερβολική κατανάλωσή του μπορεί να προκαλέσει σπασμούς. Τα τεστ δείχνουν ότι το 20% των αλκοολικών ανδρών και το 10% των αλκοολικών γυναικών πάνω από τα 25, εμφανίζουν “μεγάλους” σπασμούς, συνήθως 12 με 48 ώρες μετά τη διακοπή του αλκοόλ.
– Όταν κάποιος πάσχει από φωτοευαίσθητη μορφή επιληψίας, δηλαδή επιληψία που προκαλείται από φωτεινά ερεθίσματα, πρέπει να αποφεύγει την πολύωρη χρήση υπολογιστή και τηλεόρασης.

 Τι άλλο είναι καλό να ξέρετε
• Η επιληψία δεν είναι επικίνδυνη για τη ζωή.
• Είναι αρκετά συχνή στην εφηβεία και τότε συνήθως είναι πρωτοπαθής, δηλαδή δεν οφείλεται σε παθολογικά αίτια.
• Δε χρειάζεται πάντα φαρμακευτική αγωγή ούτε εφ’ όρου ζωής; Αν κάποιος ακολουθεί συστηματικά την αγωγή του, παραμείνει χωρίς κρίσεις για 3 χρόνια και το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα που θα κάνει είναι φυσιολογικό, μπορεί να επιχειρηθεί διακοπή των φαρμάκων.
• Αν η επιληψία οφείλεται σε παθολογικό αίτιο που μπορεί να αντιμετωπισθεί, τότε είναι δυνατόν να σταματήσουν και οι επιληπτικές κρίσεις.

Με τη συνεργασία του Βασίλη Βαγενά, Νευρολόγου, Δ/ντη Ιατρείου Διαταραχών Μνήμης Σισμανόγλειου Νοσοκομείου.

Πηγή: formamag.gr