Tης Κατερίνας Γκικοπούλου, Κλινικής Ψυχολόγου

«Καμία γλώσσα δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όσο η γλώσσα του σώματος, όταν μάθουμε να τη διαβάζουμε» (Lowen). Ο χορός, όχι μόνο ως μορφή τέχνης αλλά και ως μέσο θεραπείας είναι κάτι κρύβει μια μαγεία… και σκέφτηκα να μην την κρατήσωμόνο για μένα!

Ένα σώμα χωρίς το «εγώ», το πνεύμα και ένα «εγώ» χωρίς σώμα… Μπορούμε να θεωρήσουμε πως υφίσταται κάτι τέτοιο; Όχι! Το σώμα εμπνέει το «εγώ» και με τη σειρά του το «εγώ» εμπνέει το σώμα. Το σώμα και το πνεύμα είναι αλληλένδετα. Η σύνδεση των σωματικών στοιχείων που υπάρχουν στο χώρο καθώς και των ψυχολογικών, που δεν είναι απτά, δεν μπορεί να συμβεί παράμόνο με την κίνηση, η όποια «δεσμεύει» το σώμα με τον κόσμο. Οι Φαινομενολόγοι σήμερα φέρνουν στο φως τη διττήσημασία που φαίνεται να έχει η έννοια του σώματος. Τι σημαίνει αυτό; Ο άνθρωπος «έχει σώμα» που σημαίνει πως αυτό είναι κάτι που κατέχει, όπως ένα οποιοδήποτε αντικείμενο. Ταυτόχρονα όμως ο άνθρωπος «είναι το σώμα του», με άλλα λόγια βρίσκεται σε μια διαδικασία κατανόησης του σώματός του στα πλαίσια της ευρείας έννοιας της κατανόησης του εαυτού του.

Συχνά χρησιμοποιούμε το χορό ως θεραπευτικό μέσο στην Ψυχολογία. Ο χορός είναι υποταγή στο σώμα μας. Αγγίζει το ανέγγιχτο,το εφήμερο, την ευαισθησία. Η μελέτη του σώματος κατά τη χορευτική κίνηση υπονοεί μια μορφή επικοινωνίας με τον κόσμο.

Όπως όλες οι μορφές τέχνης έτσι και ο χορός είναι ένα μονοπάτι έκφρασης, ανάγκης, εκτόνωσης. Βέβαια η θεραπευτική αξία του δεν έχει να κάνει με τα χορευτικά θεάματα η με τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα. Πρωταρχικός στόχος είναι η ώθηση για εξερεύνηση του σώματος και των μυστικών του, των εκφράσεων που έχουμε αφήσει στην άκρη, της κινησιακής δημιουργικότητας… και όλα αυτά θέτοντα ιπάλι σε λειτουργία.«Zηλεύοντας το λόγο, η κίνηση τρέχει πίσω από τη σκέψη ζητώντας της να συμβάλει κι αυτή», στηρίζει ο Bergson. Να λοιπόν τι προσπαθεί να ενεργοποιήσει η ψυχοθεραπευτική μέθοδος μέσω του χορού.

Eνημερωθείτε για το ΝΕΟ Ασύγχρονο Σεμινάριο από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Psychopedia με θέμα: “Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία στην Πράξη”. Τρόπος Παρακολούθησης: Αποστολή του βίντεοσκοπημένου υλικού της εισήγησης στο email σας, με επιπλέον ηλεκτρονικό υλικό σημειώσεων σε μορφή pdf.  Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://psychopedia.gr/neo-asygchrono-seminario-gnosiaki-syberiforiki-psychotherapia-stin-praxi/

Ο χορός είναι μια μορφή έκφρασης ελευθερίας… ελευθερίαςκινήσεων, απελευθέρωσηςσκέψεων.«Xορεύω σημαίνει μάχομαι ενάντια σε καθετί που με απασχολεί και με βαραίνει, σημαίνει ανακαλύπτω μαζί με το σώμα μου τις αισθήσεις, την ψυχή, σημαίνει έρχομαι σε άμεση επαφή με την ελευθερία» (Barrault). Η κάθε μας κίνηση κάνει εμφανές και ένα συναίσθημα, με κάθε κομμάτι του σώματος μας να συμμετέχει.

Ο χορός αναγεννά τη ζωή με μια κίνηση εκστατικά εκφραστική, σύμφωνα με την Wigman. Με ποιον τρόπο, μπορεί να τεθεί σε εφαρμογήαυτού του είδους η θεραπείασήμερα; Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι όμοιες με εκείνες των υπόλοιπων μορφών τέχνης: Η προσπάθεια ανάκτησης της επικοινωνίας με τον ίδιο τον εαυτό, ξεπερνώντας την οποιαδήποτε άρνηση που δημιουργεί η ψυχική ασθένεια, η υπέρβαση της προσωπικής δημιουργικότητας καθώς και η ένταξη σε μια ομαδική δραστηριότητα. Το πλάνο είναι απλό: Μια ομάδα «ασθενών» συνήθως ομογενοποιημένη, ένας ικανοποιητικός αριθμός νοσηλευτών-βοηθών, μια κατάλληλη αίθουσα, ένας ψυχοθεραπευτής και φυσικά… μουσική! Το «σύνθημα» είναι επίσης απλό: «…εκφραστείτε ακούγοντας την μουσική, αφήστε τον εαυτό σας ελεύθερο…».Συχνά, στην αρχή δεν είναι πάντα εύκολο για όλους. Παρατηρείται όμως πως σταδιακά η πλειοψηφία «αφήνεται». Το ψυχοθεραπευτικό αποτέλεσμα συνοψίζεται σε λίγες μόνο λέξεις: απελευθέρωση από μια επισφαλή κατάσταση, εμπιστοσύνη προς τον εαυτό, έμπνευση και μέσα για την επίτευξη ενός στόχου και ώθηση για επιθυμία ενσωμάτωσης σε μια ομάδα.

Ο χορός είναι επικοινωνία… επικοινωνία με τον εαυτό Όχι μόνο σε επίπεδο τέχνης πια αλλά και σε επίπεδο θεραπείας. Ύστερα από πολλέςμελέτες και εφαρμογές τους γίνεται εμφανής η συμβολή του. Μέσω αυτού ξεδιπλώνεται η ικανότητα επικοινωνίας, συνύπαρξης και έκφρασης. Η ικανότητα αλληλοβοήθειας, κατανόησης, συλλογικότητας.

Ας το σκεφτούμε καλυτέρα… τόσο σε παθολογικές καταστάσεις όσο και σε μη, όλα αυτά εμφανίζονται μπροστά μας. Δεν χρειάζεται να είμαστε ειδικοί για να τα δούμε. Δεν σημαίνει πως πρέπει να νοσούμε για να τα νιώσουμε. Η ψυχοπαθολογία φεύγει. Μένουμε εμείς. Οι άνθρωποι. Όλοι τόσο ίδιοι και όλοι τόσο διαφορετικοί. Καθένας ένας διαφορετικός εαυτός, ένα διαφορετικό «εγώ» σε συνύπαρξη με το σώμα του. Ένα όλο, ένα σύνολο που υποτάσσεται στον ρυθμό, στο χορό. Ένα ατομικό όλο που μέσα από αυτόν γίνεταισυλλογικό. Όπως είμαστε όπως θα έπρεπε να είμαστε στην πραγματικότητα. Ένα όλο χωρίς ανισότητες. Στεκόμαστε ίδιοι και ίσοι μπροστά σ’ αυτό που μπορεί να μας θεραπεύει, να μας αναζωογονήσει.

Σύντομο βιογραφικό Κατερίνας Γκικοπουλου

Η Κατερίνα Γκικοπουλου είναι Κλινική Ψυχολόγος. Απόφοιτος του τμήματος Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, έχει συνεχίσει τις σπουδές της σε μεταπτυχιακό επίπεδο με ειδίκευση στην Κλινική ψυχολογία και στις διάφορες μορφές θεραπείας μέσω τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Νίκαιας, στη Γαλλία. Ασχολείται ενεργά με πληθυσμούς ανηλίκων σε ιδιωτικά κέντρα συμβουλευτικής, τόσο με ατομικές όσο και με ομαδικές συνεδρίες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον δείχνει στην δραματοθεραπεία και στην χοροθεραπεία. Έχει επίσης δουλέψει με πληθυσμούς ενηλίκων σε ψυχιατρικά τμήματα τόσο της Ελλάδας όσο και της Γαλλίας, με έμφαση στα εργαλεία που αφορούν την Τέχνη.

Veardeau-Pailles, J., Kieffer, M. (2006). L’expression corporelle, musique et psychothérapie.

Paris : Fuzeau