Του Ηλία Γιαμουρίδη Συνθετικού ψυχοθεραπευτή
Το άγχος είναι ένα βασικό συναίσθημα που υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους. Είναι από τα βασικά συναισθήματα ανάμεσα στα οποία βρίσκεται και η χαρά, η θλίψη και ο θυμός. Ένα από το πρώτα συναισθήματα που βιώνει ένα μωρό, αυτό του φόβου. Ήδη από τη βρεφική ηλικία το βρέφος έρχεται αντιμέτωπο με το αίσθημα αυτό συχνά. Έτσι στη ψυχολογία φτάνουμε να μιλάμε ήδη για πρώιμα τέτοια αισθήματα με έννοιες όπως άγχος αποχωρισμού, άγχος λόγω μιας μη επιτυχημένης προσκόλλησης με τα πρώτα σημαντικά πρόσωπα του άμεσου περιβάλλοντος, τους γονείς κ.α. Ήδη από τη νηπιακή ηλικία ένα μωρό θα βιώσει έντονη αναστάτωση όταν θα χρειαστεί να αποχωριστεί την πιστή στην ιδέα ότι ταυτίζεται και είναι ξέχωρο από τη πρωταρχικό αντικείμενο τη μητέρα, αργότερα στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα, μετέπειτα στην εφηβεία και σε όλη τη ζωή ευρύτερα θα τον συνοδεύει.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι το άγχος όπως καθετί έχει δυο όψεις. Έτσι λοιπόν σε ένα ποσοστό συμπεριφέρεται σαν αντανακλαστικό σε ένα κίνδυνο, μας κρατά σε εγρήγορσή και μας προστατεύει εν μέρει από καταστάσεις στις οποίες θα μπορούσαν για εμάς προσωπικά να υπάρξουν οδυνηρά αποτελέσματα. Αρχίζει όμως να χάνει την υγιή πλευρά του όταν πλέον χρησιμοποιείται υπερβολικά συχνά σαν τρόπος διευθέτησης των πράγματων και έτσι ξεκινά να πλημυρίζει τη καθημερινότητα και τις δραστηριότητες μας, καθιστώντας μας μη λειτουργικούς. Να προσθέσουμε ότι σε μεγάλα ποσοστά το άγχος είναι και ένα δυσάρεστο συναίσθημα ,πράγμα που δημιουργεί τον φαύλο κύκλο που προτείνει η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία, δηλαδή υψηλά επίπεδα άγχους, αναγκαστική θλίψη για να επέλθει ηρεμία από το προηγούμενο έντονο βίωμα που κρατά ξύπνιο τον οργανισμό και πάλι από την αρχή. Μια ορισμένη θλίψη που είναι απαραίτητη καθώς μετά από τόση εγρήγορση χρειάζεται μια ανάπαυση την οποία προσφέρει μια θλίψη ή μια κατάθλιψη.
Στο θεραπευτικό δωμάτιο στόχος μας λοιπόν δεν είναι η πλήρης εξάλειψη του αισθήματος άγχους καθώς κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο αλλά θα μπορούσε να είναι και επιζήμιο για τη ψυχική ισορροπία. Ο στόχος μας είναι ένωση των αντίθετων και όχι η μονομέρεια μιας λειτουργείας καθώς η σύζευξη των αντιθέτων θα φέρει το ψυχικό equilibrium και όχι η υπερνίκηση της μιας πλευράς, είτε αυτό είναι το ζεύγος καλό-κακό- δίκαιο -άδικο.
Αν δούμε τη κατάσταση συμπεριφοριστικά έχουμε να προτείνουμε μια σειρά από μερικά βήματα που μπορούν να βοηθήσουν ένα άτομο σε μια ορισμένη αποφυγή του άγχους (όπως γυμναστική, καλό πρόγραμμα ύπνου). Αν λειτουργήσουμε παράλληλα με το συμπεριφορισμό και γνωσιακά θα δούμε ότι οι γνώσεις – σκέψεις του ατόμου δημιουργούν το άγχος, το πώς αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τα ερεθίσματα και τις καταστάσεις που του συμβαίνουν και όχι τι πραγματικά του συμβαίνει. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και τη βαθιά ψυχανάλυση που θα πάει τα πράγματα στο ένα βήμα παραπέρα θα ανακαλύψουμε τρομερά πράγματα. Νευρωτικό άγχος λόγω χρόνιας καταπίεσης συμπλεγμάτων αλλά και ολοκλήρου ενίοτε του εαυτού, της αληθινής προσωπικότητας του ατόμου με σκοπό μια καλή κοινωνική προσαρμογή, με σκοπό την ευχάριστη σημαντικών άλλων. Το άγχος δημιουργεί συμπτώματα (αγοραφοβία , ειδικές φοβίες, κοινωνικό φοβία) και μέσω αυτών ο οργανισμός μιλά.
Καλύτερα θα λέγαμε η ψυχή δημιουργεί συμπτώματα τα οποία είναι αρκετά αγχωτικά σε βαθμό που για να τα εξαλείψουμε πρέπει -εάν θέλουμε μια καλύτερη ψυχική υγεία- εν τέλει να κάνουμε αυτό που αποφεύγαμε καιρό , δηλαδή να ασχοληθούμε με αυτά. Μιλά λοιπόν και ειδοποιεί το άτομο ότι κάτι δε πάει καλά. Μέσω τον συμπτωμάτων ο οργανισμός προσπαθεί να φέρει την ισορροπία αρκεί να είναι εκεί ο τελευταίος να τα ακούσει.
Συμπεραίνουμε, ότι μέσα στην ψυχοθεραπεία ένας ψυχολόγος (ειδικά συνθετικής προσέγγισης) καλείται να δώσει χρήσιμές πληροφορίες γνωσιακές και συμπεριφορικές μόνο σαν αρχικό βήμα και αργότερα να επενδύσει ψυχαναλυτικά -ψυχοδυναμικά για να δει τα βαθύτερα αίτια και να προσφέρει στον θεραπευμένο την ευκαιρία να ξαναπιάσει τα αφημένα για καιρό συμπλέγματα- προβλήματα του αλλά και βαθύτερες διεργασίες και σκοπούς που καταπίεσε ακόμα και από τη παιδική ηλικία. Σύμφωνα με όλα αυτά εν τελεί το άτομο μαθαίνει να διαχειρίζεται σε μεγάλο βαθμό το άγχος του, να έχει υψηλά επίπεδα λειτουργικότητας και αποδοτικότητας στη καθημερινότητα του αλλά και να χρησιμοποιεί το άγχος του δημιουργικά και για προσωπική εξυπηρέτηση αναγκών, παρόλα αυτά όχι να ζει χωρίς καθόλου αυτό.
Για περισσότερα Επιστημονικά άρθρα Ψυχολογίας μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://psychopedia.gr/
Για να ενημερώνεστε για όλα τα Επιμορφωτικά Σεμινάρια που αφορούν την Ψυχοπαθολογία και την Παιδοψυχολογία μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ:https://www.seminars-psychopedia.gr/
Σύντομο Βιογραφικό Ηλία Γιαμουρίδη
Απόφοιτος τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Η προσέγγιση μου είναι
συνθετική (CBT, Προσωποκεντρική και Ψυχοδυναμική με ειδίκευση στη Ψυχοδυναμική-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία.
